Reklama

Wiara

Należą do świata duchowego

Pojawiają się coraz częściej na ścianach naszych mieszkań. Ludzie uczą się, jak dzięki nim się modlić, jak je kontemplować. Ikony – nierozerwalnie związane z Kościołem prawosławnym, chętnie są przyjmowane przez Kościół zachodni

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Zacznijmy od tego, czemu nie każdy obraz religijny nazwiemy ikoną. – Teolodzy ikon mówią nam, że obraz religijny, obraz istniejący w Kościele, pokazuje pewne wydarzenia, np. z Biblii albo życia świętych. Natomiast ikona należy do świata duchowego i to, co obraz religijny pokazuje, ikona uobecnia – wyjaśnia Marlena Pietrusza, która jakiś czas temu obroniła pracę magisterską o ikonach Jerzego Nowosielskiego na Wydziale Artystycznym Uniwersytetu Zielonogórskiego.

Imię Boże wypisane kolorami

Reklama

Dla wielu osób jest to trudne do przyjęcia. Szczególnie, że od dziecka jesteśmy uczeni (i słusznie), że nie modlimy się do obrazu, tylko do Boga. – W Piśmie Świętym, w Starym Testamencie, mamy zakaz czynienia obrazów Boga. Na ten argument powoływali się zresztą przeciwni ikonom ikonoklaści. Odpowiada na te zarzuty św. Jan z Damaszku, podkreślając, że w Starym Testamencie Bóg nigdy nie pokazał się pod żadną postacią, objawiał się jedynie poprzez głos. Nowy Testament jednak odróżnia ścisłą wieź między słowem i obrazem, której uzasadnieniem jest fakt, iż apostołowie zobaczyli to, co Stary Testament zapowiadał za pomocą symboli. Mówi on tutaj o Wcieleniu, w wyniku którego możliwe stało się przedstawienie tego, co jest widzialne, w Bogu – tłumaczy Marlena. – Natomiast o. Paweł Florencki, wybitny teolog prawosławny, stwierdził, że ikona to imię Boże wypisane kolorami. Zauważył on, iż relacja między ikoną a pierwowzorem jest podobna do relacji między nazwą i przedmiotem nazwanym. W Starym Testamencie Bóg objawiał się przez swoje Słowo, jednak Chrystus, rodząc się jako przedwieczny Logos, który stał się ciałem, obrazem Boga niewidzialnego, stał się podstawą do przywrócenia obrazowi jego wartości. Przywrócił on równowagę między obrazem a słowem.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Uobecnienie

Można oczywiście powiesić ikonę na ścianie i na tym poprzestać. Jednak, czy nie będzie to rezygnacja z bogactwa, które za jej pośrednictwem oferuje sam Bóg? – O rekolekcjach opartych na medytacji ikony pomyślałem, kiedy byłem w klasztorze karmelitańskim w Szczecinie, gdzie jeżdżę, żeby się nawracać. Razem z siostrami mogłem adorować obecność Boga, który jest obecny w ikonach. Już kilka razy przygotowałem takie rekolekcje dla studentów i nie tylko – opowiada ks. Robert Patro, diecezjalny duszpasterz dzieci i młodzieży. – Warto uświadomić sobie taką rzecz, że ikona jest uobecnieniem tej Osoby, którą przedstawia. Więc to nie jest jakiś obraz, malowidło, fresk czy jakaś polichromia. Kiedy my, katolicy, stajemy przed Najświętszym Sakramentem, to wiemy, że stajemy przed Bogiem. A w rozumieniu Kościoła prawosławnego, kiedy człowiek staje przed ikoną, to jest w obecności Osoby, którą ta ikona przedstawia. Dlatego w Kościele wschodnim tak mocna cześć jest oddawana ikonom. I nie tylko tam, bo i u nas ta praktyka zaczyna się rozwijać.

Ma być ładna?

Reklama

Nie da się ukryć, że bardzo często pierwsze „zderzenie” z ikonami jest trudne. Postacie na nich przedstawiane przeważnie nie są obiektywnie ładne, zachwiane są proporcje, a obraz jest tak statyczny i pozbawiony emocji, że może pojawić się myśl: „Przecież tu się nic nie dzieje”. – Ikona nie ma rozpraszać. Nie mamy skupiać się na tym, jak ona wygląda, ale zgłębiać zawarte w niej symbole. Dlatego na ikonach głowy są duże w stosunku do reszty ciała, pojawia się charakterystyczny kształt nosa, każdy kolor ma znaczenie – mówi Marlena. – Tworzeniu ikony cały czas towarzyszy modlitwa, a wieńczy błogosławieństwo. Są wymogi co do tego, kto może namalować prawdziwą ikonę zgodną z kanonem (opisane jest to w specjalnych podręcznikach – hermeneiach). Nie ma tu specjalnie miejsca na dowolność, ale nie można też powiedzieć, że twórcy ikon jedynie coś kopiują. Ważny jest nawet materiał, na którym tworzy się ikonę.

Prowokują do zatrzymania

Wszystko sprowadza się więc do tego, jaką funkcję ikona ma pełnić. Ks. Robert Patro podkreśla: – Ikony są tak skonstruowane, że prowokują do zatrzymania się, do czytania ich, i myślę, że w konsekwencji do pewnej kontemplacji. Ikona ma mnie zatrzymać przy żywym Bogu. Przez ikonę Bóg mi daje pewne przesłanie. One tak były malowane – czy, jak się to mówi: pisane – żeby człowiek mógł je przeczytać i poprzez zawarte w nich gesty, kolory, styl doświadczyć tej obecności.

A od czego zacząć? – Bardzo lubię postawić w swoim domu ikonę i przed nią się modlić. Ta modlitwa jest bardzo prosta, sprowadza się do bycia. Często drukuję sobie najpierw opis danej ikony. Ruch „Światło-Życie” ma praktykę Namiotu Spotkania i to jest coś podobnego – wchodzę do swojego namiotu jak Mojżesz i spotykam się z Chrystusem, Matką Bożą. My, ludzie, lubimy obraz, lubimy na coś patrzeć. I myślę, że właśnie po to ikony zostały dane Kościołowi – mówi ks. Robert. – Wykorzystywałem w swojej posłudze różne ikony, np. ikonę dla młodzieży „Jezus z przyjacielem” albo „Trójcę Świętą” Rublowa. Na rekolekcjach najpierw zawsze mówię konferencję o tym, co przedstawia dana ikona. Z tego rodzą się aplikacje teologiczne, wezwania dla człowieka. A później zostawiam ludzi sam na sam z Bogiem w modlitwie albo czasami prowadzę głośną medytację.

Prezent z duchową wartością

Wśród znajomych z mojej wspólnoty mamy od pewnego czasu taki zwyczaj, że dajemy ikonę w prezencie ślubnym – opowiada Marlena. – Wszystko zaczęło się od tego, że pisaliśmy listy do św. Józefa z prośbami i łaski się posypały, m.in. kilka ślubów – niektóre już niedługo. I za pierwszym razem pomyśleliśmy, że skoro to św. Józef wyprosił, to damy w prezencie właśnie jego ikonę. I tak już poszło. Uważam, że taki prezent ma wielką wartość, przede wszystkim duchową. Kupujemy w księgarni św. Antoniego, bo tam ikony mają atest, więc mamy pewność, że są prawdziwe.

Można chyba powiedzieć, że ikona staje się przestrzenią, gdzie Wschód spotyka się z Zachodem. – Tradycje się przenikają i uważam, że to bardzo dobre doświadczenie. Dlaczego nie mielibyśmy z tego korzystać? – pyta ks. Patro. – Myślę zresztą, że dobrze by było, gdybyśmy w ogóle zaczęli się interesować świętymi obrazami, które wieszamy w naszych domach. Co Jezus chce nam przekazać w obrazie „Jezu, ufam Tobie”? Co możemy wyczytać z obrazu „Najświętsze Serce Pana Jezusa”? Potem łatwiej jest się modlić. Ostatnio odkryłem ukraińską ikonę przedstawiającą szóstą ranę Jezusa. Kiedy św. Bernard z Clairvaux albo św. Gertruda pytali o najboleśniejszą ranę, którą zadał Chrystusowi człowiek. Jezus najpierw nie chciał tego zdradzić, a w końcu wskazał na ranę na plecach, która powstała od dźwigania krzyża. I teraz człowiek, który kontempluje tę ikonę, może pomyśleć sobie o swoich ranach, które głęboko skrywa i nie chce nikomu pokazać. Może powoli otwierać się na to, że Chrystusowi można pokazać wszystko. To jedna z dróg interpretacji.

2014-06-17 12:44

Oceń: +1 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Po co nam ikony?

