Reklama

Jan Paweł II

Przykazanie siódme

Jana Pawła II Dekalog dla Polaków

Czy nauczanie Jana Pawła II sprzed 30 lat o Dekalogu jest aktualne dziś, kiedy Polska jest już tak bardzo inna?

Niedziela Ogólnopolska 20/2021, str. 26-27

[ TEMATY ]

Jan Paweł II

Adam Bujak/Biały Kruk

Jan Paweł II pozdrawia i błogosławi wiernych podczas mszy św. na lotnisku białostockiego aeroklubu, 5 czerwca 1991 r.

Jan Paweł II  pozdrawia i błogosławi wiernych podczas mszy św. na lotnisku białostockiego aeroklubu, 5 czerwca 1991 r.

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Podczas Mszy św. beatyfikacyjnej matki Bolesławy Lament 5 czerwca 1991 r. w Białymstoku Jan Paweł II nazwał Dekalog „niezastąpioną niczym syntezą zbawczej mądrości”. Każde z przykazań domaga się na nowo gruntownego przemyślenia, zwłaszcza w tym momencie dziejowym, w którym znalazło się po 1989 r. polskie społeczeństwo – podkreślił papież.

Jest to uzasadnione tym, że po minionym okresie odziedziczyliśmy nie tylko głęboki kryzys ekonomiczny, ale także „nie mniej dotkliwy kryzys etyczny”. Papież nie mógł tego powiedzieć, ale łamanie siódmego przykazania było w Polsce Ludowej nagminne, a brało się to stąd, że w dość powszechnej świadomości kradło się „państwowe, czyli niczyje”.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Co to znaczy posiadać

Reklama

W homilii białostockiej Ojciec Świętej podkreślił, że siódme przykazanie nie tylko oznacza, iż przywłaszczanie sobie cudzej własności jest rzeczą moralnie złą, ale także uwydatnia „prawo osoby ludzkiej do posiadania rzeczy jako dóbr”. Są one niezbędne jako środki do życia, jednak człowiek, który otrzymał od Stwórcy władzę nad nimi, powinien się nimi posługiwać „w sposób ludzki”. W rozumieniu papieża chodzi tu niewątpliwie o myślenie kategoriami społecznymi: nie tylko o samo używanie rzeczy, ale o ich przetwarzanie, wytwarzanie „nowych dóbr dla siebie i dla drugich tak, aby całe społeczeństwo stawało się zasobniejsze – aby mogło bytować w sposób bardziej godny ludzkich istot”. Człowiek ma do tego nie tylko prawo – zauważył Ojciec Święty – ale także obowiązek.

„Jest zadaniem szczególnie doniosłym dla naszego narodu i społeczeństwa, ażeby przezwyciężając następstwa ustroju, który okazał się ekonomicznie niewydolny, a etycznie szkodliwy, budować w ramach nowego ustroju sprawiedliwy ład, w którym ludzkie talenty nie będą się marnowały, a całość życia społeczno-ekonomicznego odzyska potrzebną równowagę” – powiedział w Białymstoku Jan Paweł II.

Nie iść drogą na skróty

W ocenie Ojca Świętego stanie się tak, jeśli w realizacji reformy gospodarczej Polacy nie będą próbowali iść na skróty z pominięciem drogowskazów moralnych, lecz będą skrupulatnie przestrzegali zasad sprawiedliwości, a przy tym każdy będzie się liczył nie tylko z interesem własnym, ale i społecznym.

Papież bardzo dobrze orientował się w tym, co się działo w ojczyźnie, wiedział, że w okresie transformacji ustrojowej wielu ludzi nie potrafiło się odnaleźć, pojawiły się nowe obszary biedy, dlatego apelował, aby w działaniach gospodarczych nie zabrakło troski o najuboższych i najbardziej potrzebujących.

Reklama

Ojciec Święty przypominał, że przykazania Dekalogu uczą podstawowych zasad moralności. Jest jednak coś, co je przewyższa – to Mądrość Boża objawiona w Jezusie Chrystusie, która ukazuje głębszy wymiar moralności. Jest to wymiar miłości miłosiernej. „Chrystus uczy nas, że ponad poziomem dóbr, które można i trzeba dzielić wedle miar sprawiedliwości – człowiek jest powołany do miłości, która jest większa od wszystkich dóbr przemijających. Ona jedna nie przemija” – podkreślił.

Jest wolą Chrystusa, abyśmy nasze relacje z Nim i z naszymi bliźnimi mierzyli miłością, abyśmy byli nie tylko sprawiedliwi, ale także miłosierni.

