Małgorzata Mazur: – Jak narodziło się Pańskie zainteresowanie genealogią?

Igor Strojecki: – Jakieś 30 lat temu zapytałem mojego ojca o stopień spokrewnienia z ciocią Elżunią, czyli wspaniałą polską aktorką Elżbietą Barszczewską. Okazało się, że nie jest to bliskie pokrewieństwo: moja prababka była rodzoną siostrą ojca Elżbiety Barszczewskiej. Od tego czasu zacząłem smakować w poznawaniu historii mojej rodziny, w rysowaniu wykresów, oznaczaniu powiązań kto, z kim i gdzie. W pewnym momencie okazało się, że informacji od mojego ojca nie wystarcza, więc zacząłem docierać do różnych członków mojej rodziny, pytając, jakie są nasze więzy pokrewieństwa. Oni przy okazji opowiadali mi o tych, których spotkali na swojej drodze życia, o swoich przodkach i ich koneksjach rodzinnych.

– Czy ta pasja jest czasochłonna? Gdzie szukać informacji o naszych przodkach?

– Myślę, że jeśli byśmy poświęcili na nią kilka godzin w tygodniu, to nie zajęłoby to dużo czasu, a poznalibyśmy naszą rodzinę, trochę jej historii. Warto poświęcić trochę czasu, choćby w wakacje, na poszukiwania, na dotarcie do miejscowości, z której pochodzi rodzina, na przeszukanie archiwów urzędu stanu cywilnego, gdzie znajdziemy dokumenty o naszych przodkach, na wybranie się do najbliższego archiwum, gdzie znajdują się akta mające powyżej 100 lat. Warto dowiedzieć się, czy ktoś w rodzinie nie był np. rzemieślnikiem, kowalem, kołodziejem, organistą. Wtedy możemy natrafić na różnego rodzaju spisy. Nie tak dawno byłem na pogadance w Warszawskim Towarzystwie Genealogicznym, podczas którego prelegent zwrócił uwagę, że dużo informacji znajduje się w dawnych księgach notarialnych z XVII i XVIII wieku.

– Jak powstaje drzewo genealogiczne?

– Istnieją różnego rodzaju poradniki, które pomagają w rysowaniu drzewa genealogicznego. Na ogół zaczynamy od siebie, dorysowujemy – przeważnie w dół – swoich rodziców, dalej dziadków, pradziadków... Bardzo ważne jest, żebyśmy nie skupiali się jedynie na swoim nazwisku rodowym. Powinniśmy zająć się także historią rodziny po kądzieli, czyli po mamie, babci, prababci oraz ich rodzeństwem. Mówi się, że życia człowieka nie wystarczy, żeby mógł zbadać historię całej swojej rodziny.

– Jak głęboko w przeszłość dotarł Pan w badaniach historii swojej rodziny?

– Przeszukując archiwa urzędu stanu cywilnego, dotarłem do przełomu XVIII i XIX wieku. Jest to możliwe do zrobienia właściwie dla każdego. Okresem trudnym do przejścia są czasy zaboru, a właściwie obowiązku używania języka rosyjskiego w urzędach mniej więcej od roku 1864 do 1915. Wcześniejsze akta są pisane po polsku. Dość dokładnie spisywane są akta od ok. 1805 r.
Jeżeli więc odnajdziemy swego przodka, który zmarł w roku 1810, w wieku 60 lat, to z prostej kalkulacji wynika, że nasz prapradziadek urodził się w roku 1750. Jednak sięganie głębiej w przeszłość jest już problemem ze względu na brak danych. Do przełomu XVIII i XIX wieku dotarłem do każdej gałęzi mojej rodziny. W pozostałych przypadkach, jeżeli rodzina była pochodzenia szlacheckiego, rodziny są dobrze opisane w niektórych herbarzach. W przypadku mojej rodziny po kądzieli, Niedźwiedzkich, zachował się oryginalny wywód szlachecki z roku 1840. Z tego dokumentu można wyczytać, kiedy urodził się założyciel rodu. Udało mi się wyjaśnić historię tej rodziny do roku 1650. historia Polski jest na tyle skomplikowana, że natrafiamy na przeróżne nazwiska i koligacje w naszych rodzinach.

– Wspomniał Pan o swojej cioci Elżuni – znanej, bardzo popularnej polskiej aktorce...

– Elżbietę Barszczewską przypominamy sobie bardzo dobrze z przedwojennych filmów: Dziewczęta z Nowolipek, Znachor, Trzy serca, Kłamstwo Krystyny, Kościuszko pod Racławicami. Trochę za późno się urodziłem, żeby ją dobrze poznać, ale miałem przyjemność obejrzeć ją w roli Marii Stewart w sztuce Fryderyka Schillera w 1979 r. Trzy lata temu zmarł syn Elżbiety Barszczewskiej, Julek Wyrzykowski (grał króla Maciusia I w popularnym swego czasie filmie). Po jego śmierci otrzymałem kilka pamiątek, z których wynika, że Elżbieta Barszczewska trochę malowała. Jej prace są dość ciekawe, choć jest ich niewiele, ok. 30. Udało mi się w Warszawie, w Muzeum Marii Dąbrowskiej (Maria Dąbrowska była ciocią Elżbiety Barszczewskiej), zorganizować wystawę jej prac.

– Sporo ciekawych postaci ma Pan wśród swoich przodków...

– Jedną z ważniejszych wystaw, jaką udało mi się zorganizować 2 lata temu w Domu Wspólnoty Polskiej w Warszawie, jest wystawa prac fotograficznych mojego pradziadka – Leona Barszczewskiego. To bardzo ciekawa postać. Karierę zrobił w armii carskiej. Kiedy zmarli mu rodzice, został skierowany do szkoły kadetów. Był to czas drugiej ćwierci XIX wieku, kiedy do imperium rosyjskiego były przyłączane tereny Buchary – są to tereny obecnego Tadżykistanu, Uzbekistanu. Poszukiwano żołnierzy, oficerów, którzy chcieliby się tam wybrać. Mój Dziadek zgłosił się tam dobrowolnie. Przez 20 lat pobytu w Samarkandzie wiele podróżował. Przedsięwziął wiele wypraw czysto naukowych, był przewodnikiem naukowców francuskich i rosyjskich. Zbadał tamte tereny dość dokładnie. Ale przede wszystkim fotografował. Ktoś obliczył, że Barszczewski wykonał ponad 3 tys. fotografii, które były wspaniałym dokumentem jego podróży, architektury Samarkandy, niezwykłych tubylców. Te zdjęcia liczą sobie ok. 130 lat. Wystawa jego fotografii będzie gościła również w Zamościu, w czerwcu tego roku, w Arsenale.

– Wśród swoich przodków ma Pan także obrońcę zabójców Rasputina.

– Poznając historię własnej rodziny, możemy trafić na różne tajemnicze wydarzenie. Takich w mojej rodzinie jest wiele. Ciekawym przodkiem, bratem mojej praprababki, był Konrad Niedźwiedzki – adwokat wyższych sfer arystokratycznych w Petersburgu. Był obrońcą księcia Jusupowa, który, jak wiadomo, przyczynił się do śmierci Rasputina. Przy tej rodzinie zresztą zanotowałem kolejną swoją koligację literacką. Konrad Niedźwiedzki wżenił się w rodzinę Aleksandra Błoka. W Muzeum Aleksandra Błoka w Petersburgu można oglądać zdjęcia rodziny ze strony matki Aleksandra Błoka – są to właśnie zdjęcia mojej rodziny, rodziny Niedźwiedzkich. Takich historii, koligacji literackich jest więcej, bo np. mój kuzyn ożenił się z Marią Dobraczyńską, bratanicą Jana Dobraczyńskiego, a jego siostra wyszła za mąż za niejakiego Michała Wiwegera, która rodzina spokrewniona jest z Konstantym Ildefonsem Gałczyńskim (babka Konstantego była z domu Wiweger). Takich historii można by opowiadać bardzo wiele. Zdążyłem poznać córkę Konrada, Halinę Niedźwiedzką, która, mieszkając wtedy ze swoimi rodzicami i dziadkami w Petersburgu, częstowana była cukierkami przez Rasputina. Jako 5-letnia dziewczynka chodziła bowiem bawić się do sąsiadów, których odwiedzał Rasputin – zresztą bardzo się go bała.

– Słucham Pana i rośnie we mnie przekonanie, że są to tematy, których nie da się zamknąć.

– Genealogia to taka niekończąca się opowieść. To przedziwna „dolegliwość”, na którą zapadamy w pewnym wieku, z tym, że z czasem „pacjent” coraz gorzej rokuje, bo objawy tej „choroby” się nasilają. Zapewne najlepiej wiedzą o tym współmałżonkowie tych, którzy już na tę „chorobę” zapadli. Tak naprawdę myślę, że nie ma piękniejszej, ciekawszej i bardziej niezwykłej historii niż historia naszej rodziny, niezależnie od tego, z jakich warstw społecznych się ona wywodzi. Jestem przekonany, że w każdej rodzinie odnajdziemy niezwykłych przodków i niezwykłe życiorysy.

– Dziękuję za rozmowę.