[ TEMATY ]

ikona

Bożena Buła

Ikona św. Teresy od Jezusa – Matki Prowadzących Życie Duchowe

Ikona św. Teresy od Jezusa – Matki Prowadzących Życie Duchowe

Z wykładem o historii, mistyce i duchowości ikony gościł w Kielcach bp prof. dr hab. Michał Janocha. Spotkanie pt. „Po co nam ikony, czyli o roli obrazu w modlitwie” zwieńczyło październikowy cykl, realizowany przez Instytut Kultury Spotkania i Dialogu Stowarzyszenia im. Jana Karskiego pn. „Duchowość dialogu. Mistyka spotkania”.

Prelegent mówił o aikonograficznej sztuce Starego Testamentu, „zmierzaniu” ku ikonie przez najstarsze przedstawienia malarskie od I wieków n.e., przez rzymskie katakumby po sztukę niemal współczesną. – „Kanon ikonograficzny kształtuje się równolegle do kanonu religijnego (…), sztuka jest nierozerwalnie związana z liturgią i dogmatem” – mówił bp Janocha.
CZYTAJ DALEJ

Proboszczem parafii, gdzie będzie wypoczywał papież jest... Polak

2025-07-06 09:02

[ TEMATY ]

Castel Gandolfo

Papież Leon XIV

ks. Tadeusz Rozmus

papieska parafia

Vatican Media

Castel Gandolfo gotowe na przybycie Papieża

Castel Gandolfo gotowe na przybycie Papieża

Po raz pierwszy od 13 lat papież ponownie spędzi letni wypoczynek w Willach Papieskich w Castel Gandolfo. Na przyjazd Leona XIV 6 lipca czekają już niecierpliwie mieszkańcy, a także parafianie papieskiej parafii św. Tomasza z Villanova. „To jest oczywiście bardzo radosne wydarzenie dla nas. Przygotowujemy się intensywnie” – mówi Vatican News ksiądz Tadeusz Rozmus, proboszcz parafii.

W niedzielę po południu Leon XIV rozpocznie dwutygodniowy pobyt w Castel Gandolfo. Jeszcze na kilka dni przed wyjazdem Ojciec Święty wizytował miejsca, w których się zatrzyma – pragnął sprawdzić, czy wszystko jest przygotowane.
CZYTAJ DALEJ

Potrzeba powrotu do Bożych źródeł [Felieton]

2025-07-06 20:40

ks. Łukasz Romańczuk

Żyjemy w czasach, gdy wartości chrześcijańskie są niezwykle ważne i aktualne. To czasy, gdy cywilizacja euroatlantycka przeżywa okres zeświecczenia. Gdy całe narody odchodzą od Boga, gdy prawa Boże są łamane, gdy odrzucane są Przykazania Dekalogu, w tych czasach ważny jest głos świętych, takich jak św. Jan Paweł II. Arcybiskup Zygmunt Feliński – męczennik, wyjątkowa postać w historii warszawskiego Kościoła – wymienił trzy zasadnicze korzenie zła, które sprawiają, że człowiek traci orientację i odchodzi od Boga. Powiedział za św. Pawłem, że „korzenie owe to: chciwość pieniądza, pycha żywota, pożądliwość ciała – są to główne źródła zła, przez które w sposób szczególny działa szatan”, ale można się temu złu przeciwstawić.

Od początku istnienia chrześcijaństwa powstawały zakony, których duchowni – poprzez śluby jakie składają, przeciwstawiają się właśnie tym korzeniom zła. Są to śluby: ubóstwa – przeciwko chciwości pieniądza, posłuszeństwa – przeciwko pysze żywota, oraz czystości – przeciwko pożądliwości ciała). Z początku powstawały zakony pustelnicze, a z czasem zakony kontemplacyjne, takie jak benedyktyni czy cystersi. To właśnie mnisi zachowali skarby kultury antycznej przed zniszczeniem. Oni, w swoich klasztorach, odseparowani od świata, kierując się benedyktyńską zasadą „ora et labora”, tzn. „módl się i pracuj”, przepisywali księgi starożytnych filozofów, lekarzy, uczonych czy poetów. Bez ich pracy kultura antyczna, wiedza grecka, rzymska, prawo i inne zabytki kultury światowej nie przetrwałyby. To benedyktyni i cystersi uczyli Europejczyków – naszych przodków – jak uprawiać ziemię, jak budować mosty i domy, jak siać zboże, jak hodować bydło i trzodę. To oni stanęli u podstaw fundamentów cywilizacji europejskiej. Już w VI wieku tworzyli pierwsze szkoły powszechne, a następnie uniwersytety. To oni przekazywali Ewangelię – od najmłodszego do najstarszego chrześcijanina.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję