Reklama

Kapłani zamęczeni w latach 1939-1945 na Ziemi Zamojsko-Lubaczowskiej

Ks. Błażej Nowosad (1903-1943)

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Ks. Błażej Nowosad urodził się 3 lutego 1903 r. w Siemnicach, parafia Wożuczyn, jako syn Karola i Franciszki Nowosad. Szkolę powszechną ukończył w Wożuczynie. W latach 1916-1920 uczęszczał do prywatnego gimnazjum „Szkoła Lubelska” w Lublinie, gdzie ukończył 6 klas. W 1920 r. wstąpił do Wyższego Seminarium Duchownego w Lublinie. Święcenia kapłańskie przyjął 13 września 1925 r. Od 26 października 1925 r. do 15 kwietnia 1929 r. był wikariuszem w parafii Goraj, a następnie w Górecku Kościelnym.
19 września 1929 r. ks. Nowosad został mianowany, na prośbę chorego proboszcza ks. A. Chotyńskiego, tymczasowym zarządcą parafii w Górecku, gdzie zapisał się w pamięci wiernych jako bardzo gorliwy duszpasterz. Był człowiekiem wiary i czynu, o szerokim sercu, zapominający o sobie, a pełen miłości i wyrozumiałości dla innych, szczególny miłośnik młodzieży. Oddawał się pracy nad nią, kierując organizacjami KSMM i KSMŻ oraz Akcją Katolicką Mężów i Niewiast (Kronika parafii Aleksandrów, s. 4-5, 10-11). Urządzał liczne nabożeństwa, zebrania i pielgrzymki, założył chór i orkiestrę parafialną.
Od 1932 r. ks. Nowosad budował wraz z parafianami kościół w Aleksandrowie, którego poświęcenie odbyło się 30 września 1934 r. Jednocześnie czynił usilne starania o erygowanie w tej miejscowości parafii. 17 lipca 1936 r. bp Marian Fulman utworzył tu osobną placówkę duszpasterską, której pierwszym proboszczem został ks. Stanisław Orzeł. Natomiast ks. Nowosad otrzymał 23 lipca tegoż roku nominację na probostwo parafii św. Jana Chrzciciela w Potoku Górnym. Wkrótce potem podjął remont tamtejszego kościoła, założył Akcję Katolicką, KSMM i KSMŻ oraz orkiestrę. Dzięki jego gorliwej pracy duszpasterskiej wielu ludzi przywróciło z kościoła narodowego na łono Kościoła rzymskokatolickiego.
W okresie II wojny światowej ks. Nowosad pozostawał w Potoku Górnym. Sprawował czynności duszpasterskie i podtrzymywał na duchu swych parafian. Głosił publicznie, że Polska nie zginęła i nigdy zginąć nie może. Pomagał biednym, ukrywał Polaków oraz Żydów poszukiwanych przez Niemców i Ukraińców. Wysyłał paczki żywnościowe dla Polaków więzionych w hitlerowskich obozach koncentracyjnych. Opiekował się wysiedlonymi Polakami z Poznańskiego, którzy przybywali na te tereny. Utrzymywał kontakty z Armią Krajową i pełnił funkcję kapelana partyzantów polskich. Był więziony przez Niemców, m. in. za to, że nie składał im kontyngentu. Gdy parafianie dowiedzieli się, że Niemcy są gotowi uwolnić ich duszpasterza, oddali ostatnie ziarna zboża, aby go ratować.
„19 grudnia 1943 r. oddział UPA z SS Galizien, pozostający na służbie niemieckiej, dowodzony przez Włodzimierza Darmochwała oraz policja ukraińska pod wodzą komendanta powiatowego Iwana Jurkiwa, a także żandarmi z posterunku w Tarnogrodzie spacyfikowali wsie: Potok Górny, Dąbrówkę i Zagródki. Ks. Nowosad otrzymał wcześniej ostrzeżenie, aby się ukrył, gdyż grozi mu niebezpieczeństwo. Prosiły go o to m.in. jego gospodyni Janina Sioma i siostra Wanda Mroczka. Ksiądz odpowiedział, że „dobry pasterz nie opuszcza owiec w biedzie (...). Pasterz musi być do końca ze swoją owczarnią” (W. Muca, Opinia męczeństwa księdza Błażeja Nowosada (1903-1943), Lublin 2001 s. 65 mps, Biblioteka Diecezjalna w Zamościu). „Był przygotowany na aresztowanie. Gdy Ukraińcy przybyli na plebanię, ksiądz odmawiał brewiarz. Oddali strzał w kierunku drzwi kuchennych, po czym aresztowali księdza, pod zarzutem ukrywania bandytów (...). Esesmani domagali się, aby ksiądz wydał im ukrywających się partyzantów oraz Żydów, jak również wskazał, gdzie jest ukryta broń. Ks. Nowosad nie wydał nikogo (bp E. Ilcewicz). Oprawcy dołączyli księdza do innych aresztowanych osób, które ustawili w szeregu. Ksiądz wyjął wtedy krzyż, który miał przy sobie, pocałował go i podał go do pocałowania pozostałym aresztowanym. Po pewnym czasie Ukraińcy wywołali księdza z szeregu, mówiąc: Pastor z nami! Wypytywali go o partyzantów i o to, kto ukrywa Żydów. Ksiądz nie wydał nikogo”.
Jeden z mieszkańców Potoku Górnego, który w czasie napadu ukraińskiego ukrywał się wraz z innymi osobami w kościele, tak opisuje dalsze losy ks. Nowosada: „Siedząc w organach, usłyszałem, jak drzwi kościoła się otworzyły i przez szpary w organach zobaczyłem jak czterech Ukraińców z bronią gnało ks. Nowosada na strych kościoła. Szli szybko. Po jakimś czasie usłyszałem strzały na strychu kościoła. Na strychu zastrzelili tych, którzy tam weszli. Strzelili też do Franciszka Rorata, ale tylko go ranili, nie wiedząc o tym. Rorat potem mi opowiadał, jak męczyli ks. Nowosada. Wkładali mu szpilki pod paznokcie, bili, on piszczał i wreszcie go zastrzelili na strychu. Później widać było skłute ręce ks. Nowosada” (relacja Józefa Knapa, Potok Górny, 6 kwietnia 2001 r.).
A oto inne jeszcze relacje o męczeńskiej śmierci tego kapłana: „Mordowali księdza, bijąc go karabinem po głowie, zdzierano mu paznokcie, wyciągano obcęgami żyły, zdarto mu cześć skóry z pleców. Całe ciało miał pokłute ostrym narzędziem, a na końcu z bardzo bliska strzelono mu w tył głowy, roztrzaskując ją. Ksiądz piszczał i krzyczał, gdyż bardzo cierpiał” (relacja Józefa Grelaka, Potok Górny i Wandy Mroczka, Wożuczyn; Muca, s. 67).
W tym tragicznym dniu 19 grudnia 1943 r. nacjonaliści ukraińscy zamordowali w Potoku Górnym łącznie 19 osób. Nadto zdemolowali i sprofanowali kościół.
Ciało zamordowanego ks. Nowosada leżało przez pewien czas na strychu kościoła. Świadkowie wspominają: „Weszliśmy w trójkę na strych kościoła i zobaczyłam nieżywego księdza, leżał na wznak we krwi. Twarz cała zakrwawiona, nogi i ręce we krwi. Cała sutanna porozdzierana, rozpięta i zakrwawiona... na ręce brak było zegarka” (relacja Marii Pieczonka, Potok Górny 6 kwietnia 2001; Muca, s. 67).
20 grudnia tegoż roku ciało zamordowanego ks. Nowosada przeniesiono na plebanię. Józef Grelak tak ten moment wspomina: „Cały tył głowy wydarty od strzału. Miał sińce ponabijane na twarzy i koło uszu. Były to olbrzymie guzy. Na rękach były ślady kłucia ostrym narzędziem, chyba bagnetem, wyrywane żyły” (relacja J. Grelaka, Potok Górny; Muca, s. 68). Gestapowcy wyrazili zgodę na skromny pogrzeb. Uroczystościom pogrzebowym, 21 lub 22 grudnia 1943 r. w Potoku Górnym, przewodniczył ks. Antoni Anyszkiewicz, proboszcz z Księżpola.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

2003-12-31 00:00

Ocena: 0 -1

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Nowi kanonicy

2024-03-28 12:00

[ TEMATY ]

Zielona Góra

Karol Porwich/Niedziela

Podczas Mszy Krzyżma bp Tadeusz Lityński wręczył nominacje i odznaczenia kapłanom diecezji. Życzenia otrzymali również księża, którzy obchodzą w tym roku jubileusze kapłańskie.

Pełna lista nominacji, odznaczeń i jubilatów.

CZYTAJ DALEJ

Sercanie: niepokoją nas doniesienia o sposobie prowadzenia postępowania w sprawie ks. Michała O.

2024-03-28 19:21

Red.

Niepokoją nas doniesienia płynące od pełnomocnika ks. Michała, mecenasa Krzysztofa Wąsowskiego, dotyczące sposobu prowadzenia postępowania - piszą księża sercanie w opublikowanym dziś komunikacie. To reakcja zgromadzenia na działania prokuratury związku z postępowaniem w sprawie Funduszu Sprawiedliwości. Dementują pogłoski, jakoby ich współbrata zatrzymano w niejasnych okolicznościach w hotelu. Wzywają do modlitwy za wszystkich, których dotknęła ta sytuacja.

Publikujemy treść komunikatu:

CZYTAJ DALEJ

Groby Pańskie 2024 - Stwórz z nami galerię

2024-03-29 09:19

Marzena Cyfert

Parafia pw. Ducha Świetego we Wrocławiu

Parafia pw. Ducha Świetego we Wrocławiu

Piękną tradycją stało się budowanie w kościołach Grobu Pańskiego. Zapraszamy do przesyłania nam zdjęć z waszych kościołów i kaplic, a to pozwoli nam stworzyć piękną galerię. Czekamy na wasze zdjęcia, które możecie wysyłać na adres wroclaw@niedziela.pl

Prosimy, aby zdjęcia przesyłać do Niedzieli Zmartwychwstania.

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję