Spotkanie z Radą Główną Episkopatu nie było zaplanowane w terminarzu pierwszej pielgrzymki Jana Pawła II do Ojczyzny. Doszło do niego spontanicznie, z inicjatywy samego papieża, co zresztą zapisane zostało w dokumencie. Prawdopodobnie miało ono miejsce miedzy modlitwą Anioł Pański a obiadem, który rozpoczął się o godz. 14.

Spotkanie z Radą Główną odbyć się mogło w bibliotece jasnogórskiej z udziałem ścisłego grona Rady Głównej Episkopatu. W skład gremium wchodzili: prymas Polski kard. Stefan Wyszyński, metropolita poznański abp Jerzy Stroba, metropolita krakowski abp Franciszek Macharski, sekretarz generalny KEP bp Bronisław Dąbrowski, metropolita wrocławski abp Henryk Gulbinowicz oraz biskupi: gdański – Lech Kaczmarek i przemyski – Ignacy Tokarczuk. Dr Grajewski zwraca uwagę, że nie uczestniczył w nim ani abp Casaroli ani żaden z watykańskich hierarchów towarzyszących papieżowi podczas pielgrzymki.

Przebieg spotkania nagrywany był na taśmie magnetofonowej. Na podstawie nagrania sporządzono maszynopis, którego egzemplarz znajduje się w dokumentacji Sekretariatu Prymasa Polski. „Żadna szczegółowa informacja o spotkaniu z Radą Główną nie przedostała się do opinii publicznej (…) Do dzisiaj więc pełna i szczegółowa informacja na temat przebiegu spotkania nie jest obecna w obiegu naukowym, chociaż pielgrzymka do Polski była szczegółowo opisywana w każdej biografii Jana Pawła II a także w wielu monografiach poświęconych dziejom Kościoła w PRL” – pisze dr Andrzej Grajewski.

Publikowany dokument to Protokół Rady Głównej Episkopatu Polski, w którym znajduje się zapis wypowiedzi Ojca Świętego łącznie z dokonanym przez niego wprowadzeniem do rozmowy, wypowiedzi prymasa Wyszyńskiego, abp. Stroby, bp. Kaczmarka, bp. Tokarczuka i bp. Dąbrowskiego.

Dla Jana Pawła II spotkanie to było bardzo istotne. Jak sam wyjaśnił sprawy polskie mają znaczenie europejskie a nawet światowe. „W moim posługiwaniu dzisiejszym bardzo ważne jest to, co myśli Episkopat Polski, zwłaszcza rada Głowna” – mówił, zachęcając do swobodnej, szczerej wymiany myśli.

Poruszono wiele istotnych zagadnień życia kościelnego, m.in. kwestie relacji między Stolicą Apostolską i władzami PRL oraz szereg wątków dotyczących dotychczasowej polityki wschodniej Watykanu. Jak podkreśla dr. Grajewski zarówno waga poruszanych tematów, jak i niepowtarzalna forma dialogu miedzy papieżem a polskimi biskupami, wskazują na szczególną wartość nowo publikowanego dokumentu.

„Sprawy, które toczą się w Polsce mają znaczenie światowe. Niepublikowane przemówienie Jana Pawła II do Rady Głównej Episkopatu Polski, Jasna Góra, 5 czerwca 1979 r.”; red. naukowa dr. Andrzej Grajewski; Centrum Myśli Jana Pawła II, Wydawnictwo Paulinianum, Jasna Góra, 2019