Wieś szlachecka

Pierwsza wzmianka o miejscowości - jako wsi szlacheckiej Trzebule - pochodzi z XV wieku. W późniejszych dokumentach znajduje się informacja, iż ok. 1500 r. właścicielem wsi została rodzina von Bornsdorf, a następnie majątek przeszedł w ręce rodu von Knobelsdorf. W 1664 r. wieś została sprzedana rodzinie von Morwitz. W drugiej połowie XVII wieku właścicielami Trzebul zostali Żychlińscy. Zostało to potwierdzone dopiero na początku kolejnego wieku. W kolejnych latach wieś trafiła w ręce rodziny Lichnowskich.
Trzebule stanowiły również własność rodziny von Groesen i von Stentsch. Na początku XX wieku wieś należała do rodu von Finckerstein.
Obok zabytkowego kościoła we wsi znajduje się również murowany, neoklasycystyczny pałac z XIX wieku, na zrębach starszej budowli, której relikty zachowały się w piwnicach pałacu. Dziś pałac nie jest użytkowany.

Kościół - historia

Kościół w Trzebulach został ufundowany przez Dietricha von der Marwitza w 1670 r. Kościół wybudował Joachim Wöller, pochodzący z pobliskiego Krosna Odrzańskiego. Zbór został zlokalizowany w centrum wsi, przy rozległym placu. Do 1921 r. w kościele była zachowana inskrypcja „DVDM 1670” wskazująca datę i fundatora budowli. W 1710 r. nad emporą patronacką umieszczono portret przedstawiający Tobiasa Pirschera - pastora i kaznodzieję z pobliskiego Łagowa. W XVIII wieku od strony wschodniej i zachodniej do kościoła zostały dostawione dwie przybudówki - w konstrukcji szkieletowej. Zniszczone, nie zachowały się one do dnia dzisiejszego. W XIX wieku do świątyni dostawiono kruchtę południową. W tym czasie świątynia wyposażona została także w organy. Na początku XX wieku wieś przeszła w ręce hrabiowskiej rodziny von Finckenstein. Prawdopodobnie byli oni właścicielami majątku do wybuchu II wojny światowej. Do 1945 r. świątynia funkcjonowała jako zbór protestancki.

Architektura i zmiany

Kościół w Trzebulach został założony na rzucie ośmioboku. W XIX wieku dobudowano kruchtę od strony południowej. Budynek został wzniesiony w konstrukcji zrębowej. Obecnie budynek posiada „jednorodną bryłę graniastosłupa zwieńczonego ośmiobocznym dachem z wysoką, ślepą latarnią. Przylegającą do południowej ściany przybudówkę wzniesiono w konstrukcji szkieletowej i nakryto dachem dwuspadowym. Pokrycie dachowe wykonano z dachówki ceramicznej. Ściany kościoła zostały zbudowane z poziomych belek łączonych na węgłach na jaskółczy ogon. Elewację północną, północno-zachodnią oraz południowo-zachodnią wtórnie odeskowano. Elewację południową przesłonięto kruchtą. Na osi kruchty umieszczono wejście zamknięte dwuskrzydłowymi drzwiami o konstrukcji ramowo-płycinowej. W elewacjach wprowadzono otwory okienne zamknięte łukiem odcinkowym wyprowadzonym w belce drewnianej i flankowanym przez drewniane ościeżnice. W elewacji wschodniej zachował się otwór drzwiowy prowadzący dawniej z jednej z nieistniejących przybudówek do ołtarza ambonowego” (M.Szymańska-Dereń, „Kościoły zrębowe i szkieletowe województwa lubuskiego”, Zielona Góra, 2009). Przybudówka - rozebrana w 1973 r. - pełniła rolę zakrystii. Wykonana była z muru pruskiego.
Dawny ołtarz ambonowy po II wojnie światowej został przekształcony dla potrzeb liturgii katolickiej, a usuniętą ambonę zastąpiono współczesnym obrazem przedstawiającym św. Jana Chrzciciela. Wnętrze zostało przykryte płaskim stropem. Brak informacji na temat losów bogatego XVII-wiecznego wyposażenia świątyni. W kościele zachowała się tylko kamienna chrzcielnica.

Parafia

Kościół w Trzebulach po II wojnie światowej został przeznaczony na potrzeby Kościoła katolickiego i poświęcony w 1945 r. jako kościół filialny pw. św. Jana Chrzciciela parafii w Bobrowicach.
Obecnie znajduje się on na terenie parafii pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Leśniowie Wielkim. Parafia powstała w wyniku podziału parafii pw. św. Wojciecha w Czerwieńsku. Odłączono wówczas Leśniów Wielki, Drzonów i Łagów. 27 listopada 1977 r. decyzją biskupa ordynariusza - sługi Bożego Wilhelma Pluty do parafii została przyłączona wieś Trzebule, która administracyjnie należała do parafii w Bobrowicach.
Leśniowska parafia obejmuje osiem miejscowości, z czego w czterech znajdują się kościoły - wszystkie wpisane w rejestr zabytków. Najstarszą świątynią na terenie parafii jest kościół parafialny w Leśniowie Wielkim, którego początki sięgają 1399 r. Kolejne to: Trzebule - kościół drewniany z 1670 r., Łagów - świątynia z 1699 r. i Drzonów - z 1817 r.
W 1963 r. została przeprowadzona inwentaryzacja kościoła w Trzebulach. W 1972 r. odnotowano zerwanie wieńczącej dach kopuły. - Podczas ulewy i porywistego zachodniego wiatru została złamana zmurszała sosnowa podstawa o średnicy ok. 35 cm, na której były posadowione metalowy krzyż i miedziana kopuła o średnicy ok. 70 cm. Sosnowy bal, spadając, uszkodził południową połać dachu. Spadł na ziemię, a metalowe ramię krzyża wbiło się w połać dachu przybudówki zakrystii - wspomina Zbigniew Węgrzyn, naoczny świadek zdarzenia, rdzenny mieszkaniec Trzebul.
Rok później przystąpiono do remontu - naprawy dachu obejmującej wymianę uszkodzonych elementów więźby dachowej oraz latarni. Wówczas też rozebrano zakrystię. Wykonano także prace przy elewacji kościoła, wprowadzając nowe szalunki. Kruchtę wejściową otynkowano. W 1978 r. prace remontowe objęły wnętrze świątyni. Wówczas m.in. usunięto część empor od strony zachodniej i wykonano konserwację belek stropowych. Kościół został pokryty wewnątrz boazerią. Posadzka kościoła - pierwotnie ceglana - została zakryta ceramicznymi płytkami. W 1978 r. niewielka świątynia została wyposażona w drzwi, ołtarz, tabernakulum i konfesjonał.
Kościół od 1997 r. jest wyposażony w system przeciwpożarowy. Instalacja została unowocześniona w 2000 r. W tym roku została wyremontowana również więźba dachowa oraz zaimpregnowano drewnianą konstrukcję ścian.
Opiekunem zabytkowej świątyni jest ks. Dariusz Glama - proboszcz parafii w Leśniowie Wielkim. Msze św. niedzielne odprawiane są Trzebulach w systemie rotacyjnym. W miesiącu lipcu o godz. 8, w sierpniu o godz. 9.15, we wrześniu o godz. 10.30, a w październiku o godz. 12. Warto odwiedzić tę małą świątynię, w której może zmieścić się zaledwie ok. 100 osób.