„Ci, którzy umierają w łasce i przyjaźni z Bogiem, ale nie są całkowicie oczyszczeni, chociaż są już pewni swego wiecznego zbawienia, przechodzą po śmierci oczyszczenie, by uzyskać świętość konieczną do wejścia do radości nieba. To końcowe oczyszczenie wybranych, które jest czymś całkowicie innym niż kara potępionych, Kościół nazywa czyśćcem” (KKK 1030-1031).
Człowiek od początku swego istnienia z niepokojem, a zarazem z zainteresowaniem pytał, czy istnieje życie po śmierci i jak będzie ono wyglądało. Odpowiedzi na te eschatologiczne zagadnienia udziela doktryna katolicka, głosząc wiarę w zmartwychwstanie, istnienie nieba, piekła i czyśćca. Po śmierci każdy człowiek stanie przed Bogiem i na Sądzie Ostatecznym odbierze wieczną zapłatę. Okaże się wówczas, czy będziemy oglądać Boga twarzą w twarz, oczyszczać się w czyśćcu, czy też skażemy się na potępienie.
czyściec jest uwalnianiem się po śmierci od wszystkich następstw grzechów. Jest dochodzeniem do doskonałej miłości, bez której nie można osiągnąć zbawienia. Potocznie zwykło się mówić o cierpieniu dusz czyśćcowych, które spowodowane jest ogromnym pragnieniem oglądania Boga, tęsknotą za Miłością. Zaspokojenie tego pragnienia jest możliwe tylko dzięki Bożemu miłosierdziu. Pomocą zaś są nasze modlitwy.
Nauka Kościoła dotycząca czyśćca ma długą tradycję, sięga Soboru Lyońskiego w 1274 r. Zasadnicze sformułowania na ten temat zaprezentowane zostały na Soborze Florenckim i Trydenckim. Najważniejszy dokument Soboru Watykańskiego II - Konstytucja dogmatyczna o Kościele Lumen gentium - ukazuje m.in. pielgrzymi i eschatologiczny charakter Kościoła, wskazując na konieczność modlitewnego obcowania wiernych, którzy osiągnęli już chwałę nieba, oczyszczających się w czyśćcu i pielgrzymujących na ziemi. Sobór Watykański II uznał istniejącą od początku Kościoła praktykę modlitwy za zmarłych, która jest świętym obowiązkiem chrześcijanina. Najskuteczniejszą formą pomocy duszom czyśćcowym jest Msza św., a także jałmużna, odpusty i dzieła pokutne. Dlatego Kościół nadał kapłanom przywilej liturgiczny, umożliwiający odprawienie w Dzień Zaduszny (2 listopada) trzech Mszy św. za zmarłych.