Reklama

Gdzie siadał Łokietek

Można go przemierzać etapami lub w całości. My proponujemy odwiedzenie jego mniej uczęszczanego odcinka.

Niedziela Ogólnopolska 39/2020, str. 62-63

Wojciech Dudkiewicz

Brześć Kujawski – kościół św. Stanisława Biskupa, który był wielokrotnie niszczony i odbudowywany

Brześć Kujawski –
kościół św. Stanisława
Biskupa, który
był wielokrotnie
niszczony
i odbudowywany

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Trasą turystyczną nazywaną Szlakiem Piastowskim, przebiegającą przez województwa wielkopolskie i kujawsko-pomorskie, można wędrować od Kowala do Wągrowca i od Lubinia do Kalisza. Pokonanie całości jednorazowo wymaga sporo czasu, tym bardziej że są tu jeziora, kąpieliska, ryby i grzyby, natomiast na odcinki szlaku wystarczy weekend.

Pełen pamiątek i zabytków związanych z początkami państwa polskiego Szlak Piastowski jest przede wszystkim celem wycieczek samochodowych i rowerowych. Są na tej trasie Radziejów, Brześć Kujawski oraz Płowce.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Na polu bitwy

Bitwę pod Płowcami pamiętamy ze szkoły, choć jej okoliczności już słabiej. Przez lata zwycięstwo w tej bitwie zwykliśmy przypisywać stronie polskiej, czy słusznie – rozstrzygnięcie lepiej zostawić historykom. Płowce jednak odwiedzić warto. Gdy w 1320 r. Władysław, później nazywany Łokietkiem, został królem, starał się o zjednoczenie rozbitego państwa, próbował też odzyskać zagarnięte przez Zakon Krzyżacki ziemie. Wieś Płowce i okolice stały się areną walki między Polakami a Krzyżakami 27 września 1331 r.

Po bitwie biskup kujawski Maciej z Gołańczy rozkazał pochować poległych i w tym miejscu postawić kaplicę, która stała się zaczątkiem parafii Płowce. Prawie 500 lat później stanął tu pomnik z kamienia, zniszczony potem w czasie I wojny światowej. W 1961 r. – w 630. rocznicę bitwy na niewielkim kopcu wystawiono pomnik o wysokości 22 m.

Ku pamięci

Płowce leżą między Brześciem Kujawskim a Radziejowem, którego początki sięgają czasów pierwszych Piastów. Pierwsza wzmianka o Radziejowie pochodzi z 1142 r., kiedy to księżna Salomea, wdowa po Bolesławie Krzywoustym, nadała miejscowość benedyktynom z Mogilna. Dogodne położenie na szlakach handlowych przyczyniło się do jej rowoju i z czasem Radziejów stał się znaczącym ośrodkiem administracyjnym.

W 1298 r. – „ku pamięci uczciwych naszych i ukochanych naszych mieszczan z Radziejowa, dla ulepszenia i podniesienia stanu miasta” – Władysław Łokietek wydał dokument lokacyjny dla Radziejowa, na prawie magdeburskim. Na mocy traktatu pokojowego z 1332 r. zawartego po bitwie pod Płowcami Kujawy zostały przyznane Krzyżakom, jednak dzięki polityce Kazimierza Wielkiego, w wyniku pokoju kaliskiego w 1343 r., Kujawy, w tym ziemia radziejowska, wróciły do Polski.

Reklama

Bez śladu

Znajdujący się na niewielkim wzgórzu kościół farny Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Radziejowie, który został w roku wspomnianej bitwy ufundowany przez biskupa krakowskiego Jana Grota, w ciągu wieków dzielił losy miasta. W wyniku wojen i pożarów był wielokrotnie przebudowywany. Na początku XX wieku został rozbudowany i regotyzowany.

Warto zwrócić uwagę na gotyckie wnęki okienne – ślady pierwotnego wyglądu kościoła. W wystroju wnętrza zachowały się też m.in.: cenny krucyfiks, płaskorzeźba Matki Bożej Szkaplerznej oraz barokowe rzeźby św. Stanisława i św. Sebastiana. Najcenniejszym zabytkiem ruchomym w kościele jest renesansowa monstrancja wieżyczkowa.

