LIDIA DUDKIEWICZ: – Zbliżamy się do 100. rocznicy powołania do istnienia Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Najwyższy czas, aby spojrzeć na rolę tej prawie wiekowej uczelni w dziejach Kościoła i Narodu oraz ukazać jej misję.

KS. PROF. ANTONI DĘBIŃSKI: – Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II swoje istnienie zawdzięcza całej społeczności polskich katolików. Jesteśmy dłużnikami każdej katolickiej rodziny w Polsce i wielu rodzin z polskimi korzeniami za granicą. O tej pomocy i życzliwości pamiętamy i dziękujemy za nią modlitwą – w intencji dobrodziejów każdego dnia ofiarujemy Mszę św. w naszym kościele akademickim.
100-letniej historii tego jedynego polskiego uniwersytetu katolickiego nie sposób zamknąć w kilku zdaniach, ale jego rola w dziejach Kościoła i Narodu jest ogromna. Na przestrzeni dziejów KUL stał się jednym z najważniejszych ośrodków myśli katolickiej, wpływającym niezmiennie na kształt nauki i kultury polskiej, uznanym w kraju i poza jego granicami. Siłą uczelni jest wierność misji, którą wyznaczył nam założyciel – ks. Idzi Radziszewski. Jest nią „prowadzenie badań naukowych w duchu harmonii między nauką i wiarą, kształcenie i wychowanie inteligencji katolickiej oraz współtworzenie chrześcijańskiej kultury i troska o to, by treścią Ewangelii przepojone zostały kategorie myślenia, kryteria ocen i normy działania”. Tę misję realizujemy nieprzerwanie od blisko 100 lat. Ta misja jest wciąż aktualna – postęp nauki i techniki rodzi nowe dylematy etyczne, których rozwiązania należy poszukiwać w takiej perspektywie. To właśnie uniwersytet katolicki ma się upominać o wymiar moralny i duchowy w badaniach naukowych i w sięganiu po zdobycze techniki. Chodzi o to, aby nie tylko przekazywać rzetelną i pożyteczną wiedzę, ale także uczyć żyć odpowiedzialnie i uczciwie, by lepiej służyć człowiekowi i społeczeństwu. Jak pisał św. Jan Paweł II, uniwersytet katolicki „podąża bez lęku, ale przeciwnie – z entuzjazmem, wszystkimi drogami wiedzy, zachowując świadomość, że przed nim idzie Ten, który jest Drogą i Prawdą, i Życiem”.

– W Polsce jest dzisiaj wiele miejsc, gdzie można studiować teologię. Kadra wielu wyższych uczelni wykształciła się w Lublinie. Co jest wyjątkowego w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, by właśnie w tej Alma Mater robić doktorat?

– Teologia to jedna z dziedzin, które na KUL-u są uprawiane od początku istnienia uczelni. Z dumą i radością mogę powiedzieć, że teologia na KUL-u jest najlepsza w Polsce. Naukowcy z wydziału należą do prestiżowych gremiów teologicznych zarówno w kraju, jak i za granicą. Ks. prof. Krzysztof Góźdź znalazł się w zaszczytnym gronie 30 teologów stanowiących Międzynarodową Komisję Teologiczną, ks. prof. Henryk Witczyk już po raz drugi powołany został w skład Papieskiej Komisji Biblijnej. Pracownicy Wydziału Teologii podejmują wiele cennych inicjatyw wydawniczych. Ogólnopolską renomę zyskały organizowane tu konferencje i sympozja naukowe – tygodnie biblijne, sympozja katechetyczne, dogmatyczne Lubelskie Dni Personalizmu czy cykl na temat przesłania moralnego Kościoła. Wszystko to stwarza na KUL-u niepowtarzalne warunki studiowania tej ważnej dziedziny nauki.

– Niektórzy kojarzą KUL jedynie z teologią, a przecież w ciągu ostatnich dziesięcioleci uczelnia ta stała się kuźnią polskich elit w bardzo wielu dziedzinach nauki i kultury, co realizuje przez swoje wydziały. Na ile myśl KUL-owska uczestniczy w dyskursie społecznym?

