Poza światem i w świecie

Czterdzieści kilometrów za Warszawą, na skraju niewielkiej wsi Radonie w surowych budynkach z czerwonej cegły mieszka trzynaście mniszek: dwanaście po ślubach, trzynasta – postulantka. Dominikanki klauzurowe stanowią żeńską gałąź Zakonu Kaznodziejskiego założonego przed ośmiuset laty przez Hiszpana – Dominika Guzmána. Pełna nazwa posługujących tu sióstr brzmi: Mniszki Zakonu Kaznodziejskiego Klasztor Matki Bożej Różańcowej w Radoniach. Charyzmatem sióstr dominikanek, jak wyjaśnia s. Bernadeta, przełożona tamtejszego klasztoru, jest przede wszystkim uwielbianie Pana Boga swoim życiem. – Drugi nurt to pokuta i modlitwa wstawiennicza – za naszych braci w zakonie i za tych, którzy potrzebują duchowego wsparcia.

W „świecie”, jak siostry nazywają rzeczywistość poza klasztorem, niektóre pokończyły studia. Są wśród nich m.in.: matematyczka, polonistka, socjolog, teolog, pedagog, inżynier elektronik, dyplomowana pielęgniarka. Inteligentne, serdeczne, wrażliwe, z ogromnym poczuciem humoru. Bo – jak mówi jedna z nich – bez poczucia humoru za klauzurą ciężko by było.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

Na co dzień siostry wykonują w klasztorze proste prace: gotują, szyją, piorą, prasują. Uprawiają ogród i mają sad na własne potrzeby. Trochę zarabiają szyciem habitów i alb. – Ale praca zarobkowa stanowi niewielki procent naszego utrzymania – podkreśla s. Bernadeta. – Przede wszystkim żyjemy z ofiar naszych dobrodziejów, podobnie zresztą jak inne klasztory klauzurowe.

Pan niósł na rękach

S. Bernadeta studiowała na Akademii Rolniczej w Poznaniu i chodziła do dominikanów na spotkania grupy Odnowy w Duchu Świętym. Prowadził ją wówczas o. Tomasz Alexiewicz. Nigdy jednak nie myślała, że zostanie zakonnicą. Nawet nie wiedziała o istnieniu dominikanek klauzurowych. Powoli jednak Pan Bóg przybliżał ją do siebie. Wstąpiła do zakonu w 1987 r. – Było to wyraźne prowadzenie przez Pana Jezusa i odnalezienie największej miłości mojego życia – mówi s. Bernadeta.

S. Jacka w tym roku będzie obchodzić 25-lecie swojej obecności w klasztorze. Również pochodzi z Poznania i była związana z duszpasterstwem akademickim dominikanów. Z wykształcenia jest matematyczką. Dynamiczna, uśmiechnięta. Marzyła o wielkiej rodzinie. I ma. Choć nieco inną niż wyobrażaną. Do zakonu nie przyprowadziło jej żadne „olśnienie”. Z jednej strony czuła się bardzo szczęśliwa, bo po studiach uczyła w swoim ulubionym liceum, które niegdyś kończyła. Z drugiej zaś – czuła jakiś narastający niepokój. Aż pewnego razu podczas rozmowy z o. Tomaszem Alexiewiczem usłyszała: „Ty chyba Panu Bogu nie powiedziałaś jeszcze: tak!”. Pomyślała wtedy: o co chodzi? Ale któregoś dnia powiedziałam: „Panie Jezu, cokolwiek ode mnie chcesz, to ja spełnię. Chcę iść za Tobą tam, gdzie mnie poprowadzisz” – opowiada s. Jacka. – I uspokoiłam się. Pan mnie niósł na swoich rękach i tu doprowadził.

