Wieczorem 5 października 1962 r. kardynał Stefan Wyszyński wyjeżdżał do Rzymu na pierwszą sesję II Soboru Watykańskiego. Do tej pory tak bywało, że dla Księdza Prymasa taki dzień był czasem spokojnych ostatnich przygotowań. Teraz było jednak inaczej.

Najpierw o godzinie dziewiątej do rezydencji arcybiskupów warszawskich na Miodowej przybyli arcybiskup Bolesław Kominek i biskup Andrzej Wronka. Poinformowali oni Prymasa Polski, że władze administracyjne nie chcą wydać paszportów niektórym biskupom, którzy także mieli udać się na obrady Soboru. Tak było między innymi w przypadku Wrocławia. Arcybiskup Kominek paszportu nie otrzymał, zaś biskup Wronka, biskup sufragan w tej diecezji, tak.

W związku z takim stanem rzeczy, w godzinę później doszło do spotkania kardynała Stefana Wyszyńskiego z biskupem Zygmuntem Choromańskim, sekretarzem Episkopatu Polski. Ksiądz Prymas w rozmowie z nim ustalił następujące zasady wyjazdu biskupów polskich na Sobór:

1. Wyjeżdżają ci biskupi, którzy są na liście złożonej rządowi.

2. W razie, gdy sufragan otrzymuje paszport, a ordynariusz zgłoszony nie, biskup sufragan nie jedzie, dopóki ordynariusz nie otrzyma paszportu.

3. W wypadku, gdy paszport otrzymuje biskup nie zgłoszony, też rezygnuje, gdyż przyjęcie paszportu równałoby się desygnacji przez rząd na sobór.

4. W wypadku Wrocławia, bp Wronka nie powinien korzystać z paszportu, dopóki abp Kominek nie dostanie paszportu.

Ten ostatni punkt był zwyczajnym praktycznym zastosowaniem tego, o czym mówił drugi punkt zasad.

Po ustaleniu zasad kardynał Wyszyński i biskup Choromański wspólnie przygotowali tekst depeszy protestacyjnej do Władysława Gomułki w sprawie Ordynariusza Wrocławskiego.

Jeszcze przed południem otrzymał wiadomość, że podobna sytuacja jest w Lublinie. Biskup sufragan Henryk Strąkowski paszport otrzymał, natomiast biskup sufragan Piotr Kałwa nie. Potem nastąpiła lawina takich informacji z innych diecezji.

Sytuacja stała się bardzo napięta. Chociaż tego dnia była przewidziana jeszcze rozmowa biskupa Bronisława Dąbrowskiego w Urzędzie ds. Wyznań z jego dyrektorem Tadeuszem Żabińskim na ten temat, to nadzieje na rozwiązanie w ostatniej chwili konfliktu wokół paszportów były raczej iluzoryczne. Dlaczego?

Otóż, prośba o zgodę na wyjazd biskupów polskich na Sobór Ksiądz Prymas złożył 16 kwietnia 1962 r. Na jakąkolwiek odpowiedź trzeba było czekać bardzo długo. Dopiero po prawie czterech miesiącach, 14 sierpnia, do Urzędu ds. Wyznań został wezwany biskup Choromański, któremu zostało odczytane i wręczone Oświadczenie w sprawie wyjazdu Biskupów na Sobór Watykański. Wynikało z niego, że władze państwowe uzależniają wyjazd polskich biskupów od złożenia przez nich deklaracji lojalności wobec państwa i odpowiedzi na trzy pytania, których sformułowanie wyraźnie wskazywało na brak zrozumienia istoty obrad zapowiedzianego Soboru.

Episkopat wyjaśnił, że Sobór nie ma natury politycznej, a jego obrady dotyczą problematyki teologicznej, religijnej i duszpasterskiej. W świetle tego nie ma obaw o naruszenie dobra Polski. W odniesieniu do wypowiedzi krytykujących niektóre posunięcia władz biskupi pisali: Wystąpienia przedstawicieli Episkopatu nie są wymierzone przeciwko polityce rządu i zasadom tolerancji, lecz przeciwnie, są obroną tolerancji i słusznych praw Kościoła. Gdyby władze administracyjne nie dopuszczały się gwałtów, nie byłoby o czym mówić. Pismo zostało wręczone Żabińskiemu 30 sierpnia obiecał on rychłą odpowiedź.

Na nią trzeba było jednak poczekać. 5 października dyrektor Żabiński wyjaśnił w dwóch rozmowach z biskupem Dąbrowskim, że arcybiskup Kominek nie otrzyma paszportu z powodu jego kontaktów z Kościołem w Niemczech Zachodnich.

Tak więc w dniu wyjazdu Prymas Polski nie wiedział ilu i jacy biskupi z Polski dotrą do Rzymu na obrady Soboru.