Grodzisko Górne k. Leżajska, Podkarpackie, ziemia rodzinna, dom: trzech chłopców i jedna dziewczynka, zapracowana i najukochańsza mama, tata - strażak zawodowy plus spore gospodarstwo - w takich warunkach w latach 70/80, upływało dzieciństwo przyszłego ojca Pawła.

„Turek Grodziski”

Fascynacja strażą, ratownictwem i sprzętem strażackim była czymś oczywistym; mama denerwowała się, że wciąż przesiadują u ojca (który wcześniej był także prezesem OSP), ale tak czy owak „życie rodzinne kręciło się wokół straży”. - To było jak zauroczenie: motopompy, metody gaszenia, wciąż o tym gadaliśmy, startowaliśmy w konkursach wiedzy pożarniczej, byliśmy w drużynie strażackiej, a ja grałem też w orkiestrze strażackiej na klarnecie. Zresztą, gdziekolwiek byłem, to śpiewałem, w polu, w kościele, w domu - wspomina o. Paweł.
Wybrał szkołę zawodową, być może pod wpływem brata, pod urokiem opowieści o tętniących pracą warsztatach, dobrych zarobkach, fuchach przy tokarce. W zawodówce wyspecjalizował się jako operator obrabiarek skrawających, szkołę średnią zakończył z dyplomem technika obróbki skrawaniem. Oczywistością w życiu młodego Pawła była praca w gospodarstwie, a przymuszony okolicznościami (wyjazd rodziców) nauczył się nawet doić krowy. Gdy dorósł, żadna impreza w gminnym ośrodku kultury nie odbyła się bez niego: dyskoteki, organizacja okolicznościowych spotkań, praca z dzieciakami, którą od zawsze lubił (w tym np. wakacje dla dzieci z Ukrainy) i mnóstwo ludzi wokół - jako społecznik-kaowiec czuł się świetnie, choć czasami nurtował niepokój: za dużo imprez, szumu, alkoholu. To chyba nie do końca tak ma być…
Od dziecka lubił być z ludźmi i dla ludzi - doskonale sprawdzało się to choćby podczas obchodzenia lokalnej tradycji wielkanocnej pod nazwą „Turki Grodziskie”. „Turki” to ekipa o charakterze, rzec można, obrzędowo-estradowym, która w strojach inspirowanych orientem (czapka z dużym kwiatem była elementem rozpoznawalnym ich okolicy) czuwa przy Grobie Pańskim, uczestniczy w rezurekcji i Sumie wielkanocnej, daje pokaz musztry, wreszcie z muzyką i śpiewem chodzi po domach. Improwizowali i śpiewali na wesoło, choć bywało i „Serdeczna Matko”, gdy ktoś z rodziny niedawno zmarł… „Turki” występowały do późnej nocy, a Pawła od gry na klarnecie bolały potem popuchnięte usta. Warsztat muzyczny miał nieźle opanowany, przez 2 lata był bowiem uczniem szkoły muzycznej w klasie właśnie klarnetu.
To wszystko było ważne i potrzebne, to wszystko odnajduje się teraz, idąc przez świat we franciszkańskim habicie. I wciąż procentuje dom rodzinny: pracowitość i konsekwencja ojca („obiecałeś, że pomożesz, to wstawaj i zrób to, trzeba było wcześniej wrócić do domu. Odpowiadaj za siebie i swoje czyny” - tego typu lekcji zwykle udzielał tata), wielka, nieoceniona miłość i ciepło ze strony mamy.

