Szydłów [lit. Šiluva] jest niewielką wsią położoną na Żmudzi (część Litwy) wśród malowniczych pagórków, lasów i pól uprawnych. W XVII w. w tej spokojnej wiosce zdarzył się cud - objawienie Najświętszej Maryi Panny. Przybywając do Szydłowa, ma się wrażenie, że czas się tu zatrzymał. Wiejskie zabudowania to tradycyjne drewniane domy z uroczymi werandami, otoczone leciwymi drzewami owocowymi i starannie utrzymanymi ogródkami. Najbardziej okazałe budowle - to ceglany kościół z XVII w. oraz kaplica Najświętszej Maryi Panny zbudowana według projektu Antoniego Wiwulskiego. Kościół i kaplicę łączy wiejska droga biegnąca wśród zabudowań. Odległość tę (ok. 300-400 m) pokonują tysiące pielgrzymów, wśród których w 1993 r. był ten najważniejszy - Ojciec Święty Jan Paweł II. Po nawiedzeniu Góry Krzyży w Szawlach przyleciał helikopterem do Szydłowa, gdzie pierwsze kroki skierował na miejsce cudu, a następnie przeszedł do kościoła, w którym wygłosił homilię po litewsku.
Aby zrozumieć przyczyny objawienia się Najświętszej Maryi Panny w Szydłowie, należy przypomnieć najważniejsze daty związane z chrystianizacją Litwy i Żmudzi.

Początki katolicyzmu - tło historyczne

Lud litewski z dużymi oporami przyjmował chrześcijaństwo, a Litwa aż do XV w. pozostawała ostatnim pogańskim krajem w Europie. Początki katolicyzmu wiążą się z imieniem króla Mendoga, który ochrzcił się wraz z żoną i dwoma synami w 1215 r. Był to jednak raczej akt polityczny, który umożliwił nadanie mu korony przez papieża Innocentego IV. Mimo przyjętego chrztu Mendog nie był gorliwym katolikiem i dalej uprawiał praktyki pogańskie, a po 10 latach powrócił do wiary przodków.
Chrystianizację Litwa zawdzięcza Władysławowi Jagielle, który przyjął chrzest w Krakowie (1386 r.) i dzięki małżeństwu z Jadwigą objął polski tron. Chrzest Litwy rozpoczął się w 1387 r. wielką uroczystością w Wilnie z udziałem Jagiełły i Jadwigi. Podczas niej i w ciągu najbliższych kilku tygodni masowo chrzczono ludzi i nadawano im chrześ-cijańskie imiona. Chrzest Żmudzi odbył się jeszcze później, bo dopiero w 3 lata po bitwie pod Grunwaldem. Witold i Jagiełło chrzcili duże grupy ludzi nad rzekami Dubisą i Niewiażą. Wiarę katolicką najchętniej przyjmowali bojarzy, którym król przy okazji nadawał liczne przywileje. O tym, jak trudno przyjmowało się tam chrześcijaństwo, świadczy fakt, że mieszkańcy Litwy i Żmudzi, mimo przyjęcia chrztu, jeszcze przez następne 2 stulecia czcili bogów pogańskich. W XV w. nad tą kruchą jeszcze wiarą zawisło niebezpieczeństwo - pojawili się protestanci przekonujący do nauk Marcina Lutra i Jana Kalwina. Co więcej, członkowie wielu znanych litewskich rodów, np. Radziwiłłowie, chętnie przyjmowali te nowinki z Zachodu i przechodzili na nową wiarę. Między katolikami a protestantami zaczęły się nieporozumienia, a później walki, w wyniku których zwycięstwo odnieśli kalwini. Katolicy musieli opuścić kościoły. Z przegraną szczególnie ciężko było pogodzić się mieszkańcom Szydłowa, którzy kochali swoją świątynię i uznawali ją za niezwykłą. Ich kościół powstał jako jeden z pierwszych na Żmudzi z fundacji Piotra Giełguda, będącego dyplomatą na dworze Witolda - Wielkiego Księcia Litewskiego. Podczas swojej podróży dyplomatycznej do Rzymu kupił, a następnie podarował świątyni w Szydłowie obraz Matki Bożej. Była to kopia obrazu Salus Populi Romani - "Zbawienie Ludu Rzymskiego", który do dziś znajduje się w jednej z czterech Bazylik Większych Rzymu - Santa Maria Maggiore. Pomimo że ten pierwszy i następne kościoły w Szydłowie spłonęły lub ulegały różnym kataklizmom, obraz zawsze udawało się uratować. Wizerunek Matki Bożej przetrwał na przekór wszystkiemu, a w 1786 r. na podstawie bulli papieża Piusa VI został ukoronowany i uznany za cudowny.
Wróćmy do historii z XVI w. Po zwycięstwie kalwinów parafię musiał opuścić również jej proboszcz, ks. Jan Hołubka, który okazał się rozważnym kapłanem, gdyż przed wyjazdem zabezpieczył najcenniejsze rzeczy. W specjalnej, żelaznej skrzyni umieś-cił cudowny obraz Matki Bożej, dokumenty kościelne i parafialne, a także szaty liturgiczne. Skrzynię kazał zakopać obok dużego kamienia. Czas płynął, protestantyzm szerzył się, a ludzie powoli zapominali o skrzyni i miejscu, gdzie była zakopana. Upłynęło niemal 50 lat, gdy królem Polski został Zygmunt III, który był bardzo życzliwy dla starań małej grupy katolików pragnących odzyskać swoją świątynię. Na to jednak, że kościół do nich kiedyś należał, nie mieli żadnych dokumentów.

