Reklama

Kościół

„Żeby nie zapomnieć” - Siostry zakonne wobec Holokaustu i represji w PRL

W czasie wojny pomagały Żydom, a po 1945 roku same doświadczały prześladowań. Świadectwa działań polskich sióstr zakonnych, przez lata ukryte w klasztornych archiwach, stają się częścią naukowych badań i wspólnej pamięci. Temu poświęcona jest 53. Ogólnopolska Konferencja Naukowa Historyków Zakonnych, współorganizowana przez Centrum Heschela KUL.

2025-10-22 16:05

[ TEMATY ]

Holokaust

siostry zakonne

represje w PRL

Heschel Center News

53. Ogólnopolska Konferencja Naukowa Historyków Zakonnych

53. Ogólnopolska Konferencja Naukowa Historyków Zakonnych

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Miejscem pierwszego dnia obrad była siedziba Konferencji Episkopatu Polski. Konferencję otworzyła siostra sercanka, dr Jadwiga Monika Kupczewska z Ośrodka Badań nad Geografią Historyczną Kościoła w Polsce KUL i przewodnicząca Komisji Historycznej przy Konferencji Wyższych Przełożonych Żeńskich Zgromadzeń Zakonnych (KWPŻZZ). „W ciszy naszych archiwów, pracy w bibliotekach, czytaniu, śledzeniu relacji, dokumentujemy i zbieramy je, żeby nie zapomnieć i żeby ta tragedia nigdy więcej nie dotknęła nikogo” – mówiła s. Kupczewska o postawach sióstr wobec Zagłady Żydów. Drugi dzień obrad w Centralnym Przystanku Historia IPN będzie poświęcony powojennym represjom wobec zakonów żeńskich.

Ich świadectwo nie może zostać zapomniane

Wydarzenie odbywa się pod patronatem honorowym abp. Tadeusza Wojdy, przewodniczącego KEP. „Wasza konferencja obejmuje badanie nie tylko tych, którzy ponieśli śmierć, ale wszystkich, którzy mieli odwagę pomagać bliźniemu podczas zbrodniczej niemieckiej okupacji. Niech przyczyni się do ukazania prawdy o działaniu Kościoła i osób konsekrowanych” – napisał w przesłaniu przewodniczący Episkopatu.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Spotkanie rozpoczęło się w dniu liturgicznego wspomnienia św. Jana Pawła II, który podczas wizyty w Jad Waszem w 2000 roku mówił o „potrzebie ciszy, która pozwala pamiętać”. Te słowa stały się duchowym motywem przewodnim konferencji.

Nowy etap badań

Reklama

Dyrektor Ośrodka Badań nad Geografią Historyczną Kościoła w Polsce KUL, prof. Bogumił Szady, przypomniał, że współpraca sióstr zakonnych z KUL-em trwa nieprzerwanie od 1971 roku. Zaznaczył, że konferencje są tylko częścią systematycznej pracy naukowej prowadzonej przez zakony żeńskie. Siostry – jak mówił – nie tylko gromadzą dokumentację i publikują opracowania, ale też coraz częściej wychodzą z wynikami badań na zewnątrz, stając się „ciałem eksperckim w Polsce”.

Profesor zapowiedział również nowy etap badań: syntezę działalności żeńskich zgromadzeń zakonnych w czasie II wojny światowej. Siedemnaście tomów opracowań ma stać się podstawą interaktywnej mapy aktywności sióstr, obejmującej ich dzieła i miejsca pomocy.

Klasztor znaczył dla nich życie

W rozmowie z Heschel Center News s. dr Jadwiga Monika Kupczewska przypomniała, że 72 siostry zostały odznaczone medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata, lecz za każdą z nich stały całe wspólnoty. Zwróciła uwagę, że Jad Waszem przyznawał odznaczenia przede wszystkim przełożonym, które reprezentowały zgromadzenia pomagające Żydom. „Za tymi siedemdziesięcioma dwiema siostrami są sztaby innych” – powiedziała.

S. Kupczewska opowiadała także o losach dzieci żydowskich uratowanych przez sercanki w Przemyślu. Najmłodszy chłopiec miał 18 miesięcy. Siostry, zmieniając dzieciom imiona i nazwiska, ukrywały je w ochronce. Jedna z dziewczynek wspominała, że siostra codziennie poświęcała jej pół godziny, by mogła się modlić po hebrajsku i „nie zapomniała o swojej tradycji”.