Z Kalwarii Pacławskiej na Franciszkańską 3

Z perspektywy czasu o. Paweł uważa, że właśnie stosunkowo częste wyjazdy rodzinne na Kalwarię Pacławską zdecydowały, że wybrał drogę wytyczoną kiedyś, 800 lat temu, przez św. Franciszka z Asyżu.
Sanktuarium w Kalwarii - jednym z ważniejszych miejsc na duchowej mapie diecezji przemyskiej, opiekują się franciszkanie konwentualni. Rodzina Chmurów często wyjeżdżała do oddalonej ok. 70. km
Kalwarii, aby wziąć udział w niezapomnianych odpustach sierpniowych, spędzając tam po 3-4 dni - szczęśliwie i radośnie, pomimo spartańskich warunków i noclegów na słomie. Franciszkanie - gościnni, pogodni, pracowici - rozsiewali taką aurę, że aż chciało się żyć. Młodsi i starsi bracia harowali w pocie czoła w polu i gospodarstwie, ale posiedli radość cieszenia się z małych rzeczy. To pociągało. Wśród nich był kolega z orkiestry strażackiej, który franciszkański habit włożył 4 lata temu. Gdy powiedział rodzicom, że chce być jednym z nich, z tamtych braci, byli zaskoczeni, podobnie jak liczne grono przyjaciół, znajomków. Większość myślała, że Paweł się wygłupia, ot, kolejny żart.
Dwudziestolatek rozpoczyna nowicjat w Kalwarii Pacławskiej, wśród 30 jemu podobnych, a przecież tak różnych. Docieranie charakterów, lekcje pokory, formacja, harówka w gospodarstwie, sklejone snem powieki na modlitwach. - Rozgoryczenie, bunt? Owszem, czasami, np. wtedy, gdy Magister wyznaczył mi ciężkie obowiązki w polu, a ja przez 2 dni i 2 noce nie spałem, bo byłem jego kierowcą. Doskonale wiedział, że jestem wykończony, ale mimo to wysłał mnie w pole - wspomina ojciec gwardian. - Myślałem sobie: dlaczego? Ja tu usypiam na siedząco, mogłem otrzymać sto innych prac do wykonania, ale nie, wycisk w polu. Niemniej dało mi to do myślenia. O posłuszeństwie, o służeniu sobą poprzez własne dary, o pokorze.
W nowicjacie był hodowcą świń, bywał krawcem, a stos habitów i spodni czekał w kolejce do drobnej reperacji czy wszycia zamka (przydało się szycie sukienek dla lalek siostry w dzieciństwie!). Nowicjat to także czas intensywnej formacji ze stosem lektur i obowiązkiem przyswojenia sobie na pamięć Reguły św. Franciszka.
Magister o. Zbigniew Kluska (ten sam, który wtedy wysłał go w pole) potrafił zadbać i o gospodarstwo, i o intelekt, i o duchowość podległych sobie nowicjuszy. Pod koniec nowicjatu należało podjąć decyzję: zostaję braciszkiem lub rozpoczynam studia i przygotowanie do święceń. Decydując się na to drugie, znalazł się w Krakowie przy Franciszkańskiej 3, gdzie znajduje się jedyne w prowincji krakowskiej seminarium franciszkańskie. A zatem filozofia i teologia, razem 6 lat. Na początek należało znaleźć klucz: jak przyswoić sobie ten ogrom wiedzy - czyli nauczyć się uczyć. Z metafizyką bywało różnie, dużo satysfakcji dawało studiowanie Biblii; miło wspomina się, jak po meandrach Starego Testamentu umiejętnie wiódł studentów o. Juliusz Synowiec…
Na piątym roku studiów, w bazylice św. Franciszka w Krakowie Paweł Chmura złożył śluby wieczyste, a po obronie pracy magisterskiej - przez posługę bp. Edwarda Białogłowskiego otrzymał święcenia zakonne w 2000 r.

Między tańcem a różańcem

Pierwszy rok w Sanoku to była zaprawa do pracy parafialnej w różnych jej przejawach: na katechezie w szkole, z ministrantami, na zajęciach kręgu biblijnego i kółka teatralnego, ze scholą i w kancelarii, przy ślubach, chrztach, pogrzebach.
Do zadań specjalnych należała misja w Zielonej Górze - ratowanie, wręcz reaktywowanie franciszkańskiego dzieła - Festiwalu Piosenki Religijnej „Pokój i dobro”. O. Paweł został wrzucony na głęboką wodę, jedna edycja tego festiwalu pochłaniała ok. 100 tys. zł, przewijało się przezeń kilka tysięcy ludzi. Trzeba było zorganizować sponsorów, sprzęt, zadbać o program, udział gwiazd, imprezy towarzyszące. Były to np. różnego typu konferencje, równolegle prowadzone warsztaty gospel, marsze pokoju i Drogi Krzyżowe ulicami miasta. Koncerty i większość imprez odbywały się w zielonogórskim amfiteatrze, włączało się i uczestniczyło mnóstwo ludzi, co sprawiało, że zajęcie przy festiwalu było absorbujące i wyczerpujące. Tym bardziej, że towarzyszyły temu typowe prace parafialne. - Dobrze wspominam z tamtego okresu wielu ludzi i wiele wydarzeń, ale muszę powiedzieć o pracy w szkole budowlanej - mówi o. Chmura. - Byłem tuż po kursie profilaktycznym, organizowaliśmy więc z młodzieżą pantomimy profilaktyczne, niekiedy bardzo drastyczne. Ci młodzi ludzie z budowlanki mieli ogromną potrzebę wykrzyczenia swoich problemów i w ogóle ekspresji twórczej. Przed Bożym Narodzeniem szkołę zamieniliśmy w stajnię i nawet groźna pani dyrektor wcieliła się w postać Maryi…