Jako wotum za zwycięstwo pod Płowcami Łokietek ufundował kościół Świętego Krzyża w Radziejowie, przy którym z czasem zaczęły powstawać zabudowania klasztorne. W pobliżu klasztoru znajdował się niegdyś zamek radziejowski – siedziba starostów. Został on zniszczony podczas wojen szwedzkich i rozebrany ostatecznie po 1820 r. Do dziś nie pozostały po nim żadne ślady.

Z Bożej łaski król Polski

Brześć Kujawski, jedna ze starszych osad na Kujawach, w średniowieczu był grodem warownym. Rozwój miasta związany był z siedzibą kujawskiej linii rodu Piastów – tu urodził się i dorastał syn Kazimierza – Władysław Łokietek, późniejszy z Bożej łaski król Polski, pan oraz dziedzic ziem krakowskiej, sandomierskiej, łęczyckiej, Kujaw i ziemi sieradzkiej. Po śmierci ojca otrzymał również niewielką dzielnicę brzesko-kujawską. Jego koronacja zakończyła okres rozbicia dzielnicowego w Polsce. W miasteczku warto zwrócić uwagę na czworoboczny rynek – plac Władysława Łokietka, na którym znajduje się pomnik władcy.

Reklama

W dziejach Brześcia, jak w zwierciadle, odbijały się stosunki polsko-krzyżackie – kilkakrotnie miały tu miejsce rokowania między stronami. Miasto, zdobyte przez Krzyżaków w 1332 r., powróciło do Polski za czasów Kazimierza Wielkiego, jednak przez blisko 100 lat nadal żyło pod presją powtarzających się najazdów.

Zrywający układy

Obraz Jana Matejki Władysław Łokietek zrywający układy z Krzyżakami w Brześciu Kujawskim, znajdujący się w Muzeum Narodowym w Warszawie, pokazuje moment, w którym Łokietek odmawia przyjęcia warunków pokoju proponowanych przez Krzyżaków; spowodowało to wybuch wojny, w wyniku której Krzyżacy zajęli Kujawy.

Brześć znacznie ucierpiał od Krzyżaków; w 1332 r. zniszczyli oni również murowany kościół św. Stanisława Biskupa, który miał XIII-wieczne korzenie – powstał prawdopodobnie po zjeździe książąt związanym z kanonizacją tego świętego w 1254 r. Także później kościół był wielokrotnie niszczony i odbudowywany. Na początku XX wieku przywrócono jego gotycki charakter.

We wnętrzu świątyni interesująca jest modernistyczno-secesyjna polichromia, w której, obok bogatej ornamentyki, uwagę zwracają freski o tematyce historycznej. Część rzeźb pochodzi z XV-XVI wieku, wśród nich późnogotycka płaskorzeźba z ok. 1520 r., wykonana prawdopodobnie przez jednego z uczniów Wita Stwosza.

Zachował się kościół poklasztorny św. Michała Archanioła, pochodzący z drugiej połowy XIV wieku – gotycki, ale zawierający liczne formy neobarokowe. W prezbiterium – ufundowanym przez biskupa włocławskiego Zbyluta z Gołańczy – znajduje się ołtarz główny z manierystycznym obrazem Matki Bożej Różańcowej, szczególnie czczonej przez dominikanów.

Reklama

Ołtarz boczny, będący przykładem barokowego snycerstwa, zawiera obraz przedstawiający św. Wincentego Ferreriusza, który głosząc nadejście Antychrysta, zyskał sobie przydomek Anioła Apokalipsy. Pod murem kościoła ustawiono kamień z okolic Brześcia, na którym, jak głosi napis, „siadał król Łokietek”.

Z klasztoru zachowało się jedno ze skrzydeł. W czasie badań archeolodzy odkryli tam krypty z ludzkimi szczątkami. Możliwe, że pod ołtarzem podominikańskiego kościoła pochowana została Eufrozyna, matka Władysława Łokietka.