Moralny imperatyw

O znaczeniu badań przypomniała również matka dr Ewa Kaczmarek, przewodnicząca KWPŻZZ. Jak mówiła, przy opisywaniu postawy sióstr w czasie wojny i PRL historycy często pytają o motywację działania. „Odpowiedź zawsze była jedna – ze względu na Boga” – zaznaczyła.

53. Ogólnopolska Konferencja Naukowa Historyków Zakonnych jest organizowana przez Centrum Heschela KUL, Ośrodek Badań nad Geografią Historyczną Kościoła w Polsce KUL, Instytut Pamięci Narodowej oraz Komisję Historyczną przy Konferencji Wyższych Przełożonych Żeńskich Zgromadzeń Zakonnych.

Oceń: +1 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Ukryte, ale nie schowane

Niedziela Ogólnopolska 5/2022, str. 24-25

[ TEMATY ]

zakon

zakonnice

siostry zakonne

Archiwum sióstr benedyktynek

Staramy się, aby nasz klasztor był domem, w którym ludzie żyjący w świecie mogliby spotkać się z Bogiem – mówią siostry benedyktynki

Staramy się, aby nasz klasztor był domem, w którym ludzie żyjący w świecie mogliby spotkać się z Bogiem – mówią siostry benedyktynki

To, jak jesteśmy w klasztorze szczęśliwe, jest jednym z wielu dowodów na istnienie i ciągłe udzielanie się Boga w nas i wokół – mówi m. Elżbieta Sander, klaryska, wiceprzewodnicząca Konferencji Przełożonych Żeńskich Klasztorów Kontemplacyjnych.

Katarzyna Krawcewicz: Mówi się, że życie za klauzurą to „odcięcie się od świata”. Jak jest naprawdę? M. Elżbieta Sander: Można powiedzieć, że jako siostry żyjące w klasztorze klauzurowym w pewnym sensie odcinamy się od świata. W rzeczywistości jednak jesteśmy bardzo blisko wszystkich, którzy żyją poza murami klauzury. Przez łaskę modlitwy wstawienniczej niejako wchodzimy sercem i umysłem w różne przestrzenie życia: do rodzin, szpitali, koszar wojskowych, aresztów śledczych, na spotkania przywódców państw... po to, aby błagać Boga o dobro, pokój i miłosierdzie. Żyjący poza klauzurą nie są nam obcy, to bracia i siostry, których zbawienia z całego serca pragniemy. To dla nich żyjemy „ukryte z Chrystusem w Bogu”, aby – posłużę się słowami św. Jana Pawła II – promieniować na świat jedynym prawdziwym światłem – światłem Chrystusa.
CZYTAJ DALEJ

Jan Paweł II - dlaczego święty

[ TEMATY ]

św. Jan Paweł II

Grzegorz Gałązka

- Świętość Jana Pawła II była obecna w całym jego życiu. Można ją było zauważyć zarówno w jego relacji do Pana Boga, jak też w jego stosunku do drugiego człowieka. Świętość przejawiała się w ogromnej dyscyplinie wewnętrznej oraz w wielkiej miłości. To właśnie miłość była naczelnym motywem jego postępowania – mówi kard. Stanisław Dziwisz w rozmowie z KAI.

Człowiek modlitwy, współczesny mistyk
CZYTAJ DALEJ

Brakuje publikacji o ogromnej skali pomocy duchownych Żydom podczas II wojny światowej

2025-10-22 19:56

[ TEMATY ]

II wojna światowa

duchowni

pomoc Żydom

Agata Kowalska

Jakie perspektywy badawcze stoją przed osobami zgłębiającymi temat udzielania pomocy Żydom przez Kościół w Polsce w czasie II wojny światowej ? Jak badać i opisywać trudne wydarzenia wojenne? W jaki sposób przedstawiać złożoność ludzkich postaw? - nad tymi kwestiami zastanawiali się uczestnicy dyskusji w ramach 53. Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej Historyków zakonnych, która odbyła się dziś w Warszawie. Zaapelowali oni również o szersza współpracę środowisk podejmujących badania nad zjawiskiem pomocy udzielanej Żydom przez duchowieństwo i zakony w okupowanej Polsce, zwracając uwagę na znaczenie porównywania źródeł oraz rysowania jak najszerszego kontekstu tego zjawiska.

W dyskusji, która poprowadziła dr hab. Ewa Rzeczkowska w KUL wzięli udział dr Martyna Grądzka - Rejak z warszawskiego IPN oraz dr Tomasz Domański z IPN w Kielcach.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję