Starania o nadanie tego tytułu z inicjatywy Biskupa Rzeszowskiego rozpoczął jeszcze w 2004 r. o. Antoni Kluska, ówczesny proboszcz i kustosz sanktuarium. Konferencja Episkopatu Polski przyjęła pozytywne stanowisko w sprawie nadania sanktuarium Matki Bożej Rzeszowa tytułu bazyliki mniejszej podczas 332. zebrania plenarnego Konferencji Episkopatu Polski 30 czerwca 2005 r. W sanktuarium trwały jednocześnie prace restauracyjne i konserwatorskie. Stolica Apostolska w br. po zbadaniu przedłożonej dokumentacji wydała dekret o nadaniu tytułu bazyliki mniejszej.
„Dom kościoła”, czyli dom Boga i chrześcijańskiej wspólnoty zawsze był traktowany jako jeden z głównych znaków Kościoła świętego - obecnej na świecie i pielgrzymującej Oblubienicy Chrystusa. Jego piękno i przyozdobienie oraz przydatność do sprawowania czynności liturgicznych były w różnych okresach regulowane przez odpowiednie normy prawne.
Wśród kościołów danej diecezji główne miejsce zajmuje i największą godnością cieszy się kościół katedralny, w którym znajduje się katedra, znak nauczycielskiego posługiwania i władzy biskupa, pasterza tejże diecezji oraz znak jego komunii z rzymską katedrą Piotra. Kolejne miejsce zajmują kościoły parafialne, przy których skupiają się poszczególne wspólnoty wiernych diecezji. Ponadto istnieją sanktuaria, do których pielgrzymują wierni.
Pośród tych i innych kościołów o różnych nazwach istnieją świątynie o szczególnym znaczeniu liturgicznym i duszpasterskim, które mogą być przez papieża odznaczone tytułem bazyliki mniejszej na znak ich szczególnej więzi z Kościołem rzymskim i z osobą Następcy św. Piotra. Normy dotyczące bazylik mniejszych zostały ustalone po Soborze Watykańskim II dekretem „Domus Dei” z dnia 6 czerwca 1968 r., ogłoszonym przez Świętą Kongregację Obrzędów.
Bazyliki dzieli się obecnie na większe, tzw. patriarchalne, oraz bazyliki mniejsze. Bazyliki większe są tylko cztery i wszystkie znajdują się w Rzymie. Pozostałe kościoły mogą uzyskać tytuł bazyliki mniejszej. Tytuł taki nadaje się kościołom, które mają szczególne znaczenie historyczne i duszpasterskie w danej diecezji czy mieście. Zwraca się także uwagę na działalność duszpasterską, liturgiczną, katechetyczną i kulturalną prowadzoną przy takiej świątyni.
Wierni, którzy nabożnie nawiedzają bazylikę i uczestniczą w niej w jakimś obrzędzie lub przynajmniej pomodlą się słowami Modlitwy Pańskiej i odmówią wyznanie wiary, mogą, pod zwykłymi warunkami (sakramentalna spowiedź, przystąpienie do Stołu Pańskiego i modlitwa w intencji Ojca Świętego), dostąpić odpustu zupełnego w następujących dniach:
1) w rocznicę poświęcenia tejże bazyliki; 2) w dniu liturgicznego obchodu uroczystości jej tytułu; 3) w uroczystość Świętych Apostołów Piotra i Pawła; 4) w rocznice nadania kościołowi tytułu bazyliki mniejszej; 5) raz w roku, w dniu ustalonym przez miejscowego ordynariusza; 6) raz w roku, w dniu dowolnie wybranym przez każdego z wiernych.
Tytuł bazyliki daje prawo do używania znaków papieskich - to jest „skrzyżowanych kluczy”, który może być umieszczany jako ornament na chorągwiach, sprzętach liturgicznych oraz na pieczęci zarządu bazyliki.