– KUL od założenia w 1918 r. był uniwersytetem katolickim, a więc stworzonym i kierowanym przez Kościół katolicki, na którym prowadzone były nie tylko studia, badania i wydziały nauk kościelnych – jak w przypadku uniwersytetów kościelnych – ale także studia, badania i wydziały nauk świeckich. W 1918 r. prowadziliśmy studia i badania na czterech wydziałach – Teologicznym, Prawa Kanonicznego (zwanym przez pierwsze 3 lata akademickie Wydziałem Prawa Kanonicznego i Nauk Moralnych), Prawa i Nauk Społeczno-Ekonomicznych oraz Nauk Humanistycznych. Dziś tych wydziałów jest 9 i obejmują one nie tylko nauki teologiczne i filozoficzne, lecz także nauki prawne, społeczne, humanistyczne i ścisłe – proponujemy studentom studia na blisko 40 kierunkach. Nie sposób wymienić wszystkich badań naukowych prowadzonych na KUL-u – są to badania z zakresu wszystkich nauk, którymi się zajmujemy.
Międzynarodowe granty badawcze realizują m.in. psycholog prof. Piotr Francuz, badacz reakcji ludzkiego mózgu, dr hab. Ewa Domagała-Zyśk, która zajmuje się nauczaniem języków obcych uczniów z uszkodzeniami słuchu, czy prof. Bogusław Marek, którego pasją jest nauczanie niewidomych dzieci języka angielskiego. Prof. Zofia Stępniewska i jej zespół prowadzą ważne badania nad kontrolowaniem poziomu metanu w kopalniach czy sposobu wytwarzania bioplastiku, mogącego mieć zastosowanie w medycynie. W 2012 r. rozpoczęliśmy projekt wydania drukiem w formie książkowej tekstów kard. Josepha Ratzingera w serii „Opera Omnia Josepha Ratzingera”, w łącznej liczbie 16 tomów, na które KUL uzyskał z Watykanu prawo wyłączności. Zajmuje się tym dwoje naukowców KUL-u – ks. prof. Krzysztof Góźdź i prof. Marzena Górecka. Nasi bibliści wydają przekład Biblii z języków oryginalnych w ramach serii Biblia Lubelska.
Jeśli mówimy o kulturze, trzeba przywołać 45-letnią działalność artystyczną prof. Leszka Mądzika i Sceny Plastycznej KUL. Zależy nam, by uniwersytet był niezmiennie otwarty dla wszystkich, którzy chcą nas poznać, dlatego już trzeci sezon zapraszamy na koncerty z cyklu „Opus Magnum – KULowskie wieczory z muzyką” – do tej pory wystąpili u nas m.in.: Krzysztof Jabłoński, Kevin Kenner, Kwartet Śląski czy Polish Cello Quartet, a przed nami kolejne znakomite koncerty. W różnych ważnych polskich muzeach prezentujemy wystawy ze zbiorów sztuki KUL-u. Szczególną propozycją są zajęcia Uniwersytetu Otwartego KUL dla osób w każdym wieku – mówimy, że „od 6 do 106 lat”. Obecność myśli KUL-owskiej w dyskursie społecznym to dziesiątki ważnych książek naukowców z naszej uczelni na tematy, które są przedmiotem debaty publicznej; to setki organizowanych konferencji, spotkań, dyskusji i wykładów otwartych. To udział także w przestrzeni medialnej. Obecność myśli KUL-owskiej w dyskursie społecznym to także odpowiedzialna i aktywna obecność 100 tys. naszych absolwentów w życiu społecznym, którzy KUL-owską myśl i formację realizują w przestrzeni, w której żyją i „przepajają treścią Ewangelii kategorie myślenia, kryteria ocen i normy działania” swojego i tych, których spotykają.

– W 100. numerze kwartalnika „Ethos”, pisma związanego z KUL-em, można spotkać bardzo znane nazwiska autorów, m.in.: Rocco Buttiglionego, kard. Angelo Scoli, George’a Weigla, Tracey Rowland. To kolejny dowód prestiżu KUL-u. W 1982 r. został założony instytut badający nauczanie Jana Pawła II, z którym związany był również wybitny etyk ks. prof. Tadeusz Styczeń SDS. Minęło już wiele lat, a naukowcy zajmujący się kilkoma dziedzinami nauki wciąż prowadzą badania. Czy nie zabraknie im tematów?

– Szczycimy się tym, że Karol Wojtyła – Jan Paweł II przez niemal ćwierćwiecze, aż do wyboru na Stolicę Piotrową, był profesorem naszego uniwersytetu. Z uwagą śledziliśmy nauczanie Papieża, w którym niejednokrotnie odkrywaliśmy ślady uniwersyteckich wykładów z etyki. Na KUL-u były i są organizowane liczne konferencje i sympozja naukowe poświęcone różnym aspektom nauczania Ojca Świętego, a od 1982 r. działa specjalny ośrodek badawczy – Instytut Jana Pawła II. Pierwsza sesja, niejako zapowiadająca powstanie instytutu, odbyła się już w maju 1979 r. i nosiła tytuł „Nasz Profesor Papieżem”. Wystąpił na niej m.in. uczeń i następca kard. Karola Wojtyły w Katedrze Etyki – ks. Tadeusz Styczeń. Instytut nie tylko prowadzi prace archiwalno-dokumentacyjne pontyfikatu, ale przede wszystkim – systematyczny namysł nad nauczaniem Jana Pawła II. Podejmuje problem nienaruszalności ludzkiego życia, godności małżeństwa i rodziny, niezmienności i powszechności norm moralnych oraz kwestii związanych z etyką społeczną. To tematy uniwersalne, które nigdy nie stracą na znaczeniu, więc – odpowiadając na Pani pytanie – nie obawiamy się wyczerpania tematów. W ciągu tych ponad 30 lat na spotkania organizowane przez instytut przyjeżdżali wybitni naukowcy, przedstawiciele świata kultury i dostojnicy kościelni. Gośćmi instytutu byli m.in.: kard. Joseph Ratzinger (Watykan), prof. Josef Seifert (Liechtenstein), prof. Rocco Buttiglione (Rzym), książę Nicolaus von und zu Liechtenstein z małżonką, kard. Marian Jaworski, prof. Władysław Stróżewski. Równie znakomite grono stanowią autorzy naukowego kwartalnika „Ethos”, wydawanego przez instytut. Pismo, zainicjowane przez ks. Tadeusza Stycznia, zyskało już międzynarodową rangę; stanowi forum naukowego dialogu między intelektualistami. W kolejnych tomach podejmowana jest interdyscyplinarna refleksja nad ważnymi problemami kultury współczesnej. Stąd też ostatni numer (1[109]/2015 – przyp. red.) poświęcony jest humanistyce.

– Wiele uczelni boryka się dziś z trudnościami w związku z niżem demograficznym. Jak radzi sobie z tym KUL? Jakie kierunki są obecnie najchętniej wybierane?

– Wszystkie uczelnie, choć w różnym stopniu, odczuwają niż demograficzny. Przy tak gwałtownie spadającej z roku na rok liczbie maturzystów nie można tego nie zauważyć. Nasza recepta? Oferujemy studentom dobre i rzetelnie realizowane studia oraz konkretną formację, opartą na aksjologii chrześcijańskiej. Katolickość naszej uczelni ma tu zasadnicze znaczenie. Jeśli młody człowiek chce się rozwijać nie tylko w wymiarze intelektualnym, ale także duchowym, chce zdobywać konkretną wiedzę w przestrzeni harmonii nauki i wiary, chce czerpać z tych związków i się nimi inspirować, powinien przyjść na KUL. Na naszym uniwersytecie może studiować każda osoba, która respektuje katolicki charakter uczelni, jednak naszym zasadniczym zadaniem dydaktycznym jest kształcenie inteligencji katolickiej.