Są wśród nich koncepcje cerkwi, ikonostasów czy wnętrz kościołów, które doczekały się realizacji, np. w Białym Borze, do których urzeczywistnienia nigdy nie doszło, np. wnętrze cerkwi w Hajnówce. Na wystawie można też zobaczyć naprędce jakby nakreślone swobodne „zapiski” wyobraźni artysty, które nie wiążą się z konkretnymi miejscami.

Zamieszczono tam projekty brył budowli, polichromii we wnętrzach sakralnych, ale również ikony i ikonostasy. W niektórych niewielkich szkicach zadziwia wprawne i szczegółowe opracowanie ikonografii takiego wnętrza, a w innych syntetyczne potraktowanie obiektów – swego rodzaju „notatka”.

Otwierając ekspozycję dyrektor muzeum ks. Mirosław Nowak przypomniał, że Nowosielski, który po raz pierwszy zetknął się z ikonami we Lwowie jeszcze przed wojną, doznał „aż fizycznego bólu” i postanowił dalej iść w tym właśnie kierunku. „Mam nadzieję, że zostaniemy przygnieceni wielkością myśli teologicznej, która jest ukryta w tych projektach, zarówno tych zrealizowanych jak i niespełnionych” – dodał ks. dyrektor. Przyznał, że „Nowosielski jako filozof i teolog wyrażał w sztuce to, co miało stanowić oprawę liturgii zarówno cerkwi, jak i kościołów”. Przypomniał też, że artysta ten żył niejako na skrzyżowaniu Wschodu i Zachodu, był urodzony z matki, która była rzymskokatoliczką, i ojca grekokatolika, a on sam wybrał prawosławie.

Dr Irina Tatarova z wydziału Artes Liberales Uniwersytetu Warszawskiego pokreśliła, że u Nowosielskiego „teologia tłumaczy się przez filozofię, sztuka przez metafizykę, a metafizyka przez sztukę”. Jej zdaniem twórczość tego malarza jest „wyjątkowo pięknym przykładem sztuki ascetycznej, tłumaczonej przez filozofię i teologię a wszystko w niej nawzajem się przeplata”. Na tym właśnie polega jej syntetyczność i uniwersalizm – stwierdziła badaczka. Dodała, że „Nowosielski jest absolutnym fenomenem, w dużej mierze jeszcze nie odkrytym do końca”.

Z kolei Ewa Zalewska, kurator wystawy, będąca kierownikiem Muzeum Ikon w Supraślu, dodała, że twórczość Nowosielskiego wyznaczała w sztuce współczesnej nowe trendy a przede wszystkim nowy sposób spojrzenia na ikonę. Przypomniała, że on sam mówił, iż ikona jest wyrazem swoich czasów, dlatego malował ikony inaczej niż dotąd, wyprzedzając te czasy, w których przyszło mu tworzyć.

Zalewska wyjaśniła, że „zazwyczaj oglądamy w galeriach domknięte dzieła sztuki, które powalają nas na kolana, a tu możemy prześledzić ścieżkę myślenia artysty, notatki, które zapisywał dosłownie tam, gdzie się dało, na rewersie listu biskupa czy na przypadkowych skrawkach papieru”.

Wystawa "Nowosielski - malarz - filozof - teolog" po raz pierwszy była prezentowana w Akademii Supraskiej w lutym 2019, jako wydarzenie zamykające sympozjum pod tym samym tytułem zorganizowane przez Akademię i Fundację OIKONOMOS.

Prace i szkice artysty można oglądać w warszawskim muzeum do 29 września, od wtorku do piątku w godz. 12-17, a w weekendy od 12.00 do 16.00.

Jerzy Nowosielski (1923-2011, Kraków) to nie tylko jeden z najciekawszych polskich malarzy współczesnych, rysownik, scenograf, autor wielu prac teoretycznych o ikonie i malarstwie, ale też wybitny myśliciel, teolog i filozof chrześcijański.

Do połowy lat pięćdziesiątych uważał się za ateistę, a następnie doświadczył nawrócenia. Tworzył zarówno dla Kościoła prawosławnego i rzymskokatolickiego, jak i greckokatolickiego. W latach 1962-93 pracował jako profesor krakowskiej ASP. Tytuł profesora zwyczajnego otrzymał w 1985 r. W 1996 r. wspólnie z żoną Zofią założył Fundację Nowosielskich. W 2000 został uhonorowany tytułem doctora honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Od I połowy lat czterdziestych do ostatniej dekady XX w. malował obrazy figuratywne, martwe natury, pejzaże, obrazy abstrakcyjne i akty. Od początku lat 70. miał tzw. okres obrazów białych i czarnych (czarne akty). W pejzażach w latach 70-90. XX wieku przechodził tzw. okres zielony (serie zielono-błękitnych, zgeometryzowanych pejzaży z cerkwiami).

Niezwykle śmiała wyobraźnia przestrzenna pozwoliła mu stworzyć kompletne projekty świątyń, zarówno jeśli chodzi o architekturę, jak i wystrój wnętrz – dzieła wyjątkowe na polskim gruncie. Należą do nich polichromie, witraże, mozaiki w świątyniach obrządku wschodniego i zachodniego.

Spełnienie marzeń artysty o dziele kompletnym – cerkiew w Białym Borze na Pomorzu Zachodnim (1992–1997) – została wybudowana dla niewielkiej greckokatolickiej społeczności przesiedlonych tam Łemków. Nowosielski zaprojektował bryłę świątyni, jest też autorem fresków i ikonostasu.

Był twórcą powszechnie znanym za granicą. W 1960 r. jego obraz "Wiolonczelista" został wytypowany do nagrody Solomona Guggenheima w Nowym Jorku.

Jerzy Nowosielski był laureatem Nagród II (1962) i I stopnia (1973, 1981, 1997) Ministra Kultury i Sztuki, Nagrody im. Włodzimierza Pietrzaka (1967), otrzymał Srebrny Wawrzyn Polskiego Komitetu Olimpijskiego za cykl obrazów "Pływaczki" (1973), Złoty Krzyż Zasługi (1976), Nagrodę im. Brata Alberta (1977), Nagrodę Fundacji im. Alfreda Jurzykowskiego (1981), Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1981), Nagrodę Państwową I stopnia (1984), Nagrodę im. Jana Cybisa (1988), Medal Anny Kamieńskiej (1992), Nagrodę Wielką Fundacji Kultury (1994), Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski (1998), Srebrny Medal Cracoviae Merenti (1999) oraz najwyższe odznaczenie Kościoła prawosławnego w Polsce – Medal św. Marii Magdaleny II stopnia (1985).