Nauka, praca i czas wolny to zagadnienia dotyczące całego życia człowieka. Przemiany, jakie obecnie możemy zaobserwować w świecie mają duży wpływ na zwiększenie zasobów czasu wolnego.
W związku z tym bardzo ważnym czynnikiem jest przygotowanie dzieci do umiejętności samodzielnego wykorzystania czasu wolnego. Dla niektórych dzieci czas wolny może być dobrodziejstwem, dla innych nudą, a dla jeszcze innych okresem demoralizacji. W dobie rozwoju techniki informatycznej dzieci nie chcą już spędzać czasu wolnego na czytaniu książek, spacerach, rozmowach. Bardzo dużo czasu przeznaczają na oglądanie telewizji i gry komputerowe. Tych wzorców dostarczają im sami rodzice, którzy przekazują swoim dzieciom wzorzec nałogu telewizyjnego, biernego spędzania czasu wolnego.
Rodzice nie doceniają wartości czynnego spędzania czasu wolnego. Wielu woli pozbyć się dzieci w chwilach wolnych od pracy, bo są zmęczeni, zestresowani, gdyż obecne warunki ekonomiczne zmuszają ich do walki o pozycję zawodową. Ponieważ większość rodziców chce stworzyć dzieciom możliwie najlepsze warunki harmonijnego rozwoju, kształtując wartościowe cechy charakteru dziecka, warto im uzmysłowić, że czas wolny spełnia w życiu ich dziecka kilka funkcji, które warunkują się wzajemnie: funkcję wychowawczą, funkcję społeczną i funkcję higieniczną.
Na sposób spędzania czasu wolnego duży wpływ mają również takie czynniki jak: wykształcenie rodziców, poziom materialny rodziny, typ miejscowości, w której rodzina mieszka. Wraz ze wzrostem wykształcenia rodziców rośnie efektywne wykorzystanie czasu wolnego.
Rodzina powinna preferować czynne spędzanie czasu wolnego, ma w tym zakresie dużo swobody i dobrowolności. Czas wolny może być wykorzystany zgodnie z możliwościami i zainteresowaniami członków rodziny. Rodzice powinni mieć świadomość, że wspólne zaplanowanie i organizacja zabaw już dwu-, trzyletniemu dziecku są okazją do nabywania od najmłodszych lat nawyków przyjemnego spędzania czasu wolnego.
Jeżeli do rytuałów rodziny wejdą: wspólne spacery, wycieczki, wyjścia do kina czy na przedstawienia teatralne, to wzorzec ten w decydujący sposób wpłynie na osobowość ich dziecka. Będzie też wzorem dla dziecka, jak w przyszłości zagospodarować umiejętnie czas wolny. Wspólne spędzanie czasu wolnego przez całą rodzinę scala ją i cementuje. Dzieci lubią te chwile, które mogą spędzić razem z rodzicami, co procentuje, gdy wchodzą w wiek dorastania - nie traktują wówczas rodziny jak miejsca, gdzie się tylko śpi i je.
Troska o racjonalne wykorzystanie czasu wolnego spoczywa również na szkole i instytucjach wspierających ją, jak np. na świetlicach szkolnych, środowiskowych i domach kultury. Preferują one różne formy aktywności w czasie wolnym: kółka zainteresowań, zajęcia praktyczno-techniczne, artystyczne, sportowe i rekreacyjne.
Warto zachęcić dzieci do uczestnictwa w tych zajęciach, gdyż udział w zorganizowanych zajęciach, w dodatku zgodnie z zainteresowaniami i możliwościami umiejętnie zagospodarowuje czas wolny. Ponadto uczestnicząc w takich zorganizowanych formach spędzania czasu wolnego dziecko ma możliwość uzupełniać swą wiedzę, rozwijać uzdolnienia, nawiązywać kontakty z rówieśnikami, a wszystko to pod okiem specjalistów wychowawców.
Niestety współczesne czasy nie zawsze kształtują pożądane przyzwyczajenia spędzania wolnego czasu. Większość rodziców pracuje do późnego wieczora, w praktyce często nie wiedząc, co robią i gdzie przebywają ich dzieci.
Bardzo istotną rzeczą jest to, by rodzice zostawiając dziecku znaczną swobodę w spędzaniu czasu wolnego interesowali się z kim, gdzie i jak spędza czas. Wręcz niedopuszczalną rzeczą jest to, by jedyną propozycją na spędzenie czasu wolnego było włączenie telewizora, komputera. Jest to tendencja ubożenia formy spędzania czasu wolnego, która nie tylko nie rozwija osobowości dziecka, ale nie stwarza również warunków do racjonalnego wypoczynku.
Na koniec pragnę zaznaczyć, że zdarza się również, iż rodzice starają się zagospodarować całkowicie czas wolny swoim pociechom. Akceptując przede wszystkim rangę zajęć obowiązkowych popełniają błędy nie pamiętając, że dzieci mają prawo do dzieciństwa.

Bibliografia:
1. K. Przecławski, Czas wolny dzieci i młodzieży, Warszawa, 1997
2. S. Czajka, Z problemów czasu wolnego, Warszawa, 1974
3. A. Zawadzka, Stosunek rodziców do czasu wolnego dzieci. Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze, 1991, nr 6