Czyniąc aluzję do objawień otrzymanych w Wilnie przez s. Faustynę Kowalską, papież powiedział, że „to orędzie Bożego miłosierdzia, orędzie Chrystusa miłosiernego wyszło z tej ziemi, przeszło także przez wasze miasto – i poszło szeroko w świat”. Białystok po II wojnie światowej stał się faktyczną stolicą dla tej części archidiecezji wileńskiej, która pozostała w granicach Polski. Istotnym czynnikiem tego dziedzictwa był kult Matki Miłosierdzia z Ostrej Bramy, którą Jan Paweł II przywołał w homilii.

Kiedy własność oznaczała kradzież

Orędzie Bożego miłosierdzia przygotowywało całe pokolenia – podkreślił papież – „aby mogły sprostać największym niesprawiedliwościom organizowanym w imię wielkiej niszczącej utopii, która miała urzeczywistnić na ziemi «raj absolutnej sprawiedliwości»”.

Reklama

Ojciec Święty nie wymienił autorów i realizatorów tej „niszczącej utopii”, ale wiadomo było, o kogo chodzi. To oni wmówili ludziom w Polsce i na Wschodzie, że prywatna własność powstała w następstwie kradzieży. Przekonywali, że „człowiek musi się uwolnić od tej kradzieży, musi od własności prywatnej, zwłaszcza środków produkcji, przejść do kolektywu. W tym kolektywie społeczeństwo, a właściwie to państwo, a jeszcze bardziej właściwie to partia (...) dysponując całokształtem dóbr, przydziela wszystkim sprawiedliwie. I człowiek się odzwyczaił od posiadania” – tłumaczył papież.

Dotyczyło to przede wszystkim posiadania dóbr wytwórczych i produkcji, która była napiętnowana jako synonim wstecznego kapitalizmu. Człowiek w systemie totalitarnym nie tyle się do tego przyzwyczaił – zauważył Ojciec Święty – ile został przyzwyczajony, a nawet więcej – został przymuszony.

Bogacić siebie i społeczeństwo

Kiedy po latach, już w zmienionych warunkach ustrojowych, przywrócono własność prywatną dóbr produkcyjnych, okazało się, że ludzi trzeba było przekonywać do tego i na nowo uczyć, co to znaczy posiadać i jak produkować. Było to bardzo ważne ze społecznego punktu widzenia, bo jak podkreślił Jan Paweł II: „Człowiek jako ten, który wytwarza, który siebie bogaci, nie żyje tylko dla siebie, nie produkuje dla siebie, ma bogacić społeczeństwo”.

Tak mocne osadzenie przykazania „nie kradnij” w kontekście wspólnotowym każe odczytać homilię białostocką jako wołanie papieża o uczciwość moralną w życiu społecznym.

Ten fragment homilii Jan Paweł II podsumował następująco: „«Nie kradnij» to nie znaczy nie posiadaj, «nie kradnij» to nie znaczy nie wytwarzaj nowych dóbr, służąc innym, chociażby jako warsztat pracy. «Nie kradnij» to znaczy nie nadużywaj tej twojej władzy nad własnością, nie nadużywaj tak, że inni przez to stają się nędzarzami”.

Reklama

W trosce o sprawiedliwy podział dóbr papież tę przestrogę kierował do bogatych społeczeństw kapitalistycznych. Pytał je także, czy są w stanie wziąć odpowiedzialność za kraje Trzeciego Świata. Apelował, aby zrewidowały pod tym kątem system wolnego rynku, własności i produkcji prywatnej. Dlaczego ten system – pytał Jan Paweł II – „nie służy temu, co jest pierwszorzędnym prawem Bożym, prawem natury, mianowicie powszechnemu używaniu tych dóbr?”. Zaraz potem zadał drugie dramatyczne pytanie: „Dlaczego tylu ludzi żyje w nędzy i ginie z głodu?”. Tylko pozornie nie ma ono związku z siódmym przykazaniem. Wiąże się z tezą papieża, przytaczaną już w niniejszym cyklu, że na przykazania Dekalogu nie należy patrzeć tylko jak na nakazy. Skoro siódme przykazanie uwydatnia prawo osoby ludzkiej do posiadania i produkcji dóbr, to jest rzeczą słuszną domagać się ich sprawiedliwego podziału.

Zadanie dla Polaków

W zakończeniu homilii Jan Paweł II powrócił do spraw polskich. Podkreślił, że przejście do nowego ustroju, do czego przyczyniło się całe społeczeństwo dzięki Solidarności, jest wielkim osiągnięciem dziejowym. „Dlatego – przewidywał papież – czeka nas wielki wysiłek natury organizacyjnej, ustrojowej, ale równocześnie moralnej: musimy się uczyć posiadać i wytwarzać. Musimy się uczyć tworzyć sprawiedliwe społeczeństwo przy założeniu wolnego rynku”.