2020-09-23 09:43

Ocena: +1 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Historia według Kossaka

2024-03-28 10:54

[ TEMATY ]

Materiał sponsorowany

fot. Armando Alvarado

Mało która postać historyczna odcisnęła tak mocno swój ślad w dziejach świata, i tak bardzo wpływa na wyobraźnię współczesnych ludzi, jak Napoleon. Pisano o nim książki, wiersze, kręcono filmy, ale bodaj żadne z tych dzieł nie jest tak wymowne jak obraz Wojciecha Kossaka poświęcone temu geniuszowi wojny.

Mowa, oczywiście, o powstałym w 1900 r. dziele „Bitwa pod piramidami”. Obraz mimo upływu lat nadal wywiera ogromne wrażenie na widzach, pobudzając nie tylko ich „estetyczne synapsy”, ale i zmuszając do głębszej refleksji nad dziejami okresu, który został przedstawiony na płótnie i tego, jak wpłynął Napoleon na ukształtowanie się świata. Malowidło Kossaka intryguje nie tylko widzów, ale i ekspertów, od dawna jest obiektem wnikliwych analiz wielu badaczy. Bank Pekao S.A. zaprasza do obejrzenia krótkiego filmu pt. „Okiem liryka”, który przybliża fascynującą historię tego monumentalnego płótna.

CZYTAJ DALEJ

Abp Galbas do kapłanów: biskup nie jest dozorcą księdza, ani jego strażnikiem

2024-03-28 13:23

[ TEMATY ]

Abp Adrian Galbas

Episkopat News/Facebook

Biskup nie jest dozorcą księdza, ani jego strażnikiem. Jeśli ksiądz prowadzi podwójne życie, jakąkolwiek postać miałoby ono mieć, powinien to jak najszybciej przerwać - powiedział abp Adrian Galbas do kapłanów. Metropolita katowicki przewodniczył Mszy św. Krzyżma w katedrze Chrystusa Króla w Katowicach. Podczas liturgii błogosławił oleje chorych i katechumenów oraz poświęca krzyżmo.

W homilii metropolita katowicki zatrzymał się nad znaczeniem namaszczenia, szczególnie namaszczenia krzyżmem, „najszlachetniejszym ze wszystkich dziś poświęcanych olejów, mieszaniną oliwy z oliwek i wonnych balsamów.” Jak zauważył, olej od zawsze, aż do naszych czasów wykorzystywany jest jako produkt spożywczy, kosmetyczny i liturgiczny. W starożytności był także zabezpieczeniem walczących. Namaszczali się nim sportowcy, stający do zapaśniczej walki. Śliski olej wtarty w ciało stanowił ochronę przed uchwytem przeciwnika.

CZYTAJ DALEJ

USA: nowy program nauczania uniwersyteckiego – studiowanie dorobku św. Jana Pawła II

2024-03-28 16:55

[ TEMATY ]

USA

studia

św. Jan Paweł II

Adam Bujak/Biały Kruk

Katolicki Uniwersytet Św. Tomasza w Houstonie w stanie Teksas rozpoczyna 30-godzinny cykl wykładów online, poświęcony życiu św. Jana Pawła II i jego nauczaniu o „godnosci osoby ludzkiej w nawiązaniu do innych ludzi i ostatecznie w odniesieniu do Boga”. Uwieńczeniem kursu będzie uzyskanie stopnia magisterskiego (Master of Arts). Celem nowego programu jest też poznawanie „ojczyzny świętego: kultury i historii Polski”. Na zakończenie przewidziano dwutygodniowy pobyt w naszym kraju, po którym przewodnikami mają być polscy naukowcy, badający dzedzictwo świętego papieża.

Nowy kierunek studiów przeznaczony jest zwłaszcza dla formatorów w różnych zakonach, nauczycieli szkół katolickich i innych specjalistów. Do poznawania życia i dorobku Ojca Świętego zachęca kard. Daniel DiNardo - metropolita Galvestonu-Houstonu, archidiecezji, na której terenie znajduje się uniwersytet. Podkreślił on, że „program ten stwarza wspaniałą okazję do badania spuścizny po świętym Janie Pawle II, głoszonej przezeń obrony godności człowieka i wartości tego, czym jest wolność religijna”. Swoje poparcie dla nowego programu studiów wyrazili też m.in emerytowany arcybiskup Filadelfii Charles Chaput i George Weigel - znany na całym świecie autor książek o papieżu Wojtyle.

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję