Święty Jan przeżywa wizję opisaną na początku księgi Apokalipsy na wyspie Patmos, gdzie przebywa na wygnaniu. W tej sytuacji może się rodzić poczucie przegranej i pytanie o to, czy przypadkiem ziemscy władcy nie są silniejsi od Chrystusa. Czy rzeczywiście On króluje nad światem? A może pozostawia swych wybranych na łaskę losu?
Wspomniana wizja to początek odpowiedzi danej zarówno Apostołowi, jak i wszystkim wspólnotom Kościoła. Chrystus określa się w niej jako „Pierwszy i Ostatni, i Żyjący”. Te słowa wskazują na to, że to On stoi u początku wszystkich wydarzeń składających się na bieg ludzkiego życia oraz całej historii świata. W Nim znajdują one swe wypełnienie. On towarzyszy swym wybranym w każdej chwili. Zapisane słowa przypominają objawienie Mojżeszowi imienia Bożego u stóp Synaju. Imienia, przez które Bóg zapewnia, że jest i zawsze będzie ze swoim narodem, a przez kolejne wydarzenia da mu poznać, że jest prawdziwym Bogiem.
Podobnymi słowami Bóg zapowiada moc swego działania wobec Izraelitów znajdujących się na wygnaniu w Babilonie. Hebrajczycy, którzy znaleźli się w niewoli, mogli się zastanawiać nad tym, czy Bóg, w którego wierzyli, i Jego prorocy nie ponieśli klęski. Czy bogowie pogańscy i służący im ludzie nie okazali się silniejsi? W odpowiedzi uczeń proroka Izajasza wskazuje, że jest tylko jeden Bóg i tylko On istnieje. Nazywa Go Pierwszym i Ostatnim, gdyż innego Boga nie ma. Jeśli ktoś chciałby wyliczać bogów, może wymienić tylko Boga Izraela. Lista zaczyna się od Niego i na Nim się kończy. Potwierdzi to dzieło zbawienia dokonane przez Jego Pomazańca.
Jako Pierwszego i Ostatniego określa siebie Jezus Chrystus. Wypowiada te słowa, nawiązując jednocześnie do wyroczni proroka Daniela o Synu Człowieczym, który w imieniu Boga osądzi świat i unicestwi zło. Tak wskazuje, że to On realizuje wspomniane proroctwo. Jest ostatecznym słowem Boga, a Jego dzieło wypełnia wszystkie obietnice zbawienia. Podkreśla to, dodając słowo „żyjący” do starotestamentowego zwrotu „pierwszy i ostatni”. Chrystus objawia się nie tylko jako Jedyny Bóg, ale również jako Ten, który pokonał śmierć oraz otworzył człowiekowi źródło życia. Zwycięstwo Chrystusa jest ostateczne i większe niż dotychczasowe dzieła Boga, o których opowiada historia Izraela. On nie pokonuje jakiegoś ziemskiego władcy czy imperium, lecz wyzwala człowieka z grzechu i śmierci. Nikt wcześniej tego nie dokonał, On jest pierwszym. I nikt nie jest w stanie Mu dorównać. Dlatego to On zamyka listę zwycięzców. Jego zwycięstwo jest ostateczne. Obejmuje świat żywych i umarłych. I choć wciąż pojawiają się ludzie, którzy próbują Mu się przeciwstawić, to ich działania okażą się bezskuteczne.