To wszystko, według Ojca Świętego, „jest powiązane z tym jednym, prostym przykazaniem: «nie kradnij». Bóg jest zwięzły (...), ale te dwa słowa pokrywają obszary życia ludzkiego bardzo rozległe i wymiary ludzkiego bytowania bardzo złożone”.

O ile – dodam od siebie – nauczyliśmy się całkiem dobrze robić użytek z własności prywatnej, o tyle tworzenie sprawiedliwego społeczeństwa w warunkach wolnorynkowych wciąż pozostaje dla nas niewypełnionym zadaniem.

2021-05-11 13:39

Oceń: +1 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Kard. Dziwisz: Jan Paweł II i ks. Blachnicki byli prorokami i wizjonerami

Kard. Karol Wojtyła – Jan Paweł II i ks. Franciszek Blachnicki otrzymali szczególny charyzmat służby Kościołowi i stali się prorokami, wizjonerami – mówił kard. Stanisław Dziwisz podczas odbywającego się online sympozjum „Spotkanie z ojcem". Zostało ono zorganizowane przez Instytut Niepokalanej Matki Kościoła z okazji 100. rocznicy urodzin założyciela Ruchu Światło-Życie.

Krakowski metropolita senior mówił o związkach łączących Karola Wojtyłę – Jana Pawła II z charyzmatycznym kapłanem, który „odszedł do wieczności trzydzieści cztery lata temu, ale pozostawił dzieło, które odnowiło i nadal odnawia oblicze wspólnoty uczniów ukrzyżowanego i zmartwychwstałego Pana, zwłaszcza w naszej ojczyźnie".
CZYTAJ DALEJ

Katecheza powinna prowadzić do spotkania z Bogiem i człowiekiem [Felieton]

2025-09-21 08:49

ks. Łukasz Romańczuk

W dzisiejszych czasach niszczone są podstawowe chrześcijańskie normy moralne, wzorce i idee. Chrześcijańskie przekonania spycha się na margines życia, jako czysto prywatne, nieobowiązujące społecznie, bez żadnego znaczenia. Liczą się tylko pieniądze, zakupy, rozrywki i całkowite folgowanie instynktom. Kościół natomiast jest przeszkodą dla tych, którzy dążą do stworzenia społeczeństwa bez wiary i zasad moralnych, dlatego jest przedmiotem ustawicznego ataku - między innymi poprzez ograniczanie nauczania lekcji religii w szkołach z 2 do 1 godziny tygodniowo.

Tymczasem należy stwierdzić, że chrześcijaństwo nie jest pomysłem człowieka. Jest natomiast darem Boga - i ten dar poznajemy w ramach katechezy. Katecheza przybiera różne formy – od kazania, przez lekcję religii w szkole, czytanie prasy i książek katolickich czy w końcu - nauczania w zaciszu domowym chrześcijańskich zasad moralnych przez rodziców czy dziadków. Dlatego pierwsza katecheza odbywa się właśnie w domu rodzinnym. Celem katechezy – również tej nauczanej w rodzinie - jest budzenie wiary i jej umocnienie, a także nawiązanie i ożywianie osobistego kontaktu człowieka z Panem Bogiem. Katecheza powinna prowadzić do uczestnictwa we Mszy Świętej i innych sakramentów. Katecheta – niezależnie od tego czy w szkole, czy w domu - powinien być głęboko wierzącym nauczycielem i powinien znać swój przedmiot - czyli Ewangelię. Aby ją skutecznie przekazywać swoim słuchaczom, konieczna jest znajomość współczesnego świata, jego problemów, a zwłaszcza problemów nurtujących młodych ludzi.
CZYTAJ DALEJ

Dzień bez Samochodu - za darmo nie tylko autobusem i tramwajem

2025-09-22 07:11

[ TEMATY ]

samochody

Adobe Stock

W poniedziałek przypada Dzień bez Samochodu, co oznacza, że w wielu polskich miastach przejazd komunikacją miejską będzie bezpłatny. Na specjalne oferty mogą jednak liczyć także użytkownicy rowerów publicznych i podróżujący koleją.

Dzień bez Samochodu jest kulminacyjnym punktem trwającego od 16 do 22 września Europejskiego Tygodnia Mobilności – kampanii zainicjowanej przez Komisję Europejską, polegającej na promowaniu w miastach i gminach zrównoważonego transportu, w tym transportu zbiorowego, rowerowego, ruchu pieszego.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję