Ponad 400 katechetów z archidiecezji częstochowskiej oraz klerycy Wyższego Seminarium Duchownego w Częstochowie i studenci z Wyższego Instytutu Teologicznego wzięło udział w sympozjum katechetycznym nt. „Formacja sumienia na katechezie”, które odbyło się 29 listopada w Wyższym Seminarium Duchownym w Częstochowie.

Sympozjum rozpoczęło się Mszą św. w kościele seminaryjnym pw. Jezusa Chrystusa Najwyższego i Wiecznego Kapłana, której przewodniczył ks. prał. Marian Duda, dyrektor Wyższego Instytutu Teologicznego w Częstochowie.

„Każdy katecheta jest strażnikiem sumienia” - mówił na początku Mszy św. ks. dr Roman Ceglarek, wikariusz biskupi ds. przekazu wiary, nauczania i wychowania katolickiego w archidiecezji częstochowskiej, i przypomniał za Benedyktem XVI, że „w sumieniu cały człowiek - rozum, uczucia, wola - realizuje swoje powołanie do dobra, tak że wybór dobra lub zła w konkretnych sytuacjach życiowych głęboko naznacza osobę ludzką w każdym aspekcie jej istnienia. Cały człowiek w istocie zostaje zraniony, kiedy jego postępowanie jest sprzeczne z głosem własnego sumienia. Jednakże nawet wtedy, kiedy człowiek odrzuca prawdę i dobro, które proponuje mu Stwórca, Bóg go nie opuszcza, lecz właśnie przez głos sumienia nadal go szuka i przemawia do niego, ażeby uznał błąd i otworzył się na Boże miłosierdzie, zdolne uleczyć każdą ranę”.

W homilii ks. Marian Duda, nawiązując do tekstu Ewangelii, podkreślił, że „istnieje nie tylko ociężałość ciała i umysłu, ale także ociężałość serca”. - Sumienie i serce człowieka może być ociężałe w skutek niewłaściwych wyborów. Sumienie i serce do istota i rdzeń człowieczeństwa - mówił ks. Duda.

Kaznodzieja wskazał, jak dużym zagrożeniem dla sumienia jest współczesna cywilizacja konsumpcyjna i dodał, że ważne jest pamiętać, iż „wszystko jest dla człowieka, ale nie kosztem człowieka”.

Ks. Duda przypomniał, że „serce chrześcijanina to serce ukształtowane na wzór Serca Jezusa”. - Bez światła Bożego jesteśmy ślepi i błądzimy, a o formacji sumienia możemy mówić tylko wtedy, gdy mamy sumienie uformowane - podsumował ks. Duda.

Po Mszy św. w Auli im. św. Jana Pawła II zaproszeni prelegenci podjęli tematykę formacji sumienia w wychowaniu młodego człowieka na katechezie. W tematykę sympozjum wprowadził ks. Marian Duda, przypominając, że „człowiek jest bytem relacyjnym, a sumienie to szczególne sanktuarium człowieka”.

Następnie nauczanie św. Jana Pawła II dotyczące kwestii sumienia przybliżył ks. dr hab. Arkadiusz Olczyk, wykładowca w Wyższym Instytucie Teologicznym i Wyższym Seminarium Duchownym w Częstochowie.

Prelegent przypomniał, że św. Jan Paweł II „był nauczycielem sumienia”. Omawiając główne tezy nauczania polskiego papieża, ks. Olczyk odniósł się również do kwestii klauzuli sumienia i deklaracji wiary. Przypomniał, że „lekarz ma prawo odmówić działań niezgodnych z jego sumieniem”.

Ks. Arkadiusz Olczyk podkreślił, że Jan Paweł II wskazywał na „sumienie posłuszne głosowi Boga”. - Sumienie jest wielkim darem Boga, wewnętrznym przewodnikiem i sędzią naszych czynów - mówił ks. Olczyk za Janem Pawłem II.

Prelegent podkreślił, że „człowiek współczesny, odrzucając Boga, utracił punkt odniesienia”. - Stąd niestety dzisiaj duże znaczenie ma sytuacjonizm etyczny bądź etyka sytuacyjna - mówił ks. Olczyk i dodał, że „współczesne zjawisko utraty poczucia grzechu wiąże się z szerzącym się obecnie relatywizmem etycznym”.