Cud

Z pomocą przyszła im Matka Boża i w 1612 r. stał się cud - objawienie Najświętszej Maryi Panny (na 246 lat przed Lourdes). Maryja z Dzieciątkiem na ręku ukazała się pastuszkom pasącym bydło na okolicznych łąkach. Dzieci zobaczyły piękną Panią, która gorzko płakała, a jej łzy spływały na duży kamień. Widząc to, dzieci bardzo się przestraszyły i uciek-ły do domów, gdzie opowiedziały o płaczącej Pani. Wieść rozeszła się lotem błyskawicy i do kamienia przybiegło dużo ludzi, a wśród nich kalwiński katecheta Mikołaj Fier. Właś-nie on zapytał kobietę, kim jest i dlaczego tak płacze. W odpowiedzi usłyszał: "Płaczę, bo tutaj był czczony mój Syn, a teraz są tu pola, które orzecie i zasiewacie". Po tych słowach Maryja uniosła się i rozpłynęła w niebiosach. To cudowne wydarzenie spowodowało następne: niewidomy starzec wskazał miejsce, gdzie była zakopana skrzynia z dokumentami. Starzec odzyskał wzrok, a katolicy prawa do swojej ziemi. Kalwini wyprowadzili się.
W miejscu ukazania się Najświętszej Maryi Panny wzniesiona została kaplica, w której poczesne miejsce zajmuje głaz - świadek cudu. Pobożni pątnicy na kolanach, z czcią całują ten kamień. Uczynił to również Ojciec Święty podczas pobytu na Litwie.
Obecna kaplica jest trzecią z kolei, wzniesioną w 1912 r., w trzechsetną rocznicę cudu.
Wnętrze kaplicy zdobią m.in. freski, które ukazują historię cudu. Są to: Ukazanie się Maryi, Odnalezienie skrzyni, Koronacja cudownego obrazu, Poświęcenie fundamentów kaplicy.
Całość uzupełniają witraże, rzeźby i obrazy o treści religijno-patriotycznej. Warto zauważyć, że artyści upiększający kaplicę w czasach sowieckich pracowali potajemnie, narażając swe życie.

Kościół i cudowny obraz Matki Bożej w Szydłowie

Obecny kościół pochodzi z XVIII w., a wystrój jego wnętrza (w stylu francuskiego empire) zawdzięczamy artyście Podgajskiemu, który studiował we Włoszech. Cudowny obraz został ozdobiony srebrną szatą, wykonaną z wotów, jakie wierni składali w świątyni.
O tym, jak ważny jest Szydłów dla mieszkańców tej ziemi, świadczą liczne pielgrzymki z całej Litwy, które przybywają w ciągu całego roku, a szczególnie licznie na 8-dniowy odpust. Został on ustanowiony wraz z konsekracją kościoła w 1786 r. Odbywa się w dniach 8-15 września i jest poświęcony uroczystości urodzin Najświętszej Maryi Panny. Tradycje pielgrzymek przetrwały od wieków, mimo że wierni spotykali się z szykanami w czasach ucisku carskiego i władzy sowieckiej.