Fundamentalną troską bp. Stefana Wyszyńskiego jako ordynariusza diecezji lubelskiej było ożywienie i ugruntowanie wiary ludu Bożego - powiedział bp Mariusz Leszczyński.

Lubelski Oddział Instytutu Pamięci Narodowej i Biuro Badań Historycznych IPN 14 września zorganizowały konferencję pt. „Prymas Wyszyński a Lublin i diecezja lubelska”. Okazję do naukowej refleksji nad związkami kard. Stefana Wyszyńskiego z naszym regionem stanowiła pierwsza rocznica jego beatyfikacji. W spotkaniu udział wzięli goście z Lublina, Warszawy i Zamościa.

Wprowadzeniem było wystąpienie Mieczysława Ryby (KUL), który ukazał stosunek Prymasa Tysiąclecia do dziedzictwa narodu polskiego. Jak podkreślił, kard. Wyszyński starał się wydobywać z tradycji to, co jest najbardziej istotne dla życia kulturowego i duchowego narodu oraz przenosić na dalsze pokolenia. Żył pełnią polskości i pełnią katolicyzmu w jedności kulturowej, jaka została nam zadana od chrztu Mieszka I. Na tym budował i odbudowywał wiarę w społeczeństwie. W kolejnej prelekcji Rafał Łatka (IPN) przypomniał związki ks. Wyszyńskiego z Lublinem. Zwrócił uwagę, że okres studiów na KUL ukształtował tożsamość ideową młodego księdza, zaś jako ordynariusz lubelski zdobył ogromne doświadczenie, które pozwoliło mu piastować funkcję prymasa. Paweł Skrzydlewski (Akademia Zamojska) mówił o roli uniwersytetu katolickiego i jego roli w kulturze w ujęciu kard. Wyszyńskiego. Zdaniem prymasa, uniwersytet stanowi wspólnotę ludzi miłujących prawdę i dzielących się nią z innymi, a edukacja jest w najgłębszym sensie aktem miłosierdzia, by człowieka udoskonalić i uwolnić od zła, jakim jest niewiedza. Ks. Dominik Zamiatała (UKSW) ukazał bp. Stefana Wyszyńskiego jako biskupa lubelskiego, który troszczył się o duchową i materialną odnowę diecezji.

W konferencji udział wzięli m.in. bp Mariusz Leszczyński (Zamość) i ks. Leszek Adamowicz (KUL), autorzy opracowań protokołów wizytacji kanonicznych bp. Stefana Wyszyńskiego. Bp Leszczyński zwrócił uwagę, że bp Wyszyński wizytacje w diecezji rozpoczął od Zamojszczyzny; być może dlatego, że ta ziemia ogromnie wycierpiała w czasie okupacji niemieckiej. Podczas wizytacji udzielał sakramentu bierzmowania, nierzadko kilku tysiącom osób. Jako biskup lubelski przeprowadził wizytacje w 84 parafiach na ogólny stan 245. - Z protokołów wynika, że fundamentalną troską bp. Wyszyńskiego było ożywienie i ugruntowanie wiary ludu Bożego oraz życia duchowego i gorliwości duszpasterzy - podkreślił bp Leszczyński. Ks. Leszek Adamowicz wskazał, że pierwszą parafią, jaką bp Wyszyński wizytował zaledwie tydzień po ingresie, był Starościn. Przywołując szczegółowe dane, prelegent zwrócił uwagę, że w 1948 r. planowane wizytacje w dekanacie bełżyckim i puławskim nie odbyły się ze względu na operację wyrostka robaczkowego, jaką przeszedł bp Wyszyński. Powrót do Lublina po rekonwalescencji zbiegł się z wiadomością o śmierci prymasa Augusta Hlonda.

Podczas spotkania temat inwigilacji bp. Stefana Wyszyńskiego przez aparat bezpieczeństwa podjęła Elżbieta Wójcik (IPN). Z kolei Edward Gigilewicz (IPN/KUL) przedstawił rolę prymasa Wyszyńskiego w tworzeniu Encyklopedii Katolickiej. historia tej publikacji rozpoczęła się w 1948 r. od pisma, w którym biskup lubelski i równocześnie Wielki Kanclerz KUL informował, że Episkopat podjął decyzję realizacji Encyklopedii Katolickiej. Pierwszy tom ukazał się w 1973 r., a w ostatnim znalazło się miejsce dla samego Prymasa Tysiąclecia. Wśród prelegentów obecny był również Robert Derewenda (IPN/KUL), który podjął temat stosunku kard. Stefana Wyszyńskiego do inicjatyw duszpasterskich ks. Franciszka Blachnickiego, twórcy Ruchu Światło-Życie.

Konferencja była bardzo owocna. Podczas obrad zwrócono uwagę na pewne zagadnienia warte dalszych badań naukowych.