Reklama

S. Michaela z Przeźmierowa też kończyła szkołę w Poznaniu. Jako licealistka daleka była od Kościoła. Związana z subkulturą punkową. Chodziła w glanach, z kolorowym irokezem. Uczestniczka koncertów w Żarach, Jarocinie. Gdy kończyła liceum, dzięki zachętom koleżanki, zaczęła przychodzić do kościoła. Najpierw stała w kruchcie. Później trafiła do duszpasterstwa dominikańskiego. – To, co mnie niezwykle cieszyło, to radość, jaka tam panowała. Wiedziałam, że zawsze wieczorem możemy się spotkać. Że mogę na tych ludzi liczyć. Mieliśmy herbatę, ciasta, kanapki. Wykład tematyczny. I tak powoli moja wiara rozwijała się przez miłość, wspólnotę. Zawsze zresztą chciałam coś dla ludzi robić. Aż pewnego dnia znalazłam ulotkę z fotografią dominikanek pracujących przy budowie klasztoru w Radoniach. Wchodziły na piętro po drabinie. I mnie się to bardzo spodobało. Kiedy przyjechałam tu pierwszy raz, to mnie coś tak chwyciło za serce... Urzekło mnie to miejsce. Atmosfera wśród sióstr. Przyjęły mnie bardzo serdecznie i... pewnego dnia wydukałam przełożonej drżącym głosem, że myślę o dołączeniu do nich. I tak jestem tu już piętnasty rok.

By szukać Boga i Jego miłości

Przeżywają piękne chwile podczas spotkania z Bogiem. Ale i czasem słabości, niekiedy załamania. Żyją w klauzurze. Nierozumiejący ich decyzji świeccy czasem pukają się w głowę, dziwiąc się, że przebywają niezmiennie w tym samym klasztorze od chwili wstąpienia aż do śmierci i wykonują przez kilka czy kilkanaście lat te same prace. W ustalonym rytmie dnia, nieco tylko zmienionym w czasie świąt. Monotonia – niczym tykanie zegara... Ale to tylko wrażenie. – Klauzura to taki sposób powołania, który zaprasza do całkowitego oddania się w ręce Pana Boga. Ze świadomością, że ja oddaję Panu Bogu wszystkie moje talenty i chcę tutaj żyć tylko dla Niego. I to nie jest żadna smutna rezygnacja, idę za głosem, który usłyszałam od Pana Jezusa – mówi s. Bernadeta.

Dziękuję Panu Bogu, że mi zaufał

Reklama

Klasztor w Radoniach jest zamknięty i jednocześnie otwarty. Zamknięte za klauzurą siostry mimo to mają na co dzień kontakt z ludźmi. Na furtę przychodzą ci, którzy potrzebują pomocy. Jest ich stała grupa. Na miejscu jedzą obiad albo dostają suchy prowiant. Są też ludzie, którzy przyjeżdżają na indywidualne rekolekcje i dni skupienia. Albo też umawiają się z którąś z sióstr, aby porozmawiać o swoich problemach. Przede wszystkim jednak mniszki dostają mnóstwo listów – pocztą tradycyjną i e-mailową. Najczęściej z prośbą o modlitwy. – Naszym powołaniem jest trwanie blisko Boga, wielbienie Go, słuchanie Jego Słowa, mając w sercu wołanie św. Dominika: „Panie, co będzie z grzesznikami?!”. Dzielimy Jego troskę o zbawienie ludzi, o odnalezienie tych, którzy pogubili się w swojej wierze, którzy są pogrążeni w cierpieniu, w ciemności – mówi s. Bernadeta.

Listy czy e-maile są różne – krótkie i długie. Niektórzy piszą dwa, trzy zdania, a inni na wielu stronach opisują całe swoje życie. Czasami też przyjeżdżają do sióstr na rozmowy. – Przecież nie chodzi o to, by się zamknąć i odciąć od świata. Ale jak już zostawiać go, to tylko po to, by żyć dla Pana Boga – wyjaśnia s. Jacka. – W Nim też odnajduje się wszystkie sprawy świata i one są obecne w naszych spotkaniach z Panem Bogiem. Oczywiście, klauzura niczego nie zagwarantuje. To nie jest tak, że człowiek wejdzie za klauzurę i już się spotka z Panem Bogiem.

