W Muzeum Ziemi Przemyskiej (pl. Czackiego 3) do 25 września br. jest dostępna wystawa poświęcona pracy dawnych mistrzów - architekta Jana Sas Zubrzyckiego i rzeźbiarza Andrzeja Lenika, współpracujących ze sobą w realizacji obiektów sakralnych. Komisarz wystawy dr Grażyna Stojak, historyk sztuki, pomysłodawca i realizator jej całokształtu, przybliżyła zwiedzającym postacie, których praca służy Kościołowi również współcześnie.
Jan Sas Zubrzycki, ur. na Podolu w 1860 r., zm. w 1935 we Lwowie, był znanym architektem lwowskim i krakowskim, wybitnym profesorem Politechniki Lwowskiej. Wykonał kilkadziesiąt projektów kościołów i obiektów sakralnych oraz wielu budowli użyteczności publicznej, m.in. Kasy Oszczędności w Brzozowie. W naszej archidiecezji są to kościoły w Miejscu Piastowym, Jedliczu, Trzebini, Błażowej. Wiele budowli wg jego projektów istnieje na terenie dawnej Galicji, na ziemi kieleckiej i sandomierskiej. Był znakomitym rysownikiem i malował akwarele przedstawiające polską architekturę. Ponadto zostawił po sobie wiele książek, takich jak „Filozofia architektury”, „Styl zygmuntowski”, „Kowalstwo”, „Polskie budownictwo drewniane” i inne.
Andrzej Lenik, ur. w Krościenku Niżnym pod Krosnem w 1964 r., zm. w 1929 r., to absolwent Krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych i uczeń prof. Walerego Gadomskiego. W ciągu 40 lat aktywności zawodowej wykonał niezliczoną liczbę rzeźb sakralnych i pomników, m.in. jego pracą jest obelisk z popiersiem Tadeusza Kościuszki w Odrzykoniu i pomnik ku czci powstańców styczniowych na cmentarzu w Krośnie (wykonany wg projektu Napoleona Nawarskiego). Ołtarz kościoła Ojców Dominikanów w Czortkowie, który został zbudowany wg projektu Jana Sas Zubrzyckiego, to również jego wybitne dzieło. Andrzej Lenik walczył o uznanie dla sztuki rodzimej, przeciwstawiając jej autentyczną wartość zachodniej tandecie, zalewającej ówczesny rynek. Ostatecznie został złamany barbarzyństwem Rosjan w okresie I wojny światowej, którzy jego szlachetnym drewnem przeznaczonym na wykonanie rzeźb i ołtarzy opalali swoje koszary, a galopująca inflacja wyniszczyła go ekonomicznie.
Pochylając się nad pracą bohaterów wystawy, przypomniały mi się słowa śp. bp. Jana Chrapka: „Pamiętaj, żyj tak, aby ślady twoich stóp przetrwały ciebie”. Ich ślady przetrwały i służą współcześnie żyjącym. Ekspozycję ok. 70 tablic zawierających projekty i szkice pochodzące z Muzeum Architektury we Wrocławiu opracowały Alicja Wodzińska i Zofia Gunaris we współpracy z Muzeum Narodowym Ziemi Przemyskiej. Natomiast prace Andrzeja Lenika udostępniło Muzeum Podkarpackie w Krośnie. Wystawę poprzedza galeria 69 zdjęć ks. dr. Piotra Drewniaka opracowanych przez wspomniane muzeum, a przedstawiających obiekty sakralne projektowane przez Jana Sas Zubrzyckiego w ich obecnym stanie.
Otwarcie wystawy swoją obecnością zaszczycili Jan Tysson ze Lwowa, wnuk Jana Sas Zubrzyckiego, i Andrzej Federkiewicz z Wrocławia, wnuk Andrzeja Lenika. Byli obecni również komisarz wystawy Alicja Wodzińska z Muzeum Architektury we Wrocławiu oraz Zdzisław Gil z Muzeum Podkarpackiego w Krośnie.