Najpierw była w Polsce diecezja poznańska. W tysięcznym roku wydzielono archidiecezję gnieźnieńską, której wschodnia granica biegła na rzecze Rawce i od Rawy do Pilicy za Nowym Miastem. Wschodnie i północne części diecezji łowickiej to niegdyś tereny diecezji poznańskiej i archidiakonatu warszawskiego.
We wschodniej części archidiecezji gnieźnieńskiej najstarszym ośrodkiem kościelnym była Łęczyca. W XI w., ufundowane zostało tu opactwo benedyktyńskie, które upadło w niewyjaśnionych okolicznościach, a jego posiadłości stały się własnością arcybiskupów gnieźnieńskich. W 1161 r. konsekrowana była kolegiata łęczycka w Tumie. W oparciu o grono wybitnych duchownych zgrupowanych w kapitule, ukształtował się archidiakonat łęczycki, mający pewną autonomię w ramach archidiecezji.
W pobliżu Łęczycy powstał jeszcze w średniowieczu drugi ośrodek, Łowicz - miasto będące własnością arcybiskupów gnieźnieńskich, które stało się ważnym ośrodkiem kościelnym. Na początku XVI w. arcybiskup gnieźnieński Jan Łaski wprowadził nowy podział dekanalny i podzielił archidiakonat łęczycki wydzielając z niego w 1520 r. archidiakonat łowicki. W nowym podziale do archidiakonatu łęczyckiego należały dekanaty: łęczycki, kłodawski, kutnowski, zgierski i tuszyński, a do nowego archidiakonatu łowickiego dekanaty: łowicki, skierniewicki i rawski.
Niedawno ukazała się wydana przez Wydawnictwo Naukowe DiG książka autorstwa ks. Pawła Staniszewskiego „Szpitalnictwo kościelne w archidiakonacie łęczyckim i łowickim do 1795 roku”. Jest to studium monograficzne poświęcone instytucjonalnej opiece społecznej i medycznej w Łęczyckiem i Łowickiem, na tle sytuacji w innych regionach Rzeczypospolitej Obojga Narodów oraz w niektórych krajach Europy Zachodniej. To interesująca próba ukazania, w jaki sposób całe społeczeństwo polskie okresu staropolskiego - duchowieństwo, szlachta, mieszczanie i chłopi - na terenie, obejmującym teraz w dużej części obszar naszej diecezji łowickiej, realizowało chrześcijański ideał miłosierdzia wobec biednych, chorych, starych i niezdolnych do pracy.
Pomoc ludziom znajdującym się w trudnej sytuacji życiowej, zwłaszcza niezawinionej, wynika z najgłębszych założeń etycznych chrześcijaństwa. Niezależnie od motywacji, imperatyw miłosierdzia zawsze obowiązywał i obowiązuje w chrześcijaństwie. W ciągu wieków zrodziło się wiele instytucji specjalizujących się w świadczeniu caritas christiana. Jedną z nich były szpitale, rozumiane wówczas jako przytułki, domy pomocy. Omawiana praca podejmuje interesujący i mało znany temat „miłosierdzia i opieki nad ludźmi chorymi, starymi, biednymi, włóczęgami i bezdomnymi” na wspomnianym terenie do końca XVIII w.
Pozycja liczy sześć rozdziałów. Szczególnie nowatorskim jest rozdział pierwszy, stanowiący sumienne studium ukazujące rozwój prawa kościelnego i polskiego państwowego w zakresie opieki nad ubogimi, oraz instytucji im służącym, od starożytności chrześcijańskiej do końca XVIII w.
Zaletą pracy jest rzetelne, sumienne zebranie źródeł i wykorzystanie wszystkich przekazanych przez nie szczegółów. Dowiadujemy się z niej, że najstarszy, historycznie udokumentowany szpital, czyli w dzisiejszym pojęciu przytułek, na terenie obecnej diecezji łowickiej powstał w 1374 r. w Rawie Mazowieckiej. W trzy lata później zorganizowano taki w Łęczycy. W Łowiczu - w 1404 r.
Nie uprzedzając faktów, informujemy, że pozycja dostępna jest w księgarni diecezjalnej w Łowiczu, oraz drogą elektroniczną pod adresem: www.dig.pl