WACŁAW GRZYBOWSKI: - W czasie Waszych wędrówek po Italii odwiedziliście miasto św. Franciszka...

EUGENIUSZ MRÓZ: - Podczas naszych wieczornych spotkań z przemiłym, zawsze pogodnym i zawsze życzliwym o. Konradem Hejmo, dyrektorem "Corda Cordi", padła kiedyś radosna wieść: "Jutro Asyż!" .
Po śniadaniu, w pogodnych nastrojach wyruszyliśmy z via Pfeiffer na północ od Rzymu, do serca Italii - do zielonej Umbrii, gdzie położony jest Asyż.
Jest to jeden z nielicznych punktów na mapie Włoch, który nie doznał, na szczęście, inwazji nowoczesnego budownictwa i zachował nieskazitelne piękno dawnej architektury. Stara architektura jakby cudem przetrwała nietknięta w zaułkach, na placach i budowlach, które tu i ówdzie przeplatają się z resztkami gminy rzymskiej, tworząc wspólnie urzekającą całość. Asyż to miasto zastygłe w średniowieczu. Dzięki sanktuarium franciszkańskiemu Asyż należy do najbardziej znanych miejsc pielgrzymkowych na świecie. Tu w 1182 r. urodził się syn bogatego kupca - Jan Bernardone.
Jechaliśmy pośród umbryjskich wzgórz szosą wspinającą się na pagórki, to znów spadającą w doliny. Mijaliśmy dzwoniące czerwoną uprzężą zmęczone muły, ciągnące wozy na wysokich kołach. Zostawialiśmy za sobą stare zamki na zielonych wzgórzach, małe średniowieczne miasteczka, pałace, kościoły, białe plamy domów, małe austerie, gdzie po trudach dnia chłopi z pękatych kufelków wysączają świeże wino. Gęsty wieniec miast, miasteczek i wiosek zlewa się tam z niepowtarzalnym, urokliwym pejzażem lasów i wzgórz.
Asyż coraz bliżej. Z dala góra Subasio, a na jej szczycie ruiny zamku Fryderyka Barbarossy - Rocca Maggiore z drugiej połowy z XII wieku. Urzeka nas tarasowaty układ miasta, jego zwrócenie ku słońcu z widokiem na urokliwą dolinę spoletańską. Na zboczu góry Subasio, na przełęczy, leży pustelnia - Erem Carceri, gdzie Franciszek z kilkoma braćmi, mieszkając w skalnych grotach otoczonych dębowym lasem, spędzał czas na mistycznych kontemplacjach.

- Zapewne urzekła Was stolica Umbrii. Co zwiedziliście w Asyżu?

- W pośpiechu nawiedziliśmy położoną u stóp Asyżu bazylikę Matki Bożej Anielskiej - Santa Maria degli Angeli. Kopuła bazyliki widoczna jest z daleka, także z tarasów Perugii. Na szczycie frontonu - wyzłocona figura Matki Bożej pochyla się nad pielgrzymami i gestem rozłożonych rąk zaprasza do wnętrza. Wspaniała bazylika z XVI wieku kryje w swym wnętrzu, pod kopułą, najcenniejsze miejsce franciszkańskie, kapliczkę Porcjunculę - Cząsteczkę.
Zmurszały kamień, przeżarte zębem czasu drzwi, okopcone ściany, na których widnieją resztki fresków, ołtarz z poliptykiem namalowany przez Hilarego z Viterbo w 1393 r. Obok Porcjunculi mała kapliczka: Transitus - Przejście, miejsce śmierci (3 października 1226 r.) św. Franciszka. Tu umierał w wielkim cierpieniu, ociemniały, z krwawiącymi ranami, pełen lęku o losy zakonu. Chociaż potężne trzęsienie ziemi w 1923 r. zwaliło kopułę i sklepienie - Porcjunkula nie doznała uszczerbku.
Na samym skraju miasta wznosi się wspaniała bazylika i klasztor św. Franciszka. Budowę rozpoczęto w 1228 r. Podzielona jest na 3 części: bazylikę dolną i górną oraz kryptę wykutą w skale w 1818 r. Tam spoczywa ciało św. Franciszka. Bazylikę przyozdobili najwięksi malarze XIII i XIV wieku - Cimabue, Giotto, Lorenzetti, Martini.
Jasna smuga słonecznego światła kładzie się na cyklu 28 fresków Giotta przedstawiających życie św. Franciszka. Od sześciuset lat patrzy ludzkość na postać Świętego, na jego dzieje i posłannictwo.
Tu też wielki przyjaciel Polaków papież Innocenty IV dokonał kanonizacji św. Stanisława ze Szczepanowa, biskupa krakowskiego, męczennika. Na ścianie niszy, nad kazalnicą - polska pamiątka przypisywany Giottowi - fresk z legendą św. Stanisława. Z podziwem spoglądamy na domy Asyżu, stawiane z ciosanego kamienia. Wysokie, smukłe, lśnią spokojnym, popielatym odcieniem, powiązane romańskimi łukami, przerzuconymi przez wąskie uliczki, przylegają ściśle do siebie, jakby je wieki ze sobą zespoliły. Zaułki, pałacyki i wiekowe przydrożne cyprysy tchną pełnią starożytnej poezji. Wszędzie czuje się franciszkański klimat: w wiekowych bazylikach, w małych kościółkach średniowiecznych i znajdujących się poza miastem sanktuariach - Eremie Carceri, San Damiano, Rivorto.
Z bazyliki św. Franciszka przeszliśmy uroczą, pnącą się w górę, wąską jak wszystkie uliczki - via San Francisco do centrum miasta przez główny rynek Piazza del Comune, gdzie znajduje się rzymska świątynia opiekunki rzemiosł, sztuki i literatury - bogini Minerwy z I wieku, o sześciu kolumnach, ozdobiona kapitelami korynckimi, arcydzieło attyckiego wdzięku. Wieża del Popolo, ukończona w 1395 r., pałac del Capitano Popolo z XII wieku. Pod pałacem del Priori z XVI wieku i pinakoteką miejską jest Forum Romanum z doskonale zachowanym brukiem, z którego schody prowadziły do świątyni Minerwy.
Zmęczeni, ale pełni wrażeń pokrzepiliśmy się smacznym obiadem w restauracji "La Rosetta" na niewielkim ryneczku Piazza del Comune. Miłe, czarnowłose kelnerki serwowały nam antipasto (przystawki), oczywiście, spagetti, aquello (mięso z jagnięcia), jarzyny, owoce. Nasze koleżanki delektowały się naleśnikami - frittatina i białym winem "Orvietto classico", my zaś - wódką z winogron - grappą. Wszyscy wchłanialiśmy znakomity smak i aromat cappucino. Ożywieni, powędrowaliśmy dalej.

CDN.