Reklama

Niedziela Kielecka

Diecezja

Ikona wielkopostnych zamyśleń

Jakie trzy główne typy przedstawień Frasobliwego można wyróżnić na Kielecczyźnie? Gdzie je odnajdziemy?

Niedziela kielecka 8/2024, str. II

[ TEMATY ]

diecezja kielecka

Archiwum autora

Frasobliwy, kielecka sztuka ludowa

Frasobliwy, kielecka sztuka ludowa

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Wśród wyobrażeń plastycznych Jezusa dominują sceny pasyjne, chwila narodzin, a także najbardziej popularny wizerunek – Chrystusa Frasobliwego, który stał się wręcz symbolem polskiej sztuki ludowej. Kojarzony z wielkopostnym nastrojem, był on i jest chętnie uprawiany na Kielecczyźnie. Postać umęczonego Jezusa siedzącego na niewielkim podwyższeniu z głową wspartą na otwartej dłoni upowszechniła się na przełomie XVIII i XIX wieku.

Figury ustawiano w kościołach, kaplicach i przydrożnych kapliczkach w zasadzie już od XVII w., co np. można zaobserwować w okolicach Miechowa. Wiele tamtejszych wizerunków to dzieło lokalnych twórców, m.in. Władysława Duba – Frasobliwy w koronie cierniowej, odziany tylko w przepaskę biodrową, z czaszką Adama przy stopach; Chrystus w królewskim płaszczu trzymający berło lub trzcinę; Chrystus w długiej szacie, spod której widać tylko stopy. Opisu samego wydarzenia, kiedy to Chrystus w drodze na Golgotę, tuż przed ukrzyżowaniem, siada na kamieniu i duma nad losem człowieka, nie odnajdziemy na kartach Ewangelii. Scena ta wywodzi się jedynie z tekstów literackich i rozmyślań związanych z Męką Pańską oraz Drogą Krzyżową, której sztuka ludowa nadała swą własną stylistykę.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

W nazwach nadawanych wizerunkowi Frasobliwego odzwierciedla się specyficzny, religijny i zarazem bliski stosunek człowieka do zatroskanego losami świata Boga-Człowieka. W krakowskiem określano Go mianem „Święta Turbacyja” bądź „Dumający”, w Beskidzie Wyspowym – „Cierpiotka”, na Kaszubach – „Płaczebóg”, a w łowickiem po prostu „Miłosierdzie”. Bezpośredni związek tego motywu ikonograficznego z czasem Triduum Paschalnego oddaje nazwa „Święty Piątek”.

W folklorze znane są liczne opowieści o Chrystusie Frasobliwym, z których jedna nawiązuje do szczególnie popularnego w Polsce południowo-wschodniej przedstawienia. Mowa w niej o Chrystusie, który siedząc nad grobem Adama, ujrzał czeluść, a w niej czaszkę „praojca ludzkości” i skrzyżowane piszczele. Stąd w rzeźbie z okolic Rzeszowa, Sanoka i Krosna noga Jezusa wspiera się na kamieniu bądź czaszce Adamowej. Na Górnym Śląsku oraz Podhalu ramiona Frasobliwego okrywał długi, spięty pod szyją płaszcz. Własny odmienny ikonograficznie typ przedstawienia wytworzyła sztuka ludowa Kurpiów.

Na Kielecczyźnie, gdzie odnajdziemy Frasobliwego m.in. na Karczówce, w Górach Świętokrzyskich, w okolicach Ćmielowa czy Wąchocka, temat ten podejmowało wielu artystów ludowych, m.in. Leon Kudła, Józef Piłat, Marian Brudek, Stanisław Pastuszkiewicz, Adam Zegadło, Józef Franusiak, czy Stefan Kwapisz. Frasobliwy z Karczówki ustawiony jest na wysokim cokole i postumencie, do którego prowadzą kamienne schody. Przy drodze na kamieniu zamontowano tabliczkę informacyjną, przedstawiając historię i legendę figury z XVII wieku, gdy zakonnicy w pobliżu postumentu schowali w czasach potopu szwedzkiego cenne precjoza, ponoć dotąd nieodnalezione. /A.D.

2024-02-20 14:07

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Czy wierzysz?

[ TEMATY ]

uwielbienie

diecezja kielecka

Katarzyna Dobrowolska

Świadectwa, pełen uwielbienia śpiew, występy gości – ewangelizatorów oraz pokazy taneczne złożyły się na X jubileuszowe Uwielbienie 12 czerwca Parku Miejskim w Kielcach. Wydarzenie, którego centralnym punktem była adoracja Jezusa Eucharystycznego, zgromadziło setki osób.

Wieczór uwielbienia poprowadził ks. Marcin Boryń – diecezjalny duszpasterz młodzieży i współtwórca inicjatywy oraz Magdalena Rogula. Kanwą rozważań stały się hasła, które towarzyszyły dziesięcioletniej historii kieleckich uwielbień. A w poszczególnych latach brzmiały one m.in. „Do pełna proszę”. „Mam alibi”, „Od wieków na wieki”.
CZYTAJ DALEJ

Uroczystość Koronacji łaskami słynącej Piety w Wielgomłynach

2024-09-15 22:36

[ TEMATY ]

abp Wacław Depo

koronacja

abp Wacłaaw Depo

Karol Porwich/Niedziela

Abp Wacław Depo

Abp Wacław Depo

Uroczystość koronacji łaskami słynącej Piety, figury Matki Bożej Bolesnej – Pani Wielgomłyńskiej, czczonej w kościele parafialnym w Wielgomłynach, którym od wieków, ze stuletnią ponad przerwą po kasacie w czasach zaborów, opiekują się Ojcowie i Bracia Paulini, odbyła się 15 września 2024.

CZYTAJ DALEJ

Liturgia w praktyce i w teorii

2024-09-16 17:16

[ TEMATY ]

liturgia

Zielona Góra

IFT Zielona Góra

ks. Rafał Witkowski

ks. Bartosz Warwarko

ks. Bartosz Warwarko

W nowym roku formacji Studium Liturgiczne działające w ramach IFT w Zielonej Górze poszerza ofertę kursów dla diecezjan.

Od roku w Instytucie Filozoficzno-Teologicznym im. Edyty Stein wierni z naszej diecezji mogą zdobywać wiedzę z liturgii w ramach kursów „Teologii szytej na miarę”. Dotychczas w ramach Studium Liturgicznego można było podjąć roczny kurs na kierunku Ceremoniarz zespołu liturgicznego albo Precentorka pozaprezbiterialnej służby liturgicznej kobiet. Od października 2024 wystartują nowe kierunki. Jednym z nich jest roczny kurs pod tytułem: Animator parafialnych zespołów liturgicznych.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję