Reklama

Tajemnice zabytków diecezji toruńskiej

Diecezjalne Centrum Kultury w Zamku Bierzgłowskim

Niedziela toruńska 4/2003

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Czteroskrzydłowy zamek w Bierzgłowie z dziedzińcem pośrodku wznosi się nad pradoliną Wisły, od północy odgrodzony głębokim parowem. Zbudowany przez Krzyżaków murowany zamek stanął w miejscu pruskiego grodu należącego do rycerza Pipina, zdobytego przez Krzyżaków w 1232 r. Składał się z zamku głównego wzniesionego na planie czworoboku, z dwoma prostopadłymi do siebie skrzyd-łami: południowym i zachodnim oraz z przedzamcza. Zamek właściwy oddzielały od przedzamcza podwójne mury i szeroka fosa. W skrzydle północno-zachodnim zamku znajdował się kapitularz i refektarz, natomiast w skrzydle południowo-zachodnim - budynek mieszkalny komtura i rycerzy zakonnych. Stronę północną i wschodnią zamykał mur obwodowy, w 2/3 swej wysokości zbudowany z głazów narzutowych, w wyższych partiach z cegły. W murze północno-zachodnim znajduje się brama wjazdowa wiodąca z przedzamcza, z zachowanym najcenniejszym fragmentem - pięknym ostrołukowym portalem z około 1305 r., przedstawiającym jeźdźca z dwoma rycerzami po bokach. Przedzamcze otaczały mury, a od północy i wschodu fosy z mostem prowadzącym do wieży bramnej. Przedzamcze od zamku oddzielała również wypełniona wodą fosa.
Układ głównych zabudowań zamku jest zachowany w niezmienionej formie. Należą do nich m.in. przebudowany zamek górny, brama wjazdowa z gotyckim portalem, a także fragmenty murów przedzamcza z wieżą bramną. Zamek otacza park krajobrazowy z 25 gatunkami drzew (m. in. 150-letnim żywotnikiem, cisami, daglezjami), pochodzący z początku XIX w. W parku znajduje się zrujnowany grobowiec Hosbachów, dawnych właścicieli zamku. Przy wiejskiej drodze rośnie dąb szypułkowy - pomnik przyrody liczący 250 lat.
Gród był oblegany przez Lit-winów w 1263 r. Wznoszony od około 1260 r. i rozbudowywany w latach 70. XIII w. zamek stał się siedzibą komturów krzyżackich. W 1271 r. przeżył kolejne oblężenie, tym razem został zaatakowany przez Jaćwięgów. Wiadomość tę odczytujemy u Długosza, który powtórzył ją po Piotrze z Dusburga: "Ta zbrojna tłuszcza, która naszła Ziemię Chełmińską, zdobyła na Krzyżakach i spaliła zamek Bergelow, a splądrowawszy kraj cały, wielką liczbę chrześcijan uprowadziła w niewolę".
Do 1415 r. zamek był siedzibą konwentu, jednak o ile wcześniej jego znaczenie administracyjne oraz militarne było bardzo duże, to już pod koniec XIV stulecia bliskość Torunia oraz jego ciągły rozwój przyćmiły rangę Bierzgłowa. W 1410 r. przeszedł na krótko w ręce króla polskiego, po pokoju toruńskim w 1411 r. wrócił w granice państwa krzyżackiego. Po rozwiązaniu komturii w zamku bierzgłowskim pozostał jedynie zarządca krzyżacki. Podczas wojny trzynastoletniej w 1454 r. zajęły go wojska Związku Pruskiego. W 1466 r. zamek już na stałe znalazł się w rękach polskich. W 1520 r. stał się własnością miasta Torunia, z prawem dziedziczenia, w zamian za oddany królowi Zygmuntowi I zamek w Świeciu.
W 1522 r. zamek został dotknięty przez pierwszy z większych pożarów. W 1572 r. kolejne wielkie pożary w 1580 i 1590 r. poważnie go zniszczyły. W końcu XVII w. zamek znalazł się w ruinie i prawdopodobnie nie został odbudowany. W 1724 r. dzierżawca zabudowań mieszkał w domku wzniesionym w międzymurzu. W 1769 r. miała tu miejsce bitwa między konfederatami barskimi zajmującymi zamek, a wojskami rosyjskimi wspieranymi przez mieszczan toruńskich. W 1840 r. zamek przeszedł w ręce prywatnego właściciela, który w1860 r. odbudował skrzydło południowo-zachodnie i wieżę bramną.
W 1903 r. dobra bierzgłowskie wykupił rząd pruski. W listopadzie 1908 r. wybuchł w odbudowanych budynkach kolejny dotkliwy pożar, który zniszczył pokrycie dachowe. W 1911 r. przeprowadzono rekonstrukcję według projektu Konrada Steinbrechta. W 1929 r. zamek został wydzierżawiony przez biskupa chełmińskiego Stanisława Wojciecha Okoniewskiego, który w 1933 r. kupił go z przeznaczeniem na potrzeby diecezji. W 1936 r. w obecności prymasa Augusta Hlonda, wojewody Władysława Raczkiewicza, generałów Bortnowskiego i Thomee, a także prezydenta Torunia - Leona Raszei, dokonano na terenie zamku otwarcia Domu Rekolekcyjnego. W latach 1946-50 w zamku mieszkał biskup łucki Adolf Piotr Szelążek, wygnany przez władze radzieckie z diecezji na Wołyniu, której był ordynariuszem. Bp Szelążek został pochowany w podziemiach kościoła św. Jakuba w Toruniu. W latach 1945-92 zamek został przejęty przez władze cywilne, a jego pomieszczenia przystosowano do potrzeb Zakładu Opieki Społecznej.
Po odzyskaniu zamku przez Kurię Toruńską w 1992 r. rozpoczął się remont obiektu, trwający z przerwami do chwili obecnej. W finansowanie prac spory wkład wniosła Fundacja Polsko-Niemiecka. Remont zamku górnego ukończono w sierpniu 2001 r., a już od 1 września rozpoczęło działalność Diecezjalne Centrum Kultury, którego dyrektorem został ks. Piotr Rutkowski. W najbliższych numerach Głosu z Torunia zamieścimy fotoreportaż na temat tego, co obecnie dzieje się na zamku.
Więcej informacji można uzyskać na stronie internetowej zamku bierzgłowskiego: www.zamek.diecezja.torun.pl

