Pierwsze pisemne wzmianki w staroruskim latopisie o Mińsku pochodzą z 1067 r., co tym samym wskazuje, że w bieżącym roku miasto będzie świętować 1050. rocznicę istnienia. Prawa miejskie miejscowości nadał w 1499 r. król Aleksander Jagiellończyk. W czasach I Rzeczpospolitej Obojga Narodów Mińsk był miastem królewskim i siedzibą województwa. Dzięki działającemu tu kolegium jezuickiemu był to wpływowy ośrodek intelektualny.
Reklama
Poszukiwanie śladów bogatej przeszłości miasta jest dziś dość trudne. W okresie II wojny światowej Mińsk został niemal całkowicie zburzony. Nieliczne zabytki w większości solidnie odnowione otacza monumentalna betonowo-szklana architektura powstała w dobie socrealizmu. Niemniej w centrum na tzw. Górnym Mieście nadal stoją: XVII-wieczny kościół pojezuicki Najświętszej Maryi Panny – obecnie archikatedra katolicka, okazały unicki kościół Świętego Ducha – dziś sobór prawosławnego monastyru, czy pobernardyński kościół św. Józefa – obecnie mieszczący archiwum państwowe. Wizytówką dzisiejszego Mińska jest Plac Niepodległości w zachodniej części śródmieścia. Jego nowoczesny wygląd ze schowanym w podziemiach centrum handlowym to wynik prac z początku XXI wieku. Ozdobą tego placu jest neoromański kościół św. Szymona i św. Heleny, nazywany od koloru elewacji czerwonym kościołem. Jego fundatorem był Edward Wojniłłowicz – znany polski działacz społeczny i gospodarczy. Autorem projektu był architekt Tomasz Pajzderski, autor podobnej budowli w wielkopolskim Jutrosinie, zaś nadzór nad budową sprawował osobiście Władysław Marconi. Czerwoną cegłę, z której wzniesiono mury, przywieziono spod Częstochowy, marmury do wnętrza sprowadzono spod Kielc, a dachówkę z Włocławka. Świątynia już w 1933 r. została zamknięta, a budynek przekazano teatrowi. Jeszcze przed II wojną światową mieściło się tu kino, podobnie jak w czasach rządów sowieckich. Obiekt zwrócono wspólnocie katolickiej dopiero w 1990 r. i po gruntownym remoncie stanowi obecnie centrum życia religijnego i kulturalnego mińskich katolików. Z budową tej świątyni wiąże się interesująca historia. Na fundatorów świątyni małżeństwo Edwarda i Olimpię Wojniłłowicz los sprowadził tragiczne zdarzenia: najpierw stracili syna Szymona, który zmarł w wieku 2 lat w 1897 r., a w 1903 r. zmarła ich 19-letnia córka Helena. Helena była skromną pobożną dziewczyną o wrażliwej naturze i talencie malarskim. Wg legendy, gdy zachorowała, nawiedzały ją sny ukazujące piękną świątynię. Starała się przenieść tę wizję na papier, ale to się nie udawało. Kiedyś Helena we śnie ujrzała Matkę Bożą, którą zaczęła prosić, by pomogła ożywić jej brata. „Wysłuchaj mnie uważnie – powiedziała Matka Boża. – Niech po twojej śmierci rodzice całe swoje bogactwo oddadzą na budowę kościoła z czerwonej cegły, bo czerwony kolor to kolor radości. Ten kościół będzie dla nich pocieszeniem, bo twoja i brata dusze będą jego odwiedzać na wielkie święta, a rodzice będą w nim odczuwać dotyk niewidzialnych rąk i skrzydeł. To powinno złagodzić ich smutek i ból”. Po tym śnie Helena wykonała szkic, który podobno później jej ojciec pokazał architektowi, który zaprojektował bryłę budowli.
* * *
Przewodnik po Kresach
Więcej na temat Mińska, słynnych Polaków, znanych świątyń i rezydencji oraz ważnych wydarzeniach z kart polskiej historii zapisanej na Kresach znaleźć można w najnowszej książce autorów artykułu Magdy i Mirka Osip-Pokrywka „Polskie ślady na Białorusi”, wydanej latem 2017 r. nakładem wydawnictwa BOSZ.