Projekt Chęciny

Spotkany na kapitule namiotów o. Piotr Stanisławczyk, kolega ze studiów, namawiał go na Chęciny. Piotr - terapeuta, psycholog, miał wizję stworzenia ośrodka terapeutycznego dla uwikłanych w nałogi, przy tym dość specyficznego, bo po sąsiedzku klauzury. Właśnie w Chęcinach, gdzie stary klasztor i kościół z czasów Kazimierza Wielkiego, ruiny zamku i atmosfera małego miasteczka. Piotr uważał, że to wymarzone miejsce dla leczących rany narkomanów i szerokie możliwości dla terapii, ot choćby przy pracach adaptacyjnych, bo wszystko w opłakanym stanie. Po prostu: eksperyment jedyny w swoim rodzaju i wielkie wyzwanie. Dla o. Pawła - coś zupełnie nowego. - Ja będę od terapii, ty od ekonomii, organizacji - przekonywał Piotr.
I tak rozpoczęła się praca od podstaw w tworzeniu ośrodka, przez który do dzisiaj przewinęły się steki ludzi od Bałtyku po Tatry.
Wspólnotę franciszkańską w Chęcinach stanowiło sześciu braci, dwóch było oddelegowanych do „tej roboty przy ośrodku”: o. Piotr, wtedy gwardian i lider z wizją terapii, i o. Paweł, kierownik ekonomiczno-socjalny. Aby od strony finansów skutecznie monitorować przedsięwzięcie, o. Chmura odbył roczny kurs zorganizowany przez Stowarzyszenie Księgowych w Polsce, co zaowocowało stworzeniem z czasem profesjonalnego pionu administracyjnego, ale póki co należało szukać kierunku działań i stworzyć warunki dla terapii w miejscach szacownych historycznie, aczkolwiek mocno zaniedbanych. Klasztor i kościół sięgają korzeniami w XIV wiek, krużganki w XVI. W miejscu dzisiejszego hostelu z salami do różnych zajęć i terapii był niegdyś dom gwardiana, były i budynki rekolekcyjne, np. dla oazy. Dobrą ideą było, aby sami podopieczni prowadzili adaptację zniszczonych budynków, niemniej potrzebne były ogromne środki. Niczym z nieba spadła sponsorka z USA, potem kolejni dobrodzieje, wciąż realizowali też różne granty i projekty. A podopieczni, choć nie zawsze umiejętnie - szpachlowali, czyścili, malowali.
A dzisiaj? Dzisiaj jest kuchnia z prawdziwego zdarzenia, spełniająca wszelkie standardy, gdzie sami odbywający terapię gotują na co dzień i od święta. Jest sala rekreacyjna, kilka pokoi noclegowych, siłownia, bilard, cymbergaj, kawiarenka internetowa.
Kompleksowy, obecnie wielofunkcyjny obiekt nosi nazwę Franciszkańskie Centrum Profilaktyki Uzależnień; tworzy go kilka podmiotów, z Ośrodkiem „San Damiano”, która to nazwa miło brzmi i cofa czas wstecz, gdy pierwsi bracia ruszyli za Franciszkiem Bernardone. Cel tego wszystkiego? - Pomoc ludziom, to oczywiste, remonty pomieszczeń realizujemy w miarę możliwości. Człowiek się liczy, nie budowle - wyjaśnia o. Paweł.
Taki człowiek siedzi właśnie na skwerze pod wierzbą na dziedzińcu ośrodka. Brzdąka na gitarze, wystawia twarz na październikowe słońce. Spadają złotawe liście. Człowiek się uśmiecha, podnosi oczy na kamienną elewację kazimierzowego kościoła. W tych oczach jest spokój i odnaleziona droga. Czy na niej wytrwa…?
Wielu nie wytrzymuje, wiadomo. Nagle przerywa terapię, nagle znika. 6-8 miesięcy trwa pierwszy etap leczenia, potem jest się domownikiem hostelu. Można już podjąć pracę, ale pozostaje się pod nadzorem. A może ten z gitarą to jeden z grupy Anonimowych Narkomanów albo Anonimowych Alkoholików „Asyż”? Lub wolontariusz, tylu ich przecież pomaga ojcom…
- Pójdzie Ojciec z nami na zamek? Ktoś wkłada głowę przez drzwi, ale szybko się wycofuje. Dzieci ze świetlicy „Promyk dnia” tak łatwo nie dają za wygraną, wieszają się na połach habitu, wdrapują na kolana (w ramach profilaktyki - Stowarzyszenie PADRE Profilaktyka, Aktywne Działanie Rozwój i Edukacja - działające na terenie klasztoru i ściśle pomagające franciszkańskiemu Centrum - prowadzi także tę świetlicę i 2 przedszkola, w Tokarni i w Bolminie).
Od roku o. Paweł jest gwardianem w Chęcinach. Udało mu się zrealizować poważną inwestycję innej natury: odnowienie wnętrza kościoła. Był to remont szczególny, nie tylko ze względu na walory architektoniczne, bowiem kościół franciszkański należy do miejsc najbardziej poranionych w diecezji - zamieniono go w PRL na restaurację, a tam, gdzie prezbiterium - jedzono, pito, tańczono. Sacrum wróciło, z początkiem bieżącego roku bp Kazimierz Ryczan konsekrował nowy ołtarz. Jest już projekt kompleksowej renowacji całości, który pochłonął ponad 500 tys. zł.
O. Paweł przyznaje, że Chęciny to jego dom. Mieszkańcy miasteczka są wdzięczni za „ducha Asyżu” i bogactwo franciszkańskiej posługi. - Franciszek szukał trędowatego, ja też o tym marzyłem i tutaj w Chęcinach w jakimś sensie to odnalazłem. Ale zawsze jestem gotów wyruszyć w drogę…