Paliusz jest symbolem jedności metropolitów, czyli zwierzchników metropolii – prowincji kościelnych – z papieżem. Jest liturgiczną oznaką honorową i władzy, noszoną w czasie uroczystych liturgii przez papieża wszędzie, gdziekolwiek ją sprawuje, i przez arcybiskupów-metropolitów na terenie ich metropolii. Paliusz arcybiskupi jest szeroką okrągłą wstęga nakładaną na ramiona, której dwa końce spływają na plecy i piersi. Ozdabia go sześć krzyżyków wykonanych z czarnej wełny.

Paliusze wykonywane są z wełny dwóch baranków, pobłogosławionych przez papieża w święto św. Agnieszki w rzymskiej bazylice ku jej czci (św. Agnieszki za Murami). Obecnie wykonuje je powstała przed kilkunastu laty manufaktura koło Maceraty, która przywraca tradycje dawnego tkactwa, budując m.in. maszyny na wzór starych. Siostry benedyktynki na Zatybrzu, które przez wieki tkały te oznaki godności arcybiskupiej, dziś już tylko je wykańczają, naszywając krzyżyki i dokonując innych uzupełnień.

Włodzimierz Rędzioch

Papieże błogosławili paliusze a następnie nakładali je poszczególnym metropolitom w czasie specjalnego obrzędu w Rzymie 29 czerwca - w uroczystość św. Piotra i Pawła; ale w 2015 Franciszek postanowił, że od tego roku w Watykanie odbywać się będzie jedynie poświęcenie paliuszy, po czym zainteresowani zabiorą je do swych stolicy metropolitalnych i tam nałożą im je nuncjusze apostolscy. Zamiarem papieża było dowartościowanie w ten sposób Kościołów lokalnych. W latach 2013-16 paliusze otrzymało z rąk Ojca Świętego lub w swych archidiecezjach łącznie 130 arcybiskupów-metropolitów, w tym 4 Polaków: Marek Jędraszewski (jako metropolita łódzki), Józef Kupny (Wrocław), Wojciech Polak (Gniezno) i Adam Szal (Przemyśl).

Włodzimierz Rędzioch