W rocznicę konsekracji bazyliki św. Michała Archanioła w Rzymie zachodni chrześcijanie oddają cześć także dwu innym "duchom niebieskim": Gabrielowi i Rafałowi. Do 1969 r., czyli do posoborowej reformy kalendarza, wspomnienie każdego z nich było w innym terminie. Jeśli obecnie przeniesiono te obchody na jeden dzień, to nawiązano do najstarszej tradycji święta ku czci aniołów. Sięga ono V w. i jest związane z dedykacją bazyliki wzniesionej ku czci św. Michała Archanioła w miejscowości Castel Giubileo, niedaleko Rzymu.
W niedługim czasie po dedykacji świątynia została całkowicie zniszczona. Pozostało jednak święto wpisane do kalendarza. W dzisiejszych obchodach ku czci trzech archaniołów posługujemy się prefacją, występującą w pierwotnym święcie aniołów: "Przez wspaniałość świata niewidzialnych duchów - mówimy w niej do Boga - poznajemy jak jesteś niezmierzony i godny miłości ponad całe stworzenie".
W średniowieczu znane były dwa miejsca pielgrzymkowe, w których Michał Archanioł (jego imię znaczy: "Któż jak Bóg") odbierał cześć: Monte Gargano w Italii i Mont-Saint-Michel we Francji. Te miejsca kultu dały początek dwu świętom ku czci Archanioła: objawieniu św. Michała i dedykacji bazyliki na Mont-Saint-Michel. Pierwsze obchodzono od VI w. w Monte Gargano. W XI w. wpisano je do kalendarza Kościoła rzymskiego. Drugie pojawiło się w VIII w. w Normandii i w następnym stuleciu dotarło do Anglii.
Michał Archanioł czczony był już w Starym Testamencie jako opiekun Synagogi. Chrześcijanie widzą w nim również wspomożyciela i obrońcę w walce ze złem (Ap 12, 7-9). Jest m.in. patronem Małopolski, Lwowa i narodu niemieckiego.
Korzenie obchodów ku czci archaniołów: Gabriela i Rafała sięgają na Wschód. Stąd przywędrowały na Zachód. Rozpowszechniły się tu zwłaszcza w XVII w. Archanioła Gabriela (imię to oznacza: "Bóg jest mocą") czczono 24 marca, a więc w przeddzień obchodu uroczystości Zwiastowania Pańskiego.
Archanioł Rafał ("Bóg leczy") był czczony 24 października. Tę datę trudno uzasadnić. W Starym Testamencie Rafał jest ukazany jako Boży wysłannik niosący zdrowie bogobojnemu Tobiaszowi (Tb 12, 15-18). Jego działania dopatrywano się również przy poruszeniu wody w Sadzawce Owczej (por. J 5, 1-9).
Imiona archaniołów: Michała, Gabriela i Rafała występują także w Litanii do Wszystkich Świętych, odmawianej zwłaszcza podczas udzielania święceń diakonatu, kapłaństwa i biskupstwa, a także z okazji uroczystych ślubów zakonnych, błogosławienia opata, czy też poświęcenia kościoła.
Niech strzegą na ziemi naszych kroków ci, którzy służą Bogu w niebie i oglądają Jego twarz.