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

2003-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Rozważania na niedzielę: Jak się modlić w konkretnej sprawie?

2025-07-25 09:40

[ TEMATY ]

rozważania

ks. Marek Studenski

Mat.prasowy

Opowiadam o wydarzeniach, które nie mieszczą się w logice, a jednak naprawdę się wydarzyły. Osoba, po ciężkim wypadku - została uzdrowiona. Kobieta, która całe życie żyła w ciemności, aż… przeczytała jedno zdanie. Kapłan, który szedł przez piekło wojny, by odprawić Mszę. Kolejny raz przekonajmy się, że modlitwa to nie ostatnia deska ratunku — to pierwsza linia frontu.

– o głodnych muzykach z oblężonego Leningradu,
CZYTAJ DALEJ

Reformę należy zacząć od siebie [Felieton]

2025-07-27 13:00

ks. Łukasz Romańczuk

Proces synodalny trwa, a Stolica Apostolska oczekuje dalszej transformacji Kościoła. Bardzo często słyszy się dziś opinie, że Kościół przeżywa kryzys i że jest potrzebna reforma. Na czym ta reforma ma polegać?

W każdej epoce były takie kryzysy dlatego, że walkę dobra ze złem każde pokolenie podejmuje na nowo. Każde pokolenie i każdy człowiek musi podejmować tę walkę ze złem, dlatego ten kryzys będzie obecny zawsze. Kościół musi się stale reformować, ale prawdziwa reforma Kościoła nie polega na zmianie struktur, bo to jest drugorzędna sprawa. Podstawową sprawą jest nawrócenie ludzkich serc. I tę reformę należy zacząć od siebie, od swojego życia duchowego i fizycznego, od swojego stosunku do bliźnich, od swojego stosunku do żywych obowiązków, do społeczeństwa, do kultury, do polityki, do posiadania i używania dóbr doczesnych. Każdy musi zacząć reformę od siebie – nie żądać od papieża czy biskupa, by zmieniał obowiązujące w Kościele zasady. Potrzebne jest dziś bowiem nawrócenie wszystkich – polskich rodzin, by byli prawdziwymi naśladowcami Jezusa Chrystusa. Potrzebne jest nawrócenie naszej polskiej młodzieży - ideowo i moralnie. Potrzebne jest też nawrócenie naszych polityków, aby myśleli kategoriami „dobra wspólnego” - tzw. „bonum commune” [łac] - w kontekście filozofii i etyki, odnosi się do korzyści i pomyślności, które dotyczą całej społeczności, a nie tylko jednostek. Pojęcie to ma głębokie korzenie w historii i jest fundamentalne w prawie kanonicznym oraz świeckim. Potrzebne jest nawracanie pracowników, urzędników, lekarzy, duchownych, nauczycieli i wszystkich innych. Nawrócenie potrzebne jest każdemu z nas.
CZYTAJ DALEJ

Aborcyjna organizacja Planned Parenthood zamknęła pięć placówek w USA!

2025-07-27 19:50

[ TEMATY ]

aborcja

Adobe Stock

Planned Parenthood

Planned Parenthood

Organizacja aborcyjna Planned Parenthood zamknęła pięć swoich placówek w Kalifornii z powodu… ucięcia finansowania z pieniędzy publicznych w ramach federalnej ustawy o wydatkach i podatkach, podpisanej niedawno przez prezydenta USA Donalda Trumpa - podała amerykańska stacja informacyjna CBS News.

Chodzi o ważny zapis w podpisanej przez Donalda Trumpa ustawie, zgodnie z której z pieniędzy federalnych w ramach Medicaid, czyli środków publicznych, nie może być finansowana działalność organizacji przeprowadzających aborcje.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję