Trzy lata temu, 21 listopada 2000 r., prof. dr hab. Wiesław Litewski, kierownik Katedry Prawa Rzymskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego, przekazał w darze Uniwersytetowi Mikołaja Kopernika w Toruniu swoją kolekcję dzieł sztuki z okresu od XVI do XX w. Darczyńca, pochodzący z Kartuz na Pomorzu, pragnął, aby zgromadzone przez niego przedmioty znalazły swe miejsce właśnie na Pomorzu i choć najbliższy jego sercu był Gdańsk, o zdeponowaniu zbioru w Toruniu zadecydował fakt, że na tutejszej uczelni istnieje jedyny w Polsce Wydział Sztuk Pięknych, zaś kolekcja mogłaby równocześnie posłużyć celom naukowym i dydaktycznym. Te oczekiwania profesora nie zostały zawiedzione. Ostatnio nakładem Wydawnictwa UMK ukazało się opracowanie Katalog dzieł sztuki ofiarowanych Uniwersytetowi Mikołaja Kopernika przez prof. Wiesława Litewskiego. Poprzedzona słowem wstępnym rektora UMK, prof. Jana Kopcewicza, oraz wprowadzeniem redaktorów: prof. Józefa Flika i prof. Józefa Poklewskiego z Instytutu Zabytkoznawstwa i Konserwatorstwa UMK, starannie wydana publikacja zawiera barwne ilustracje z reprodukcjami 23 malowideł zachodnioeuropejskich, 3 rysunków, 7 rzeźb, 1 zabytku ceramiki dalekowschodniej oraz 41 ikon. Wszystkie dzieła artystyczne opatrzono krótkim komentarzem, zawierającym charakterystykę historyczno-stylistyczną z próbą atrybucji i datowania, opis materiału i techniki wykonania oraz stanu zachowania zabytku.
Wkrótce po przekazaniu kolekcji przez prof. Wiesława Litewskiego, w dniach 21 listopada - 3 grudnia 2000 r. zbiory wchodzące w jej skład zostały zaprezentowane na wystawie w Złotej Sali Pałacu Dąmbskich przy ul. Żeglarskiej w Toruniu (siedziba Wydziału Sztuk Pięknych UMK). Od tego czasu pozostają one zdeponowane w skarbcu uniwersyteckim. Kolekcja będzie ciekawym materiałem badawczym dla pracowników naukowych i studentów historii sztuki czy muzealnictwa oraz konserwatorów dzieł sztuki. Wstępne jej rozeznanie zostało już dokonane przez pracowników Instytutu Zabytkoznawstwa i Konserwatorstwa, a cztery dzieła stały się obiektami badań w ramach prac magisterskich.
Tematyka zgromadzonych dzieł sztuki jest w przeważającej części religijna. Specjaliści z UMK podkreślają wysoką wartość artystyczną większości dzieł. Na szczególną uwagę zasługują m.in.: obraz wykonany według kompozycji Hansa von Aachen z ok. 1600 r., wyobrażający Sąd Parysa; dwa pejzaże flamandzkie w kształcie tonda z ok. 1600-1610, przypisywane Janowi Brueghlowi; także obraz flamandzki przedstawiający Matkę Boską z Dzieciątkiem, pochodzący być może z pracowni Ottona van Veen (1 poł. XVII w.), namalowany techniką olejną na blasze miedzianej i oprawiony w oryginalną ośmioboczną ramę zdobioną płytkami z ametystu. Ciekawy jest też flamandzki obraz ze sceną z historii starożytnej z ok. 1650 r., przypisywany Peeterowi Sion, czy rysunki atrybuowane Danielowi Chodowieckiemu i Piotrowi Michałowskiemu. Największą część kolekcji stanowi zbiór XVIII- i XIX-wiecznych ikon, wykonanych w większości techniką temperową na desce jako samodzielne obrazy bądź stanowiących niegdyś fragmenty ikonostasu. Są wśród nich m.in. wyobrażenia Chrystusa-Pantokratora, mandyliony (wyobrażenie twarzy Chrystusa na chuście), ikony Matki Bożej z Dzieciątkiem, sceny z grupy Deesis (Chrystus, Matka Boża i św. Jan Ewangelista), obrazy z wyobrażeniem świętych i proroków, sceny ilustrujące wydarzenia ewangeliczne, a także grupa ikon świątecznych i kalendarzowych, prezentujących święta roku liturgicznego.
Opublikowanie Katalogu dzieł..., mające na celu usystematyzowanie wiedzy na temat kolekcji, było także wyrazem wdzięczności dla prof. Wiesława Litewskiego za tak cenny dar oraz prezentem na 70. rocznicę jego urodzin. Miejmy nadzieję, że już wkrótce te niedostępne na co dzień dzieła znajdą miejsce swojej stałej ekspozycji, stając się równocześnie zaczątkiem Muzeum Uniwersyteckiego i stanowić będą kolejną atrakcję turystyczną nasyconego bogactwem sztuki grodu Kopernika.