Jaka jest rola kortyzolu w organizmie?

Kortyzol, zwany też hormonem stresu, jest produkowany przez warstwę pasmowatą kory nadnerczy. Odpowiada za wzrost stężenia glukozy podczas wysiłku fizycznego, głodzenia lub stresujących sytuacji. Ten hormon steroidowy wykazuje silne działanie przeciwzapalne i immunosupresyjne, w związku z czym wpływa na funkcjonowanie układu immunologicznego. Oprócz tego stymuluje proces rozpadu białek i tłuszczów. Dodatkowo kortyzol zatrzymuje sól w organizmie, a tym samym zwiększa wydalanie potasu. Hormon ten inicjuje glikogenezę i glukoneogenezę w wątrobie. Kortyzol wzmacnia też działanie adrenaliny i noradrenaliny, dzięki czemu organizm lepiej radzi sobie ze stresem.

Jak przygotować się do badania?

Kortyzol wykazuje dobowy rytm wydzielania, przy czym najwyższe stężenia obserwuje się w godzinach porannych, a najniższe – wieczorem. Badanie powinno się wykonać rano, najlepiej między 6.00 a 10.00. Do laboratorium zgłoś się na czczo – ostatni posiłek możesz zjeść 8–12 godzin przed pobraniem krwi. Na badanie należy też przyjść wyspanym, a na 2–3 dni wcześniej zrezygnować z alkoholu. Oprócz tego warto unikać stresu i intensywnych treningów, aby nie zafałszować wyników.

Jak wygląda badanie?

Do oznaczenia stężenia kortyzolu potrzebna jest próbka surowicy pobrana z żyły łokciowej. Niekiedy badanie wykonuje się ze śliny lub moczu pacjenta. Przynajmniej na tydzień przed sprawdzeniem poziomu wolnego kortyzolu (z moczu) należy odstawić leki, które mogłyby zafałszować wyniki. Taką metodę stosuje się w diagnozie hiperkortyzolemii (nadmiernego wydzielania kortyzolu), ponieważ nerki usuwają hormon tylko w postaci wolnej, niezwiązanej z białkami. Jeśli lekarz będzie chciał sprawdzić dobowe zmiany hormonu, zleci kilkukrotne wykonanie pomiaru w ciągu dnia.

Objawy nadmiaru i niedoboru kortyzolu

Prawidłowy poziom kortyzolu wynosi 5–25 µg/dl w godzinach porannych. Wieczorem z kolei stężenie hormonu powinno mieścić się w granicach 0–5 µg/dl. Za każdym razem należy sprawdzić wartości referencyjne, obowiązujące w danym laboratorium.

Kortyzol jest ściśle związany z innym hormonem – ACTH. Podwyższony poziom hormonu stresu może wskazywać na gruczolaka przysadki, zespół Cushinga, raka płuc i tarczycy, guz nadnerczy, długotrwałe leczenie glikokortykosteroidami. Niekiedy wynika z przewlekłego stresu, anoreksji, nadmiernego wysiłku fizycznego lub depresji. Na nadmiar kortyzolu mogą wskazywać: wahania nastroju, obrzęki, częstomocz, nadmierne pragnienie, nadciśnienie tętnicze, ból pleców, bezsenność, zaniki mięśni kończyn.

Obniżony kortyzol może z kolei świadczyć o chorobie Addisona, wrodzonym przeroście nadnerczy, niedoczynności podwzgórza lub przysadki mózgowej. Do charakterystycznych objawów zalicza się: przewlekłe zmęczenie, wzmożona męczliwość, utrata wagi, ochota na sól, niedociśnienie.

Więcej informacji na temat badania kortyzolu znajdziesz TU: diag.pl/sklep/badania/kortyzol