Zazwyczaj pielgrzymi, nie tylko ci z Polski, po raz pierwszy przybywający do Ziemi Świętej są zaskoczeni tym, że jerozolimska Droga Krzyżowa (Via Crucis) zupełnie nie przystaje do wyobrażeń wyniesionych z rodzinnych stron. Nie znajdziemy tam bowiem typowych stacji obecnych w rozsianych po całym świecie różnorakich sanktuariach czy kalwariach. Trudno też szukać jakichkolwiek analogii z Via Crucis znajdującymi się w naszych świątyniach.

Zamiast tego natrafiamy na uliczny zgiełk ciasnych jerozolimskich uliczek z dziesiątkami monitorujących wszystko kamer. Rzesze handlarzy dosłownie wciskają pątnikom swoje towary. Hałasu przekrzykujących się wzajemnie sprzedawców dopełniają wielobarwne stragany i witryny sklepików, których pełno na każdym kroku. Nie brak też przykrych zapachów, dobiegających szczególnie z wylewanych wprost na bruk ścieków. Niekiedy też można spotkać się z przykrymi gestami lub przedrzeźnianiem – nie należy zapominać, że przeważająca cześć Drogi Krzyżowej usytuowana jest w dzielnicy muzułmańskiej, której mieszkańcy nie zawsze są przychylni chrześcijanom. Nie jest zatem łatwo skupić się na rozważaniu męki Pańskiej przy poszczególnych jej stacjach, czasem ledwo widocznych na murach budynków. Jedne z nich odwołują się do wydarzeń zapisanych w Ewangeliach (1, 2, 5, 8, 10, 11, 12, 14), inne zaś nawiązują do apokryfów i ustnych przekazów (3, 4, 6, 7, 9, 13). Pięć ostatnich znajduje się już w dzielnicy chrześcijańskiej w obrębie Bazyliki Grobu Pańskiego, czy też – jak kto woli – Bazyliki Zmartwychwstania.

Trasa Via Crucis

Trzeba wyraźnie zaznaczyć, że obecna jerozolimska Via Dolorosa niewiele ma wspólnego z rzeczywistą drogą, którą przeszedł Pan Jezus na miejsce swej kaźni. „Jej przebieg oraz poszczególne stacje zaprojektował w 1294 r. dominikanin o. Rinaldo de Monte Crucis. W XIII wieku układ urbanistyczny i architektoniczny miasta nie przypominał już w niczym Jerozolimy z czasów Chrystusa. Z tego powodu lokalizacja wielu miejsc była mocno wątpliwa. O ile pewny był punkt kończący drogę, czyli Golgota, o tyle pewności takiej brakowało już w przypadku punktu początkowego. Wiadomo, że miejscem skazania Jezusa na śmierć było pretorium Piłata (…). Rinaldo de Monte Crucis, wyznaczając trasę Via Dolorosa, umiejscowił ją na terenie twierdzy Antonia, w której w czasach Chrystusa mieściły się koszary garnizonu rzymskiego. Archeologowie uważają jednak, że siedzibą Piłata podczas jego pobytów w Jerozolimie musiał być albo nowy pałac Heroda, albo stary pałac Hasmoneuszów. W jednym z tych miejsc odbył się sąd nad Jezusem” (Grzegorz Górny, Janusz Rosikoń, „Świadkowie Tajemnicy. Śledztwo w sprawie relikwii Chrystusowych”, Rosikon Press 2012, s. 329).

W średniowieczu, kiedy nabożeństwo Drogi Krzyżowej było już bardzo popularne, jerozolimscy łacińscy chrześcijanie podzielili się na dwie grupy. Jedno ugrupowanie lokowało pretorium i pałac na górze Syjon, a drugie natomiast na północ od terenu świątyni. Dlatego też funkcjonowały dwie odrębne trasy prowadzące do Grobu Pańskiego. Istota zaś konfliktu była banalnie prosta – jedna grupa miała kościoły na wzgórzu zachodnim, a druga na wschodnim. Początkowo jerozolimska Via Crucis miała tylko osiem stacji (ostatnią była obecna siódma). W tradycji europejskiej było ich czternaście. Ponieważ zaś pielgrzymi spodziewali się znaleźć w Jerozolimie to, do czego byli przyzwyczajeni na Starym Kontynencie, Droga Krzyżowa została wydłużona. I tak włączono do niej stacje w Bazylice Grobu Pańskiego. Ostateczna trasa, którą dziś przechodzą pątnicy, została ustalona dopiero w XVIII wieku, ale kilka stacji (1, 4, 5 i 8) uzyskało obecną lokalizację wiek później.

