Okazały wizerunek patrona św. Mikołaja to obraz w ołtarzu prawej nawy, malowany bezpośrednio na tynku, przedstawiający Świętego z trzema pannami. Jest także witraż ze św. Mikołajem w prezbiterium, zainstalowany w czasach konsekracji kościoła w 1936 r., i feretron ze św. Mikołajem.

Przywiązani do tradycji

W parafii jest to szczególnie widoczne w okresie świątecznym, w uczestnictwie w Roratach, w grudniowych uroczystościach odpustowych, rekolekcjach. Jak informuje ks. prob. Marian Jakubowski, młodzież z parafii chętnie sięga do skarbca tradycji, wydobywa i upowszechnia w jasełkach stare obrzędy czy pastorałki.

Odpust ku czci św. Mikołaja jest zawsze obchodzony wtedy, kiedy wypada, w tym roku we wtorek 6 grudnia. Uroczystości, połączonej z procesją, przewodniczył ks. dr Władysław Sowa z kieleckiego Seminarium. Był to zarazem czas rekolekcji adwentowych, które głosił ks. Łukasz Zygmunt. W święto patrona są zazwyczaj drobne upominki czy słodkości dla dzieci. Jest także przypominana postać Świętego, w naszej kulturze kojarzona ze szczodrobliwością i miłosierdziem, właściwymi dla czasu świąt Bożego Narodzenia.

Miłosierny Biskup

Urodził się ok. 270 r. w Patarze w Licji (w Azji Mniejszej), zmarł ok. 345-352. Podania i legendy, w które obrosło jego życie, wspominają, że był wymodlonym dzieckiem, urodzonym w zamożnej rodzinie. A potem, jako gorliwy kapłan, pragnący wprowadzać w życie naukę Jezusa – pielęgnował chorych na zarazę i rozdawał majątek ubogim. Czynił to tak dyskretnie, iż jego postawa – osoby zawsze wzbraniającej się przed wdzięcznością – obrosła mitem. Święty przez wieki przetrwał w ludzkiej świadomości, tradycji i kulturze.

Podanie głosi, że w czasie prześladować chrześcijan za czasów Dioklecjana i Maksymiliana, Mikołaj został uwięziony, ale sędziowie pogańscy nie mieli odwagi skazać go na śmierć, poprzestali na wygnaniu z miasta. Gdy na tron wstąpił Konstantyn, Mikołaj wrócił, zjednując wielu pogan dla Chrystusa. Ostro przeciwstawiał się herezjom.

Został pochowany w Myrze, a dopiero w 1087 r. jego ciało zostało przewiezione do Bari (dziś Święty jest głównym patronem miasta). 29 września 1089 r. papież Urban II uroczyście poświęcił jego grobowiec w bazylice ku jego czci. Właśnie tutaj odbył się synod w 1098 r., który miał na celu połączenie Kościołów Wschodniego i Zachodniego. Dlatego po dziś dzień Mikołaj jest uważany za wielkiego orędownika zarówno Kościoła Wschodniego, jak i Zachodniego. Wiele jego wizerunków odnajdziemy w prawosławnych cerkwiach i w zachodnich świątyniach, np. w Portugalii czy w Brukseli (gdzie niestety wiele kościołów i kaplic z wizerunkiem św. Mikołaja zamieniono na muzea i kiermasze).

Św. Mikołaj jest czczony jako patron: małych dzieci, panien na wydaniu, kobiet zagrożonych upadkiem moralnym, adwokatów, aptekarzy, producentów beczek, oliwy i perfum, marynarzy, podróżnych, rzemieślników, uczniów, jeńców. Jego wstawiennictwa wzywa się podczas kataklizmów na morzu, klęsk głodowych i włamań.

Prawdy i mity o Dębnie

Tych ostatnich w historii Dębna nie brakuje. Legendy mówią, że podczas napadów tatarskich (1241-1260) zostały zrabowane relikwie Krzyża. Łup przypadł chanowi, których chcąc sprawdzić „cudowność” kawałka Drzewa oprawionego w złoto, bezskutecznie próbował zniszczyć go w płomieniach i zatopić w wodzie. Gdy w obozie zaczęły szerzyć się choroby, zaniepokojony chan wyprawił relikwie do Polski. Tę misję zlecił szczególnej parze: Adelajdzie z Dębna herbu Habdank i Tatarzynowi, którego była branką i żoną. Złożyli oni relikwie na Łysicy w zagłębieniu skalnym, gdyż klasztor był spalony. Tatarzyn przyjął chrzest i otrzymał szlachectwo. Do herbu Habdank przypominającego literę „W” dodano krzyż i nazwano go Dębnem. Tym klejnotem pieczętowali się Oleśniccy, Roztworowscy, Sienniccy i in. W kronice parafialnej zapisano m.in.: „Jakimś śladem tej legendy może być fakt istnienia dziś w parafii nazwisk brzmiących z tatarska”. W sąsiedztwie kościoła stoi krzyż z 1906 r. z napisem: „Niech będzie błogosławiona pamięć Adelajdy Habdank, urodziwej dziewicy córki dziedzica Dębna, która wróciła relikwie Krzyża Świętego na Łysą Górę za Bolesława Wstydliwego Króla Polskiego”.

Nieco inna wersja tej legendy odnosi się do czasów napadów litewskich, dokonywanych na świętokrzyską ziemię w 1370.

Historycznie

W czasach Jana Długosza musiano już zapomnieć o prawdziwej lub mniemanej lokacji miasta, skoro odnotował on tylko, że Dębno stanowiło własność krakowskiego biskupa, będąc siedzibą parafii z drewnianym kościołem pw. św. Mikołaja, leżącą w pobliżu Bodzentyna, Tarczka, Potoka, Szumska i Barda. Nie wiadomo jak długo istniał wymieniony przez Długosza kościółek. Obiekt opisany w aktach Kapituły Metropolitalnej Krakowskiej w 1610 r. był także drewniany („miał zakrystię z boku ołtarza głównego i dwie kruchty boczne, z których tylko jedna była zamykana”). Ten kościół spłonął przed rokiem 1737. W 1740 r. kościół odbudowano, ale jako zupełnie inny obiekt. Konsekracja miała miejsce w 1744 r., a kilka lat później przy okazji wizytacji zanotowano, że miał on kwadratową nawę, dwie kaplice: św. Anny i św. Mikołaja, zakrystię, skarbczyk i kruchtę. W 1827 r. wieś Dębno była niewielką osadą (181 mieszkańców). W 2. połowie XIX stulecia liczba mieszkańców powiększyła się do 303 osób. Zasięg terytorialny parafii był dość duży i obejmował kilka wsi, stąd zapis: „parafia 1370 dusz liczy” („Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego”). W tym czasie stuletni kościół był już mocno zniszczony i pilnie wymagał remontu. Jego ówczesny stan techniczny opisano szczegółowo w dokumentach: „Cały kościół dawnością czasu sponiewierany ruiną co chwila grozić nie przestaje”. W 1857 r. rozpoczęto remont, dzięki któremu kościół doczekał Polski niepodległej. Niestety, można obejrzeć go już tylko na pożółkłych, starych pocztówkach, wydanych w okresie międzywojennym przez Polskie Towarzystwo Krajoznawcze. 13 października 1921 r. świątynia zapaliła się nocą od niedokładnie zgaszonej świecy i spłonęła wraz z całym wyposażeniem, zabytkowymi ołtarzami i obrazami oraz sprzętami i szatami liturgicznymi, a także relikwiarzami. Obecny kościół wybudowano w latach 1930-36. Konsekracji dokonał w 1936 r. bp Franciszek Sonik. Wnętrze jest obszerne – może pomieścić tysiąc wiernych. Wyposażenie obecnej świątyni jest zatem nowe. Kolejni proboszczowie w miarę możliwości wyposażali i upiększali świątynię.

W nowszą historię Dębna wpisują się dramatyczne wydarzenia okupacji hitlerowskiej, kiedy to okoliczne wioski zostały spacyfikowane w 1943 r.: 1 maja – Jeziorko, 25 maja – Wola Szczygiełkowa, 30 czerwca – Dębno. W rocznicę tych wydarzeń zawsze sprawowane są Msze św., wymieniane nazwiska pomordowanych. Na cmentarzu przykościelnym w Dębnie spoczywają ci, których rozstrzelano w sąsiedztwie kościoła (najmłodszy miał 2 latka).

Parafia dzisiaj

Liczy ok. 1900 osób i można ją określić nie tylko jako stabilną (równowaga między ilością zgonów i narodzin), ale i ofiarną. Proboszcz ks. Jakubowski wylicza inwestycje z ostatnich trzech lat: wykonanie nowego dachu na kościele, nowa aranżacja prezbiterium z nowymi figurami i aplikacjami (w ołtarzu głównym znajduje się scena Ukrzyżowania, na ołtarzu i ambonce są nowe dekoracje, a wszystko to wykonał art. Michał Batkiewicz z Krakowa. Surowy prosty krzyż z ołtarza głównego przeniesiono na zewnątrz, nad wejście). Na zewnątrz odnowiono grotę Matki Bożej, pomalowano także prezbiterium. Dużą inwestycją są prace przy tynkach zewnętrznych, wykonane w 75 proc. Ruszają ponownie wiosną.

Na terenie parafii znajdują się dwie szkoły podstawowe: w Woli Szczygiełkowej i w Jeziorku.