„Banalizuje się lub wyrzuca z codziennego słownictwa takie pojęcia, jak: grzech i czystość. Neguje się autorytety moralne" - kontynuował ks. Olczyk.

Na zakończenie wskazał na aktualność słów Jana Pawła II wypowiedzianych w Skoczowie 22 maja 1995 r.: „Być człowiekiem sumienia, to znaczy angażować się w budowanie królestwa Bożego: królestwa prawdy i życia, sprawiedliwości, miłości i pokoju, w naszych rodzinach, w społecznościach, w których żyjemy, i w całej Ojczyźnie” - mówił wówczas Jan Paweł II.

O tym, że „katecheta jest człowiekiem sumienia” mówił ks. dr Stanisław Jasionek z Wyższego Instytutu Teologicznego w Częstochowie. Prelegent wskazał przede wszystkim na „świadectwo wiary jako podstawową cechę katechetyczną”. - Katecheta musi stale czuć się wychowawcą. Aby być dobrym katechetą, trzeba znać współczesnego człowieka - podkreślił ks. Jasionek i przypomniał podstawowe przymioty prawego sumienia: prawość, pewność i wrażliwość.

Następnie o „formacji sumienia ucznia w kontekście współczesnych wyzwań cywilizacyjnych” mówił ks. prof. dr hab. Kazimierz Misiaszek z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Prelegent podkreślił m. in., że kontekst współczesnych wyzwań społeczno-kulturalnych i edukacyjnych „nie jest obojętny na postawę moralną”.

Wśród wyzwań współczesnych ks. Misiaszek wymienił m.in. demokratyzację życia społecznego, tendencje globalizacyjne oraz wpływ mediów na proces wychowania młodego człowieka. - Media współczesne niosą często zniewolenie zakupowe, czasowe oraz od samych mediów - mówił prelegent i za o. Leonem Dyczewskim wskazał na konieczność „nabywania kompetencji medialnej, czyli umiejętności korzystania z przekazów medialnych”.

Mówiąc o wyzwaniach edukacyjnych prelegent wskazał, że „największe wyzwania edukacyjne dzisiaj są wobec ideologii gender”. - Nie można godzić się m.in. na seksualizację dzieci - podkreślił prelegent.

Na zakończenie wskazał na konieczność katechezy dorosłych i katechezy rodziny.

O „wychowaniu sumienia na przykładzie lubelskich podręczników do nauki religii” mówił ks. prof. dr hab. Marian Zając z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego podkreślając m. in. jak ważna jest „solidna edukacja propedeutyczna”. Prelegent pokazał również na przykładzie podręczników do nauki religii, jak w praktyce katechetycznej mówić np. o sądzie dobrego sumienia.

Natomiast ks. dr Mariusz Sztaba z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego nakreślił zarys historyczny teorii sumienia, m.in. za św. Tomaszem z Akwinu przypomniał że „sumienie musi liczyć się z dobrem”. - Sumienie to osąd praktycznego rozumu w świetle ogólnej normy moralnej konkretnego czynu człowieka - przypomniał ks. Sztaba.

Prelegent podkreślił, że „bardzo niebezpieczne jest w dzisiejszych czasach podważanie zdolności rozumu do poznania prawdy oraz utrata poczucia grzechu i utrata poczucia Boga”.

Ks. Sztaba wskazał na konieczność kształtowania charakteru według cnót. - Trzeba w wychowaniu i formacji człowieka powrócić do cnót - zaapelował prelegent.

O katechezie specjalnej osób z niepełnosprawnością umysłową i intelektualną mówił ks. dr Michał Borda, wykładowca w Wyższym Seminarium Duchownym w Częstochowie. Prelegent podkreślił, że „formacja sumienia odbywa się głównie w ramach katechezy sakramentalnej” i dodał, że „rodzice stają się gwarantem sukcesu katechetycznego”.

Sympozjum zakończył wykład ks. dr. Romana Ceglarka nt. „Rola rodziców i katechetów w kształtowaniu sumienia małego dziecka”. Organizatorami sympozjum byli: Referat Katechetyczny Kurii Metropolitalnej w Częstochowie, Wyższy Instytut Teologiczny w Częstochowie oraz Wyższe Seminarium Duchowne Archidiecezji Częstochowskiej.