Na forum dyskusyjnym w internecie przeczytałam opinie dotyczące sporu wokół opublikowanego w Super Expressie (z 8 maja br.) zdjęcia zabitego w Iraku dziennikarza Waldemara Milewicza. Do zdania: „Robimy to dlatego, że taka właśnie jest rola mediów - informacja” opozycyjnie zabrzmiały słowa innego dyskutanta: „Sięgamy bruku. Dla pieniędzy i za pieniądze gotowi jesteśmy zrobić już prawie wszystko. Łamiemy wszelkie zasady, reguły, przekraczamy wszelkie granice, także dobrego smaku i zwykłej ludzkiej przyzwoitości”.
Dziennikarze wystosowali list protestacyjny, w którym piszą m. in.: „Uważamy, że wykorzystywanie przez wszelkie media ludzkiej tragedii w celach marketingowych, promocyjnych czy politycznych jest obrzydliwe i poniżające, niegodne naszego zawodu”. I znów polemiczny wydźwięk ma opinia dziennikarza, który nie jest sygnatariuszem listu: „Publikujemy zdjęcia zabitych podczas kolejnych zamachów w Izraelu czy ostatnio w Madrycie. Czy wówczas mamy prawo do tego tylko z tego powodu, że zdarzenie nie dotyczyło dziennikarza?”.
Sądzę, że zacytowana powyżej rozbieżność myśli wynika z różnorodnego pojmowania służby dziennikarskiej i prawdy, jaka leży u podstaw etyki tego zawodu. Różne też wydaje się pojmowanie przez dziennikarzy zadań środków przekazu społecznego, jakie w oparciu o znakomitą znajomość przedmiotu formułuje Jan Paweł II w swoich orędziach do ludzi mediów. Dziennikarskie forum dyskusyjne wokół spornego tematu bywa jednak tylko pretekstem do podsuwania opinii publicznej gotowego podziału na „złe” i „dobre” media. Jest to rodzaj manipulacji, która ma na celu pomniejszenie zaufania wobec jednych, a powiększenia go w stosunku do drugich, mniej aktualnie popularnych środków społecznego przekazu. Czasem bywa jednak i tak, że rację mają obie strony sporu, a ich dyskusja nie ma nic wspólnego z jakimikolwiek podtekstami w walce o przestrzeń medialną.
„Deklaracja zasad postępowania dziennikarzy”, przyjęta na II Światowym Kongresie Międzynarodowej Federacji Dziennikarzy (IFJ) w 1954 r., w punktach 1 i 2 podaje jednoznaczne kryteria formułowania informacji medialnych: „Poszanowanie prawdy i prawa opinii publicznej do prawdy jest naczelnym obowiązkiem dziennikarza. W wypełnianiu tego obowiązku dziennikarz winien zawsze bronić zasady wolności w uczciwym zbieraniu i ogłaszaniu informacji oraz prawa do należytego komentowania i krytyki”.
Odpowiedzialność za świat wymaga rzetelnego, uczciwego i prawdziwego przekazu ze strony nadawców, a także mądrego, krytycznego ich odbioru przez adresatów. Zagrożeniem dla jednych i drugich bywa uległość wobec jawnej lub ukrytej manipulacji prawdą w przekazie. Jan Paweł II, zwracając się do mediów, podkreślał niejednokrotnie wagę dziennikarskiej służby prawdzie. Wymaga to pracy nacechowanej odwagą, konsekwencją, poświęceniem, odpowiedzialnością. Dziennikarz winien mieć poczucie wpływu, jaki wywiera przekaz społeczny na dzieje świata. Promowanie tu wartości cennych dla ludzi jest respektowane przez Kościół.
U podstaw etyki dziennikarskiej leży prawda. Przestrzeganie jej zasad prowadzi do bezinteresownego dawania siebie i świadczy o prawdziwości naszego człowieczeństwa. Jan Paweł II chce widzieć media jako platformę promowania wartości drogich Kościołowi. Jednocześnie papież za istotne zadanie „czwartej władzy”, czemu dawał wyraz we wspomnianych orędziach, uważa ochronę godności i wolności osoby ludzkiej na forum społecznej komunikacji.