Zgodnie z przekazem Ewangelii według św. Jana (19,13), Poncjusz Piłat (od 26 r. do ok. 37 r. po Chr. będący rzymskim prefektem Judei, która w tym czasie należała do rzymskiej prowincji Syrii) wydał wyrok śmierci na Jezusa na „wzniesieniu” (po aram. Gabbata). Zarówno on, jak i jego następcy, kiedy przybywali do Cezarei Nadmorskiej, to rezydowali w pałacu Heroda. Proces Chrystusa miał miejsce przed trybunałem (por. Mt 27,19) i pod gołym niebem (por. Łk 23,4; J 18,28). Taka procedura obowiązywała również później wobec ludzi okrzykniętych wrogami Rzymu. Daje nam o tym świadectwo żydowski historyk Józef Flawiusz, który żył w latach 37-94 po Chr., w „Wojnie żydowskiej” (2,301), gdzie tak pisze o jednym z kolejnych prefektów: „Florus, który wówczas stanął w pałacu królewskim, kazał nazajutrz przed nim ustawić trybunał, na którym zajął miejsce. Tedy stawili się tam arcykapłani, dostojnicy i przedniejsi obywatele i stanęli przed trybunałem”. Podobnie jak w przypadku Chrystusa, proces zakończył się skazaniem oskarżonych na śmierć przez ukrzyżowanie. Wydaje się więc, że Jezus z Nazaretu w drodze na miejsce kaźni mógł zostać przeprowadzony przez miasto trasą biegnącą na wschód teraźniejszą ulicą Dawida, na północ od Potrójnego Suku, a potem w kierunku zachodnim – wprost na Golgotę.

Polonica na Via Dolorosa

Wzdłuż Via Crucis w Jerozolimie znajduje się wiele kaplic. Można do nich wejść i kontemplować kolejne przystanki na najważniejszej drodze Pana Jezusa. I tak np. kaplica trzeciej stacji została swego czasu odrestaurowana przez żołnierzy z armii gen. Władysława Andersa, a także przez naszych rodaków, którzy byli w Ziemi Świętej podczas II wojny światowej. Pielgrzymi podziwiają tam rzeźbę Tadeusza Zielińskiego, prezentującą trzeci upadek Syna Bożego. Tuż obok jest czwarta stacja i kaplica, a w niej niezwykły tryptyk, wykonany przez Mariusza i Kamila Drapikowskich. To monumentalna nastawa ołtarza adoracji i wystawienia Najświętszego Sakramentu. Centrum tryptyku stanowi monstrancja w kształcie sylwetki Matki Bożej Częstochowskiej. Wykonano go ze złota, srebra, miedzi, tytanu, kryształów i bursztynu. Dzieło to zostało nazwane „Niebiańską Jerozolimą”. Podświetlany ażurowy tryptyk ma 5 m szerokości oraz 2,5 m wysokości. Trwa tam nieustanna adoracja eucharystycznego Pana w intencji pokoju w Ziemi Świętej (szczególnie tak bardzo potrzebnego w czasie, kiedy mamy do czynienia z eskalacją konfliktu między Izraelczykami a Palestyńczykami) i na całym świecie.

Kolejny polski akcent odnajdujemy przy stacji jedenastej, czyli już na Golgocie. Przy ołtarzu, w miejscu ukrzyżowania Syna Człowieczego, są dwa świeczniki, na których można bez trudu dostrzec herb św. Jana Pawła II.

Warto wiedzieć, że Polacy są bardzo licznie obecni na Drogach Krzyżowych w każdy piątek, przede wszystkim zaś w Wielkim Poście. Nasi rodacy związani są też z całą ulicą zwaną Via Dolorosa. Już bowiem przy pierwszej stacji znajdują się dwa kościoły (Biczowania i Cierniem Koronowania), które są pod stałą opieką Ojców Franciszkanów, gdzie są Polacy. Jest tam także fakultet biblijny – Studium Biblicum Franciscanum. Studiowali i studiują w nim również rodacy. Jest tam też dom zakonny Sióstr Matki Bożej Miłosierdzia, w którym posługują nasze siostry.

Wybierając się więc z pielgrzymką do Ziemi Świętej, trzeba nam pamiętać o tych miejscach na Drodze Krzyżowej, które są związane z naszą Ojczyzną. Podążając natomiast ostatnią i zarazem najważniejszą drogą ziemskiego Jezusa, wpatrujmy się w jej koniec. Tam bowiem czeka na nas zmartwychwstały Pan.

www.rosikonpress.com
tel. (22) 722-66-66