Rada Ministrów przyjęła pod koniec lipca nową Strategię Bezpieczeństwa Narodowego, która ma wyznaczać kierunki działań dla wszystkich instytucji państwowych. To pierwszy dokument tej rangi od 2020 r., jaki powstał po rosyjskiej pełnoskalowej inwazji na Ukrainę. Prace nad nim zostały zainicjowane przez poprzedniego prezydenta Andrzeja Dudę jeszcze na początku 2024 r. Rząd długo zwlekał z pochyleniem się nad wytycznymi przekazanymi przez ustępującego prezydenta. Dopiero po wygranej Karola Nawrockiego prace nad strategią przeprowadzono w ekspresowym tempie.

Nie wiadomo, dlaczego przyjęto ten dokument zaledwie na 2 tygodnie przed zaprzysiężeniem nowego Prezydenta RP – w ten sposób nie dano Andrzejowi Dudzie formalnej szansy na wypowiedzenie się w sprawie jego treści. Można to odebrać jako złośliwość. Wątpliwą, bo przecież, po pierwsze, i tak trzeba będzie pracować nad realizacją strategii z nowym prezydentem, a on może mieć własne spojrzenie na jej treść. Po drugie, nie wiadomo, dlaczego Strategia Bezpieczeństwa Narodowego nie została poddana pod dyskusję opinii publicznej. To przecież wytyczne o fundamentalnym znaczeniu dla całego społeczeństwa.

Plusy

W nowej Strategii Bezpieczeństwa Narodowego sformułowanych jest pięć głównych priorytetów bezpieczeństwa naszego państwa. To: nienaruszalność terytorium; zachowanie niepodległości; bezpieczeństwo obywateli i państwa; zrównoważony rozwój oraz kształtowanie korzystnych systemów bezpieczeństwa; zachowanie systemu demokratycznego, tożsamości i dziedzictwa narodowego.

Dokument zawiera również szczegółowe cele strategiczne, które mają wspierać realizację wyżej wymienionych priorytetów. Wśród nich znalazły się: rozwój systemu powszechnej obrony; wpływanie na politykę NATO i Unii Europejskiej w sposób zgodny z interesami bezpieczeństwa Polski; wzmacnianie potencjału gospodarczego, technologicznego oraz bezpieczeństwa demograficznego i ochrony środowiska.

Nowa strategia wyraźnie opisuje zadania naszej polityki wschodniej w reakcji na rosyjską inwazję na Ukrainę. Głównym strategicznym celem tej polityki ma być powstrzymywanie rosyjskich prób utworzenia systemu bezpieczeństwa opartego na strefach wpływów oraz wspieranie Ukrainy jako państwa niepodległego, demokratycznego, o prozachodniej orientacji i zdolnego do skutecznej samoobrony.

W strategii wskazano także na konieczność rozwinięcia systemu powszechnej obrony, umożliwiającego wykorzystanie potencjału państwa do obrony przed zagrożeniami zewnętrznymi i wewnętrznymi. Podkreślono istotną rolę wzmacniania zdolności wojska do odstraszania i obrony (np. Tarcza Wschód) przed zagrożeniami dla bezpieczeństwa państwa oraz w ramach kolektywnej obrony NATO.

Jeżeli chodzi o samą armię, w strategii wyraźnie wskazano na konieczność podniesienia poziomu modernizacji technicznej oraz wprowadzenia reformy organizacyjnej, które będą umożliwiały prowadzenie długotrwałego i intensywnego konfliktu zbrojnego; zintegrowania elementów systemu kierowania bezpieczeństwem narodowym; zwiększenia poziomu odporności państwa, ze szczególnym uwzględnieniem ochrony ludności i obrony cywilnej oraz odporności kluczowej infrastruktury i usług; stworzenia systemu obrony powszechnej; zapewnienia obrony i ochrony przed zagrożeniami, m.in. w cyberprzestrzeni oraz przestrzeni kosmicznej i informacyjnej.

Osobną uwagę w strategii poświęcono wadze rozwijania potencjału i roli społeczeństwa obywatelskiego, edukacji obywatelskiej, wzmacniania tożsamości narodowej i spójności społecznej, od których zależy determinacja do obrony państwa.

Założeniem nowej Strategii Bezpieczeństwa Narodowego jest też wzmocnienie potencjału gospodarczego oraz technologicznego, bezpieczeństwa demograficznego i ochrony środowiska. Chodzi m.in. o wzmocnienie potencjału polskiego przemysłu obronnego i jego zdolności do zabezpieczenia potrzeb polskiego wojska, rozbudowę jego możliwości eksportowych. To jednak było już zapisane we wcześniejszych strategiach. Nowością jest postulat zredukowania uzależnienia od zewnętrznych łańcuchów dostaw.

Jako kolejne wyzwania wskazano: wzmocnienie konkurencyjności polskiej gospodarki przez rozwój nauki oraz zwiększanie nakładów na badania i rozwój; wzmocnienie bezpieczeństwa energetycznego państwa; tworzenie warunków umożliwiających poprawę sytuacji demograficznej, w tym wzmocnienie ochrony i zapewnienie rozwoju rodziny. Nie poszerzono jednak tematu zakresu wsparcia rodziny.

Minusy

Samodzielność energetyczna. Jednym z warunków niepodległości jest samodzielność energetyczna. Oznacza to zapewnienie dostaw stałej i taniej energii. W tym względzie trzeba jasno postawić sprawę energii atomowej. Niestety, w przyjętej przez rząd Strategii Bezpieczeństwa Narodowego zabrakło tego kierunku jako priorytetowego. Nie wskazano także na konieczność wykorzystania energetycznego tych zasobów naturalnych, które znajdują się w Polsce, przede wszystkim węgla. Naszego kraju nie stać na niewykorzystywanie naturalnych zasobów energetycznych, które tu się znajdują. Tym bardziej że nawet kraje Unii Europejskiej ponownie zastanawiają się nad uwzględnieniem paliw kopalnych w bieżącym miksie energetycznym.

Bezpieczeństwo materialne i mieszkaniowe. Reforma systemu emerytalnego oraz rozwiązanie kryzysu mieszkaniowego jest jednym z najważniejszych warunków zapewnienia bezpieczeństwa materialnego i mieszkaniowego naszego społeczeństwa. Jeżeli państwo określa strategię bezpieczeństwa narodowego rozumianą szerzej niż bezpieczeństwo geopolityczno-militarne, to warunki bytowe naszego społeczeństwa muszą być jego istotną częścią.

Specjalne relacje z północną flanką NATO w postaci Skandynawii. Po przyjęciu Szwecji i Finlandii do NATO Skandynawia stała się dla Polski poważnym partnerem, który rozumie realność rosyjskiego zagrożenia. Nasz kraj powinien zabiegać o szczególną współpracę obronną z tym regionem.

Procedury aparatu państwa (w tym mobilizacja) na wypadek wojny. Państwo musi się przygotować proceduralnie na wypadek zagrożenia wojennego. Cały aparat państwa, w tym służby cywilne, administracja samorządowa, musi mieć wypracowane i przećwiczone procedury działań, a opinia publiczna musi mieć kanały informacyjne, by wiedzieć, w jaki sposób może skorzystać z pomocy państwa. Oczywiście, niezależnie od tego musimy wypracować skuteczne procedury mobilizacyjne, by każdy wiedział, jak ma się zachować w odpowiednim czasie.

To tylko niektóre kwestie, o które powinna zostać uzupełniona Strategia Bezpieczeństwa Narodowego. Miejmy nadzieję, że prezydent Karol Nawrocki będzie chciał być inicjatorem dysputy publicznej o naszej strategii bezpieczeństwa i kompleksowego przeglądu podstaw bezpieczeństwa państwa polskiego oraz naszego społeczeństwa.