Na początku roku sejmowa Komisja Rodziny została zaniepokojona rozporządzeniem dotyczącym rodzin zastępczych, ograniczającym pomoc materialną dla rodzin zastępczych spokrewnionych (które stanowią 94% tego typu rodzin). Niedobra była też sytuacja w wielu rodzinnych domach dziecka, które zostały zobowiązane przez powiaty do prowadzenia nader szczegółowej księgowości z rozliczaniem każdego drobiazgu kupowanego dzieciom, nawet biletu autobusowego, loda czy zeszytu. Opiekunowie dzieci zostali nadmiernie ukierunkowani na prace księgowe, a domy nieco straciły z rodzinnego charakteru. Nadto Komisja nie była zadowolona z waloryzacji świadczeń w tych formach opieki, która faktycznie prowadziła do ich stopniowego zmniejszenia. Problem dotyczy dużej liczby dzieci, bowiem w rodzinach zastępczych na koniec ubiegłego roku przebywało ich 58097, a w domach dziecka - 17381.
Te problemy Komisja Rodziny postanowiła rozwiązać, zmieniając ustawę o pomocy społecznej, którą Sejm uchwalił 8 czerwca br. Poprawia ona zdecydowanie sytuację rodzin zastępczych, rodzinnych domów dziecka, a także umożliwia funkcjonowanie rodzinnych domów dla seniorów.
Pomoc pieniężna na dzieci w rodzinach zastępczych będzie wynosiła 554,80 zł, pomniejszona o połowę dochodów dziecka, wynikających np. z alimentów. Do otrzymania wyższej pomocy pieniężnej (wynoszącej do 974 zł.) będą uprawnione dzieci wymagające specjalnej opieki ze względu na wiek, stopień rozwoju, stan zdrowia lub stopień nieprzystosowania społecznego.
Obecnie 51% rodzin zastępczych otrzymuje pomoc pieniężną na dziecko w wysokości 20% podstawy, tj. 277,40 zł. Po wprowadzeniu nowych zasad finansowania, przy założeniu, że dzieci posiadają własny dochód, zyskają one przeciętnie ok. 142,40 zł miesięcznie.
Dla rodzin niespokrewnionych wprowadza się dodatkową kwotę pomocy w wysokości 138,70 zł. z tytułu wychowania i sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.
Korzystniejszym niż dotąd zasadom waloryzacji podlegać będzie pomoc pieniężna dla rodziny zastępczej oraz pomoc pieniężna na usamodzielnienie lub kontynuowanie nauki, a także kieszonkowe dla wychowanków przebywających w placówkach opiekuńczo-wychowawczych.
Zmiany wprowadzają uproszczony sposób i zasady finansowania oraz rozliczania kosztów rodzinnych domów dziecka. Rodzinne domy dziecka będą otrzymywały zryczałtowane kwoty na utrzymanie dzieci. Obsługę finansowo-księgową będzie prowadził starosta. Tego rodzaju rozwiązań oczekiwały rodzinne domy dziecka, obciążane obecnie rozliczaniem najdrobniejszych wydatków na każde dziecko. W efekcie rodzice tracili wiele czasu na rozliczanie, a rodzinny dom upodabniał się do instytucji.
W wyniku tych zmian można oczekiwać zmniejszania liczby miejsc w placówkach opiekuńczych na rzecz umieszczania dzieci w rodzinnych formach opieki. Stwarza to również okazję do zmiany funkcji tych placówek z opieki całodobowej na bardzo potrzebne dzienne formy opieki, takie jak: świetlice, ogniska wychowawcze czy domy dziennego pobytu dla niepełnosprawnych.
Ustawa umożliwia także organizowanie niewielkich domów rodzinnych dla seniorów wymagających opieki. W domach takich będzie mogło przebywać od 3 do 8 seniorów. Forma tej opieki jest wzorowana na rodzinnych domach dziecka. Stwarza ona możliwość szybkiego uruchomienia dodatkowych miejsc dla oczekujących na opiekę seniorów, szczególnie tych, którzy nie czują się dobrze w dużych placówkach. Domy takie będą mogły tworzyć osoby dysponujące odpowiednimi warunkami lokalowymi i przygotowaniem do pracy z ludźmi starszymi. Wszystkie zmiany wejdą w życie w lipcu lub sierpniu br.