– Spotkania z Panem Bogiem bywają zaskakujące. Myślałam, że będąc bardzo aktywną osobą na zewnątrz, za klauzurą długo nie pożyję... A to już piętnaście lat – podkreśla s. Michaela. – Wyobrażałam sobie, że pewnie poznam tu kogoś nowego, nie przypuszczałam jednak, że tutaj nawiążę tyle relacji. Wiele osób opowiada nam swoje historie, jest z nami w bliskim kontakcie. Kiedy idę na adorację do kaplicy, to dziękuję Bogu, że tu jestem, że mi zaufał. Klasztory klauzurowe, jak ewangeliczne „miasta położone na górze”, są dla świata znakiem innej rzeczywistości – Królestwa Bożego. Wskazują na Tego, który stworzył ten świat, umiłował do końca każdego z nas i dla którego warto poświęcić wszystko. Pragniemy, aby nasze życie wyrażało tę prawdę.

Drodzy bracia i siostry! Dzisiaj chciałbym wam powiedzieć o kolejnej, po św. Katarzynie Sieneńskiej i św. Katarzynie z Bolonii świętej noszącej imię Katarzyna. Myślę o św. Katarzynie z Genui, znanej przede wszystkim z powodu jej wizji czyśćca. Tekst, który opisuje jej życie i myśl, został opublikowany w tym liguryjskim mieście w 1551 r. Jest podzielony na trzy części: „Życie i nauka”, „Udowodnienie i wyjaśnienie czyśćca” - bardziej znana jako Traktat oraz „Dialog między duszą a ciałem”. Redaktorem końcowym był spowiednik Katarzyny, ks. Cattaneo Marabotto. Katarzyna urodziła się w Genui w 1447 r. Była ostatnią z pięciorga dzieci. Została osierocona przez ojca, Giacomo Fieschi, gdy była jeszcze dzieckiem. Matka, Francesca di Negro, dała jej dobre wychowanie chrześcijańskie, na tyle, że starsza z dwóch córek została zakonnicą. W wieku szesnastu lat Katarzyna został wydana za mąż za Giuliano Adorno, człowieka, który po wielu doświadczeniach militarnych i handlowych na Bliskim Wschodzie, powrócił do Genui, aby się ożenić. Życie małżeńskie nie było łatwe, także ze względu na charakter małżonka, uzależnionego od hazardu. Sama Katarzyna miała początkowo skłonność do prowadzenia pewnego rodzaju życia światowego, w którym jednakże nie mogła odnaleźć spokoju. Po dziesięciu latach, w jej sercu było głębokie poczucie pustki i goryczy. Nawrócenie rozpoczęło się 20 marca 1473 r., dzięki wyjątkowym przeżyciom. Udawszy się do kościoła świętego Benedykta i klasztoru Matki Bożej Łaskawej, aby się wyspowiadać, klękając przed kapłanem, „otrzymała - jak sama pisze - ranę w sercu, ogromną miłość ku Bogu”, z bardzo jasną wizją swojej nędzy i wad, a jednocześnie dobroci Boga, że omal nie zemdlała. Z tego doświadczenia zrodziła się decyzja, która ukierunkowała całe jej życie: „Nigdy więcej świata, nigdy więcej grzechów” (por. Vita mirabile, 3rv). Wówczas Katarzyna uciekła, przerywając spowiedź. Gdy wróciła do domu, weszła do najodleglejszego pokoju i długo płakała. W tym momencie była już wewnętrznie pouczona o modlitwie i świadoma ogromnej miłości Boga względem niej, grzesznej. Było to doświadczenie duchowe, którego nie mogła wyrazić słowami (por. Vita mirabile, 4r). To właśnie przy tej okazji ukazał się jej cierpiący Jezus, niosący krzyż, jak jest to często przedstawiane w ikonografii świętej. Kilka dni później wróciła do księdza, by w końcu dokonać dobrej spowiedzi. Tutaj zaczęło się owo „życie oczyszczenia”, które przez długi czas było przyczyną jej stałego bólu za popełnione grzechy i pobudziło do przyjmowania pokuty i ofiar, aby ukazać Bogu swoją miłość. Na tej drodze Katarzyna coraz bardziej przybliżała się do Pana, aż do wejścia w to, co nazywa się „życiem zjednoczenia”, to znaczy relacji wewnętrznego zjednoczenia z Bogiem. W Vita mirabile napisano, że jej dusza była prowadzona i pouczana wewnętrznie jedynie słodką miłością Boga, który dawał jej wszystko, czego potrzebowała. Katarzyna oddała się niemal całkowicie w ręce Pana, aby żyć przez około dwadzieścia pięć lat - jak pisze - „bez pośrednictwa jakiegokolwiek stworzenia, żyć pouczana i rządzona przez samego Boga”(Vita mirabile, 117r-118r), karmiąc się nade wszystko nieustanną modlitwą i Komunią Świętą przyjmowaną każdego dnia, co w jej czasach nie było powszechne. Dopiero wiele lat później Pan dał jej kapłana, który zatroszczył się o jej duszę. Katarzyna zawsze niechętnie zwierzała się i wyrażała doświadczenie swej mistycznej komunii z Bogiem, przede wszystkim ze względu na głęboką pokorę, jaką doświadczała w obliczu łask Pana. Jedynie perspektywa uwielbienia i możliwości pomagania w rozwoju duchowym innych ludzi pobudziła ją, aby powiedzieć innym, co się w niej wydarzyło, począwszy od chwili nawrócenia, które było jej doświadczeniem pierwotnym i podstawowym. Miejscem jej wstąpienia na szczyty mistyki był szpital Pammatone, największy kompleks szpitalny w Genui, którego była dyrektorką i inspiratorką. Tak więc Katarzyna żyła życiem w pełni czynnym, pomimo owej głębi swego życia duchowego. W Pammatone utworzyła się wokół niej grupa zwolenników, uczniów i współpracowników, zafascynowanych jej życiem wiary oraz miłością. Sam jej małżonek Giuliano Adorno, został nim na tyle pozyskany, że porzucił rozpustne życie, aby stać się tercjarzem franciszkańskim, przenieść do szpitala, i pomagać swej żonie. Zaangażowanie Katarzyny w opiekę nad chorymi trwało aż do końca jej ziemskiej pielgrzymki, 15 września 1510 r. Od nawrócenia do śmierci nie było wydarzeń nadzwyczajnych, ale dwa elementy charakteryzują całe jej życie: z jednej strony doświadczenie mistyczne, to znaczy głębokie zjednoczenie z Bogiem, odczuwane jako unia oblubieńcza, a z drugiej opieka nad chorymi, organizowanie szpitala, służba bliźniemu, zwłaszcza najbardziej potrzebującym i opuszczonym. Te dwa bieguny - Bóg i bliźni wypełniają całkowicie jej życie, praktycznie spędzone w obrębie szpitalnych murów. Drodzy przyjaciele, nigdy nie wolno nam zapominać, że im bardziej miłujemy Boga i trwamy w modlitwie, tym bardziej potrafimy prawdziwie kochać otaczające nas osoby, ponieważ będziemy zdolni do dostrzeżenia w każdej osobie oblicza Pana, który kocha bezgranicznie, nie czyniąc różnic. Mistyka nie tworzy dystansu wobec bliźniego, nie tworzy życia abstrakcyjnego, lecz raczej przybliża do drugiego człowieka ponieważ zaczyna się postrzegać świat oczyma i sercem Boga. Myśl Katarzyny o czyśćcu, ze względu na którą jest ona szczególnie znana, jest skondensowana w ostatnich dwóch częściach cytowanej księgi: „Traktat o czyśćcu” i „Dialogu między duszą a ciałem”. Ważne, aby zauważyć, że Katarzyna w swym doświadczeniu mistycznym nie ma nigdy szczególnych objawień o czyśćcu czy też doznających tam oczyszczenia duszach. Jednakże w pismach inspirowanych naszą Świętą jest to element centralny, a sposób jego opisania ma cechy oryginalne, na tle swej epoki. Pierwszy rys indywidualny dotyczy „miejsca” oczyszczenia dusz. W jej czasach przedstawiano go głównie odwołując się do obrazów związanych z przestrzenią: sądzono, że istnieje pewna przestrzeń, gdzie miałby się znajdować czyściec. U Katarzyny jednak czyściec nie jest przedstawiony jako element krajobrazu wnętrzności ziemi: jest to ogień nie zewnętrzny, ale wewnętrzny. Czyściec jest ogniem wewnętrznym. Święta mówi o drodze oczyszczenia duszy ku pełnej komunii z Bogiem, wychodząc od swojego doświadczenia