Minęła kolejna przemilczana i bolesna rocznica. W lipcu 1943 r. rozpoczęła się na Wołyniu wcześniej zaplanowana akcja masowego mordowania ludności polskiej, przeprowadzona przez „bojców” z UPA. Ofiarami byli Polacy różnej płci i wieku. Głównie kobiety i dzieci, starcy, kapłani, nauczyciele, służba leśna, a także Ukraińcy, którzy pomagali Polakom bądź przeszli z prawosławia na katolicyzm, przy czym część ofiar zginęła z rąk UPA za pomoc udzielaną Polakom lub odmowę przyłączenia się do sprawców ludobójstwa. Było to trzecie, po niemieckim i sowieckim, największe ludobójstwo Polaków w historii.
Wspólną cechą akcji przeciw Polakom były masowe i wyjątkowo okrutne tortury przed zadaniem śmierci. „Przy okazji” dokonywano rabunku mienia, palono gospodarstwa, a także niszczono materialne ślady polskiej obecności na Wołyniu, takie jak dwory, kościoły i kaplice, a nawet ogrody czy parki. Według dr Lucyny Kulińskiej, minimalna liczba wymordowanych w wyjątkowo barbarzyński sposób Polaków to 120 tys. osób, od niemowląt po starców. W rzeczywistości Polaków, którzy na skutek działalności OUN-UPA zmarli później od ran, zostali wywiezieni do Niemiec, pozbawieni gospodarstw, zmarli w miasteczkach lub w marszach śmierci z głodu i chorób, stracili nieodwracalnie zdrowie i mienie, są setki tysięcy.
Tradycyjne milczenie władz polskich wobec tego ludobójstwa spowodowało, że dialog polsko-ukraiński, oparty na fałszywych przesłankach, pozbawiony jest ekspiacji. Było to szczególnie widoczne za czasów Wiktora Juszczenki, który osobiście włączył się w akcję „wybielania” ciemnych kart ukraińskiej historii i gloryfikował oprawców winnych ludobójstwa. Są różne tradycje, na których może być budowana tożsamość współczesnego państwa ukraińskiego. Historia tego kraju jest bardzo bogata i zróżnicowana. Bardzo szkodliwe dla samej Ukrainy byłoby czerpanie z zatrutych źródeł nacjonalizmu i szowinizmu.
Chrzest Rusi, dokonany w Kijowie przez św. Włodzimierza Wielkiego w 988 r., sprzyjał zjednoczeniu ziem ruskich oraz rozwojowi architektury i sztuki. W XI wieku nastąpił rozkwit księstwa Rurykowiczów. Kijów stał się ogromną metropolią, dynamicznie rozwijało się rolnictwo, rzemiosło, hodowla bydła. Doszło do ożywienia stosunków handlowych z Bizancjum, Europą Zachodnią, Kaukazem i Azją. Obszary Rusi Kijowskiej na północy i południu sięgały do Morza Bałtyckiego i Morza Czarnego, na wschodzie zajmowały dorzecza Oki i górnej Wołgi. Kijowszczyzna stała się promieniującym ośrodkiem kultury i nauki, a przede wszystkim żywego chrześcijaństwa z założonymi w połowie XI wieku Sofijskim Soborem i klasztorem Ławra Pieczerska.
To na tym tle mniej „starożytnie” wypada Moskwa, która nie ma takiej przeszłości i założona została „dopiero” w XII wieku przez legendarnego kniazia Suzdala Jurija Dołgorukiego. A przecież to stolica Rosji, a nie Kijów, rości sobie prawo do bycia Trzecim Rzymem chrześcijaństwa (obok Rzymu i Konstantynopola). Tymczasem religijne uniezależnienie się Kijowa od Moskwy byłoby przypieczętowaniem politycznej niepodległości Ukrainy i w pewnym sensie „rozbrajałoby” imperializm rosyjski, który stanowi zagrożenie zarówno dla Polski, jak i Ukrainy.