4 kwietnia 1926 r., na Niedzielę Wielkanocną, z inicjatywy bp. Teodora Kubiny ukazał się pierwszy numer „Niedzieli”- tygodnika katolickiego dla diecezji częstochowskiej. Mija zatem 84. rok istnienia pisma i wchodzimy w rok jego 85-lecia. Z tej okazji warto przybliżyć cenną monografię bibliograficzno-prasoznawczą pt. „Tygodnik Katolicki «Niedziela» 1926-1939” pióra Agnieszki Bajor i Zbigniewa Żmigrodzkiego, wydaną kilka lat temu przez Wydawnictwo Akademii Polonijnej EDUKATOR w Częstochowie. Jest to, jak dotąd, jedyne tak szerokie opracowanie dotyczące „Niedzieli”, monografia zrobiona z dużą znajomością warsztatu i z dużą starannością.

Historia, założenia pisma, ludzie

W pracy omówiono najważniejsze aspekty funkcjonowania pisma, takie jak historia powstania, założenia programowe, osoby: założyciela - bp. Teodora Kubiny i pierwszych redaktorów - ks. Wojciecha Mondrego i ks. Stanisława Gałązki. Poruszono również inne problemy, zwłaszcza dotyczące nakładu i kolportażu, formy wydawniczej, dokonano także przeglądu zawartości pisma. Aby podołać temu zadaniu, autorzy przejrzeli wszystkie roczniki „Niedzieli” z lat 1926-39, których komplet posiada tylko Biblioteka Jagiellońska.
Monografia mimo swojego niewątpliwego waloru naukowego jest napisana w sposób bardzo przystępny, językiem komunikatywnym, trafiającym do każdego czytelnika. Ma również wymiar poznawczy przez omawianie tematów aktualnych zarówno kilkadziesiąt lat temu, jak i dziś. Prasa katolicka - zarówno wtedy, jak i obecnie - jest niezwykle ważna dla prawidłowego rozwoju osobowości Polaków. Rozumiał to bardzo dobrze pierwszy biskup częstochowski Teodor Kubina, który w 1923 r. założył w Katowicach „Gościa Niedzielnego”, a po objęciu w 1925 r. rządów w nowo powstałej diecezji częstochowskiej opracował założenia programowe dla „Niedzieli” i polecił ks. Wojciechowi Mondremu wydawanie tego pisma. O tym, jak leżało mu na sercu to dzieło, mogą świadczyć następujące słowa: „...gdyby św. Paweł, wielki Apostoł Chrystusowy, dziś znowu przyszedł na świat, aby jak przed 1900 laty znowu rozszerzać na ziemi Królestwo Chrystusowe, to by przede wszystkim w tym celu stworzył pismo, gazetę lub dziennik katolicki. Bo nie ma dziś skuteczniejszego apostolstwa Chrystusowego jak właśnie słowo drukowane”. Bp Kubina troszczył się o swe dzieło i był z niego dumny. W czasie wizyty w 1929 r. u papieża Piusa XI przekazał mu pięknie wydany numer „Niedzieli” o Kongresie Eucharystycznym i rocznik 1927 w skórzanej oprawie. Ojciec Święty bardzo tygodnik chwalił, błogosławił jego pracownikom i czytelnikom, polecał, aby wszyscy go kupowali.
„Niedziela” przeznaczona była dla każdego, a zwłaszcza dla rodzin, stąd jej tematyka musiała być różnorodna. Zgodnie z dyrektywami biskupa, miała pisać prawdę, powinna była być pozbawiona fałszu i silnego kontekstu politycznego. Miała być poświęcona głównie religii i apostolstwu, tak by czynić z wiernych katolików czynu. Choć była pismem religijnym, poruszała także tematykę edukacyjną, polityczną i gospodarczą, a to dlatego, że większości czytelników nie stać było na jakąkolwiek inną gazetę. Wysuwano na czoło rolę „Niedzieli” dla diecezji, dla księży, którzy mogli się nią posługiwać w pracy duszpasterskiej.

Nakład, kolportaż

Bardzo ciekawe i wnikliwe są rozważania dotyczące nakładu i kolportażu. Nakład pierwszego numeru, 7 tys. egzemplarzy, rozszedł się błyskawicznie i systematycznie rósł, osiągając w 1936 r. liczbę 16 tys. prenumeratorów. Ta liczba została osiągnięta dużym wysiłkiem samej redakcji i niektórych księży. Rozprowadzano „Niedzielę” różnymi metodami, np. w soboty przez kościelnych i ministrantów, na wsiach przez sołtysów i ich rodziny, w miastach przez chłopców z Krucjaty Eucharystycznej, w niedzielę przed Mszą św. Zasadniczą rolę odgrywali, oczywiście, księża. Niektórzy, świadomi znaczenia prasy, organizowali np. Dni Dobrej Prasy i osiągali w sprzedaży tygodnika bardzo dobre rezultaty. W parafii w Kłobucku np. dzięki dużemu zaangażowaniu i dobrym pomysłom sprzedano w ciągu trzech miesięcy 1929 r. 6400 egzemplarzy „Niedzieli”.

Treść tygodnika

Jeśli chodzi o zawartość treściową tygodnika, najciekawsza była ona, zdaniem autorów monografii, w początkowym okresie wydawania pisma. Eksperymentowano wówczas z różnorodną, urozmaiconą tematyką. Późniejszy okres stał się czasem zastoju, artykuły były niekiedy tasiemcowe i na słabym poziomie, zwłaszcza sprawozdania z pielgrzymek. „Niedziela” znów stała się ciekawsza po 1933 r., poruszano wtedy palące problemy polityczne, związane z hitleryzmem i komunizmem. Autorzy monografii bardzo szczegółowo i ciekawie opisują zawartość pisma w poszczególnych latach. Pismo mimo pewnych braków poruszało jednak wiele tematów aktualnych do dziś, jak choćby problem sekt, alkoholizmu, problemy małżeńskie, szkolne, problemy związane z bezrobociem i inne. „Niedziela” była pismem popularnym na miarę ówczesnych możliwości i oczekiwań czytelniczych i ugruntowywała w swoich odbiorcach idee polskości i katolicyzmu.
Dziś „Niedziela” to inne pismo, piękne graficznie, starające się o wysoki poziom, mające swoje miejsce na ogólnopolskim rynku wydawniczym. Ale poruszane problemy się nie zmieniają, a nawet w wyniku globalizacji i łatwości komunikowania się między ludźmi, narastają. Tym bardziej należy się wdzięczność autorom monografii o przedwojennej „Niedzieli” za przybliżenie tych problemów, ale także historii i zasług tygodnika dzisiejszemu jej czytelnikowi.