głębokiego bólu z powodu popełnionych grzechów, w porównaniu z nieskończoną miłością Boga (por. Vita mirabile, 171v). Słyszeliśmy, że w czasie nawrócenia Katarzyna nagle odczuwa dobroć Boga, nieskończoną odległość swego życia od tej dobroci oraz palący ogień w swym wnętrzu. To jest ten ogień, który oczyszcza, jest to wewnętrzny ogień czyśćca. Także i tu jest rys oryginalny w porównaniu z myślą tamtej epoki. W istocie nie wychodzi się od zaświatów, aby powiedzieć o mękach czyśćcowych - jak to było w zwyczaju w tym czasie, a być może jeszcze dziś - aby następnie wskazać drogę do oczyszczenia i nawrócenia. Nasza Święta wychodzi od własnego doświadczenia życia wewnętrznego na drodze ku wieczności. Dusza - mówi Katarzyna - przedstawia się Bogu jako nadal związana pragnieniami i cierpieniami wynikającymi z grzechu, a to uniemożliwia jej, aby cieszyła się uszczęśliwiającą wizją Boga. Katarzyna stwierdza, że Bóg jest tak święty i czysty, że dusza zbrukana grzechem nie może się znaleźć w obecności Bożego majestatu (por. Vita mirabile, 177r). Także i my czujemy, jak bardzo jesteśmy oddaleni, jak bardzo jesteśmy pełni tak wielu rzeczy, które uniemożliwiają nam widzenie Boga. Dusza jest świadoma ogromnej miłości i doskonałej sprawiedliwości Boga, i w konsekwencji cierpi, że nie odpowiedziała w sposób prawidłowy i doskonały na tę miłość, a właśnie sama miłość wobec Boga staje się tym samym płomieniem, sama miłość oczyszcza z rdzy grzechu. U Katarzyny można dostrzec obecność źródeł teologicznych i mistycznych, z których zazwyczaj czerpano w owym czasie. W szczególności odnajdujemy typowy obraz zaczerpnięty od Dionizego Areopagity, to jest złotą nić, łączącą serce człowieka z samym Bogiem. Kiedy Bóg oczyścił człowieka, wiąże go cieniutką złotą nicią, jaką jest Jego miłość, i pociąga go ku sobie uczuciem tak silnym, że człowiek staje się „pokonanym, zwyciężonym, pozbawionym siebie”. W ten sposób serce człowieka jest opanowane przez miłość Boga, która staje się jedynym przewodnikiem, jedynym poruszycielem jego egzystencji (por. Vita mirabilis, 246 rv). Owa sytuacja wyniesienia ku Bogu i powierzenia się Jego woli, wyrażona obrazem nici, jest używana przez Katarzynę, aby wyrazić działanie światła Bożego na dusze w czyśćcu, światła, które je oczyszcza i unosi do wspaniałości promienistego blasku Bożego (por. Vita mirabilis, 179r). Drodzy przyjaciele! Święci w swoim doświadczeniu zjednoczenia z Bogiem, osiągają tak głębokie „poznanie” Bożych tajemnic, w którym nawzajem przenikają się miłość i poznanie, że stanowią pomoc dla teologów w ich wysiłkach badawczych, intellectus fidei rozumienia tajemnic wiary, rzeczywistego zgłębienia tajemnic, na przykład, czym jest czyściec. Poprzez swe życie święta Katarzyna poucza nas, że im bardziej kochamy Boga i wchodzimy w zażyłość z Nim na modlitwie, to tym bardziej pozwala się On poznawać i rozpala nasze serca swoją miłością. Pisząc o czyśćcu, Święta przypomina nam podstawową prawdę wiary, która staje się dla nas zachętą do modlitwy za zmarłych, aby mogli oni osiągnąć uszczęśliwiającą wizję Boga w komunii świętych (por. Katechizm Kościoła Katolickiego, 1032). Pokorna, wierna i wielkoduszna służba, jaką Święta zaoferowała przez całe życie w szpitalu Pammatone, to jasny przykład miłości dla wszystkich i szczególna zachęta dla kobiet, które wnoszą fundamentalny wkład na rzecz społeczeństwa i Kościoła, wraz ze swą cenną pracą, ubogaconą przez ich wrażliwość i poświęcenie się dla najbiedniejszych i najbardziej potrzebujących. Dziękuję. Tłum. st (KAI)/Watykan