Reklama

Cmentarz godzi zwaśnionych

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Reklama

To miejsce było na przestrzeni ostatnich wieków świadkiem walk o niepodległość, brutalnych ataków na bezbronną ludność cywilną, nieporozumień, wzajemnych oskarżeń. Dzisiaj w Uroczystość Wszystkich Świętych na cmentarzu prawosławnym nad grobami swoich bliskich modlą się razem wierni dwóch siostrzanych Kościołów: katolickiego i prawosławnego.

Otwarta brama cmentarza prawosławnego przy ulicy Wolskiej ukazuje biel murów cerkwi św. Jana Klimaka, kontrastującą ze znakami czasu odciśniętymi na stojących obok grobowcach. W alejach, na piaskowcowych płytach pomników widnieją epitafia napisane cyrylicą, łacińskimi i polskimi zgłoskami. Pokazują, że ci, którzy tu spoczywają: prawosławni, katolicy, Polacy, Ukraińcy, Białorusini, Cyganie dla swoich bliskich byli niezastąpieni.

- Od początku lat siedemdziesiątych są tutaj chowani również katolicy, zgodnie z dekretem lokalnej Kurii - komentuje dużą liczbę grobów katolickich ks. Józef Łazicki, proboszcz parafii św. Wawrzyńca oddalonej o kilka metrów od cmentarza i cerkwi.

Podobnie księdza prawosławnego, Jerzego Szurbaka, nie dziwi fakt dużego zainteresowania tym miejscem ze strony siostrzanego Kościoła: - Muszę przyznać, że wielu katolików już za życia zabiega o miejsce na tym cmentarzu, bo rzeczywiście jest on niepowtarzalny, przestronny, położony w samym centrum Warszawy. Kiedy przychodzą do nas rodziny z prośbą o udostępnienie miejsc, proponujemy im groby piętrowe z katakumbami. Kilka razy zdarzyło się, że rodzina katolicka poprosiła o odprawienie nabożeństwa pogrzebowego w cerkwi, argumentując swoją prośbę niepowtarzalnym klimatem tego miejsca.

Carskie represje

Reklama

Zanim powstał cmentarz prawosławny przy Reducie Wolskiej, do roku 1830 prawosławna ludność Warszawy nie miała swojego cmentarza, a zmarłych grzebano w wybranych kwaterach na Powązkach. Władze carskie postanowiły wykorzystać potrzebę budowy cmentarza do zantagonizowania obydwu wyznań. Katolicki kościół św. Wawrzyńca zamieniono na cerkiew Matki Boskiej Włodzimierskiej. Na pamiątkę bitwy o szańce Woli, w ściany cerkwi wmurowano 12 luf armatnich z kulami. Cmentarz prawosławny, nie przypadkiem, umiejscowiono na terenach walk oddziałów powstańczych z wojskami generała Paskiewicza. Jak podają ówczesne źródła, koszty budowy pokryto z funduszu zgromadzonego na budowę pomnika dla króla Stanisława Poniatowskiego.

W 1903 r. prawosławny arcybiskup Hieronim Egzemplarski postanowił poszerzyć zajmowany przez wspólnotę prawosławną obszar. Z własnej inicjatywy nabył niewielką działkę przy ulicy Wolskiej i na niej wybudował nową cerkiew, noszącą obecnie wezwanie św. Jana Klimaka. W jej podziemiach znajdują się do dzisiaj krypty grobowe fundatora świątyni, jego syna oraz późniejszych metropolitów kościoła prawosławnego w Polsce. W tym samym czasie cmentarz się zmienił - wyodrębniono kwatery zwane oddziałami. Umiejscowienie grobów w poszczególnych kwaterach stanowiło świadectwo o zmarłym i jego cenzusie społecznym. Autor przewodnika po cmentarzu relacjonował jego nowy układ w następujący sposób: "Oddział najbliższy cerkwi jest przeznaczony na chowanie ciał zmarłych generałów, ich rodzin, także sztabu - i oberoficerów ozdobionych krzyżem św. Jerzego. Tu także chowani są duchowni prawosławni. W drugim oddziale chowani bywają sztab i oberoficerowie oraz kupcy. W trzecim dymisjonowani żołnierze, mieszczanie i ludzie mniej zamożni. Czwarty mieści mogiły ogólne dla zmarłych ubogich po szpitalach".

Po roku 1918 cmentarz oddano katolikom, a stronie prawosławnej pozwolono na ekshumację i przeniesienie części grobów do wschodniej i środkowej części. Wspomniane działania zaburzyły stanowy, chronologiczny układ grobów. Z kolei kościół św. Wawrzyńca ponownie stał się świątynią katolicką. Budowli przewrócono wygląd sprzed 1830 r.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Tablice historii

Po prawej stronie od wejścia, na bocznej ścianie cerkwi znajduje się tablica poświęcona pamięci wyznawców Kościoła - Ofiar Terroru Najeźdźców Hitlerowskich. Na niej widnieje kilkadziesiąt nazwisk, które przypominają, po raz kolejny, że miejsce jest uświęcone krwią niewinnych. We wrześniu 1939 r. linia obrony przebiegała właśnie tutaj. Za budynkiem cerkwi znajdował się punkt opatrunkowy. Na cmentarzu rozstrzelano 60 osób. Spalono 1500 zwłok okolicznych mieszkańców. W czasie Powstania Warszawskiego cerkiew stała się miejscem stacjonowania żołnierzy niemieckich i uległa częściowej dewastacji. Tragicznym momentem w historii tego miejsca był 5 sierpnia 1944 r. - naziści zamordowali na cmentarzu 100 dzieci wraz z personelem z prawosławnego sierocińca mieszczącego się przy ulicy Wolskiej 14.

Ekumenia to znaczy życzliwość?

W chwili obecnej negatywne oddziaływania z przeszłości ustępują miejsca współczesnym problemom: - Jeszcze na początku lat sześćdziesiątych XX w. nie wszyscy nasi parafianie rozumieli sens bliskości dwóch świątyń chrześcijańskich - opowiada proboszcz parafii katolickiej ks. Józef Łazicki. - Tym bardziej, że osób wyznania prawosławnego było stosunkowo mało w tej dzielnicy, ale to się zmieniło.

O trudnym okresie dla parafian wyznania prawosławnego nie chce również wspominać ich duszpasterz ks. Jerzy Szurbak. Samo słowo ekumenizm wywołuje na jego twarzy rozczarowanie, chociaż dostrzega też ewolucję wzajemnych relacji. Podkreśla zasługi kolejnych proboszczów parafii św. Wawrzyńca m.in. proboszcza ks. Tadeusza Romaniuka dla budowania wzajemnej życzliwości. - Sytuacja nieco się poprawiła od czasu, kiedy prowadzimy corocznie wspólną procesję na cmentarzu w Uroczystość Wszystkich Świętych - na przemian odmawiane są katolickie bądź prawosławne modlitwy, śpiewane pieśni. Ponieważ nie mamy ze sobą interkomunii, wobec tego nie ma mowy o wspólnie odprawianej liturgii. U nas Uroczystość Wszystkich Świętych rozpoczyna się w niedzielę św. Tomasza i trwa do wtorku. Pomimo to pierwszego listopada nasi wierni nawiedzają cmentarz i razem z katolikami modlą się nad grobami zmarłych.

Można tutaj odpocząć

Samo południe. Obok młodzieży porządkującej groby na cmentarzu alejkami przechodzi kilka osób. Od razu można zorientować się, kto z nich po raz pierwszy tu przyszedł - bowiem przy każdym okazalszym pomniku zatrzymuje się na kilka minut, spogląda do góry, porównuje i komentuje. Na cmentarzu prawosławnym obok wielkich rodzinnych grobowców-kaplic należących do rodów kupieckich, stoją również zminiaturyzowane cerkiewki ustawione na cokołach. Pomiędzy ciekawymi stylistycznie pomnikami, znajdują się ślady ostatnich kilkunastu lat - granitowe, bardzo podobne do siebie nagrobki z wyrytymi po polsku rosyjsko brzmiącymi nazwiskami na tablicach.

W samo południe nie wszyscy przyszli tu jednak, aby porządkować groby. Dla pana Kazimierza i jego żony cmentarz prawosławny jest miejscem częstych odwiedzin: - Nie mamy tutaj nikogo, ale często przychodzimy - mówią. Na sugestię, że przecież kilkanaście metrów dalej znajduje się duży park miejski odpowiadają: - Spacerujemy alejkami, czasami zatrzymujemy się nad niektórymi grobami, wspominamy. To wycisza człowieka. Można tutaj odpocząć.

2001-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Nowenna do św. Ojca Pio

[ TEMATY ]

modlitwa

nowenna

"Głos Ojca Pio"

Nowenna do św. Ojca Pio odmawiana między 14 a 22 września.

Święty Ojcze Pio, z przekonaniem uczyłeś, że Opatrzność mieszając radość ze łzami w życiu ludzi i całych narodów, prowadzi do osiągnięcia ostatecznego celu; że za widoczną ręką człowieka jest za-wsze ukryta ręka Boga, wstawiaj się za mną, bym w trudnej sprawie…, którą przedstawiam Bogu, przyjął z wiarą Jego wolę.
CZYTAJ DALEJ

Edukacja seksualna jest potrzebna, ale osadzona w kontekście rodziny i wartości

2025-09-23 09:41

[ TEMATY ]

edukacja seksualna

edukacja zdrowotna

Adobe Stock

Do 25 września można wypisać dziecko z edukacji zdrowotnej. Zachęcam do tego. Ale trzeba dać naszym dzieciom coś w zamian - rozmowy o miłości i seksualności w naszych domach - podkreśla Magdalena Guziak-Nowak dyrektor ds. edukacji Polskiego Stowarzyszenia Obrońców Życia Człowieka; współautorka podręczników do wychowania do życia w rodzinie. W rozmowie z KAI wyjaśnia, na czym polega spór o edukację seksualną w Polsce. Zwraca uwagę na zmianę paradygmatu - odejście od wychowania w kontekście rodziny na rzecz ujęcia biologicznego - i pokazuje, jakie mogą być skutki takiego podejścia.

Anna Rasińska (KAI): Czy edukacja seksualna jest w ogóle potrzebna w polskiej szkole?
CZYTAJ DALEJ

Leon XIV do egzorcystów o posłudze „uwolnienia i pocieszenia”

2025-09-23 15:56

[ TEMATY ]

Leon XIV

Vatican Media

We włoskim Sacrofano odbył się XV Światowy Kongres Międzynarodowego Stowarzyszenia Egzorcystów, z udziałem około 300 kapłanów ze wszystkich kontynentów. W przesłanym z tej okazji pozdrowieniu i błogosławieństwie, Ojciec Święty wyraził uznanie wobec tych, którzy podejmują tę posługę i zachęcił, by sprawowali ją jako posługę „zarówno uwolnienia, jak i pocieszenia”.

Podsumowując obrady, które odbywały się na przedmieściach Rzymu od 15 do 20 września, Międzynarodowe Stowarzyszenie Egzorcystów, przywołuje słowa Ojca Świętego, które zostały odczytane na początku spotkania i towarzyszyły jego uczestnikom. Leon XIV w przesłanym pozdrowieniu docenił kapłanów, podejmujących tę „delikatną i bardziej niż kiedykolwiek potrzebną posługę egzorcysty”.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję