BENEDYKT XVI DOTOREM HONORIS CAUSA UNIWERSYTETU PAPIESKIEGO JANA PAWŁA II W KRAKOWIE I AKADEMII MUZYCZNEJ W KRAKOWIE

Dnia 4 lipca 2015 roku o godz. 10.00 w Castel Gandolfo Jego Świątobliwość Benedykt XVI, papież emeryt, otrzyma godność doktora honoris causa dwóch krakowskich uczelni: Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie i Akademii Muzycznej w Krakowie. To wydarzenie precedensowe: od kiedy kard. Joseph Ratzinger został wybrany na papieża nie przyjął ani jednego doktoratu honorowego, a od chwili rezygnacji z urzędu biskupa Rzymu wycofał się z życia publicznego. Jak doszło do wydarzenia?

Przebieg procedury:

1 stycznia 2015 roku rektor UPJPII ks. prof. dr hab. Wojciech Zyzak i rektor Akademii Muzycznej w Krakowie prof. dr hab. Zdzisław Łapiński wystosowali list do Benedykta XVI, prosząc o uczynienie nam zaszczytu przyjęcia tytułów doktora honorowego naszych uczelni. List popierający starania uczelni napisał także kard. Stanisław Dziwisz - wielki kanclerz UPJPII. Na początku lutego przyszła odpowiedź od papieża emeryta, który napisał, czyniąc tym samym wyjątek od przyjętej zasady nieprzyjmowania żadnych wyróżnień odkąd wszedł w klimat ciszy i ukrycia: „Jednak propozycja przedstawiona mi przez Akademię Muzyczną w Krakowie i Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie to prawdziwy wyjątek. Jestem świadomy, że moje niewielkie teksty odnośnie Muzyki Kościelnej nie zasługują na takie wyróżnienie. Jednak radość, że mogę w ten sposób na nowo stanąć blisko czcigodnej i umiłowanej osoby Świętego Jana Pawła II jest tak wielka, że nie mogę powiedzieć NIE w sprawie tego wyróżnienia. Przyjmuję zatem z wdzięcznością i radością doktorat honoris causa ze strony Waszych szanownych Instytucji”.

W dniu 9 lutego 2015 roku na nadzwyczajnym posiedzeniu Rady Międzyuczelnianego Instytutu Muzyki Kościelnej (jednostki prowadzonej przez UPJPII i Akademię Muzyczną w Krakowie) została podjęta uchwała w formie wniosku do Rady Wydziału Twórczości, Interpretacji i Edukacji Muzycznej Akademii Muzycznej w Krakowie, Rady Wydziału Historii i Dziedzictwa Kulturowego Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie oraz do Senatów obydwu uczelni o nadanie Ojcu Świętemu emerytowi Benedyktowi XVI doktoratu honoris causa obydwu uczelni. Wystosowano pisma do rad obu wydziałów i każda z uczelni wszczęła procedurę akademicką.

Dla Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie recenzje przygotowywali: ks. prof. dr hab. Andrzej Zając (UPJPII), ks. dr hab. Jacek Bramorski, prof. AM (Gdańsk) oraz prof. dr hab. Teresa Malecka (Akademia Muzyczna). Natomiast dla Akademii Muzycznej w Krakowie recenzje przygotowali: ks. prof. dr hab. Kazimierz Szymonik (Uniwersytet Muzyczny im. Fryderyka Chopina w Warszawie), ks. dr hab. Robert Tyrała (UPJPII) oraz bp. prof. dr hab. Tadeusz Pieronek (UPJPII). Laudatorem w obu postępowaniach został wybrany prof. dr hab. Stanisław Krawczyński - poprzedni rektor Akademii Muzycznej w Krakowie.

Na podstawie przyjętych recenzji Senaty obu uczelni zdecydowały o nadaniu tytułu doktora honoris causa Benedyktowi XVI. W uchwale uzasadniającej tę decyzję z dnia 20 kwietnia br. wymienił:
- wielki szacunek dla tradycji muzycznej Kościoła oraz niezwykłą wrażliwość na dialog muzyki z wiarą;
- okazywanie, przez wiele lat na wszystkich stanowiskach, jakie piastował, szczególnej troski o szlachetne piękno muzyki kościelnej i jej właściwe miejsce w sprawowaniu świętych obrzędów liturgicznych Kościoła;
- podkreślanie w swoim nauczania znaczenia via pulchritudinis, która może stać się drogą poznania i wielbienia Boga dla współczesnego człowieka;
- odważne dawanie swoim życiem, posługą, nauczaniem i pracą naukową świadectwa Prawdzie, która umacnia wiarę chrześcijańską w czasach duchowego zamętu spowodowanego przez liberalizm, postmodernizm i relatywizm oraz niestrudzone dążenie do przywrócenia Europie jej duchowego wymiaru;
- za życzliwe wsparcie działań uczelni zmierzających do przekształcenia Papieskiej Akademii Teologicznej w Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie.

Natomiast Senat Akademii Muzycznej w Krakowie w uchwale z dnia 22 kwietnia br. jako zasługi uzasadniające swoją decyzję podał:
- wskazanie swoim przykładem wzorców postawy moralnej i obywatelskiej w wymiarze głęboko religijnym i humanistycznym
- nauczanie, w którym odnosi się do wartości najwyższych, niezmiennie obecnych w ludzkim życiu i twórczości
- umiłowanie muzyki i wskazanie jej szczególnej roli jako integralnej części uroczystej liturgii Kościoła katolickiego, towarzyszącej człowiekowi w akcie wyznania wiary.

Uzasadnienie decyzji:

Ojciec Święty Benedykt XVI, jeszcze jako kardynał i prefekt Kongregacji Doktryny Wiary, odznaczał się szczególną wrażliwością na piękno dzieł sztuki, zwłaszcza sztuki muzycznej. Wielokrotnie wskazywał na znaną, wyprowadzoną z teologii św. Tomasza tzw. viam pulchritudinis i potrzebę odniesienia jej do muzyki kościelnej, jako drogi dojścia człowieka do poznania Boga, a zarazem włączenia tej dziedziny sztuki w aktualne dzisiaj dzieło nowej ewangelizacji.

Jesteśmy przekonani, że teologiczna myśl o muzyce kościelnej Benedykta XVI wyprowadzona ze źródeł biblijnych i oparta na wielowiekowej tradycji Kościoła wschodniego i zachodniego, stanowi dzisiaj niezwykle ważny punkt odniesienia dla wszelkiej refleksji o muzyce liturgicznej Kościoła. Kiedy w praktyce duszpasterskiej obserwujemy dominujące dziś pragmatyczne podejście do muzyki liturgicznej, bez jej teologicznego uzasadnienia, ten wymiar nauczania Ojca Świętego jest szczególnie ważny i aktualny.

W refleksji Benedykta XVI na temat muzyki liturgicznej uderzająca jest jego wierność dla Magisterium Ecclesiae i niezwykły szacunek dla muzycznej Tradycji Kościoła, a równocześnie wskazywanie na konieczność zastosowania w liturgii nowych form muzyki, które uwzględniają tradycje poszczególnych narodów i kręgów kulturowych, i wymogi języka muzycznego adekwatnego dla czasów nam współczesnych. Zawsze traktował on muzykę jako osobliwy język modlitwy właściwy dla liturgii Kościoła. Owo połączenie nova et vetera w dziedzinie muzyki liturgicznej stanowi istotny element jego nauczania jako kardynała, a potem papieża.

Troska Benedykta XVI o kształt muzyki liturgicznej nie ograniczała się tylko do słów. Kiedy jako papież przewodniczył liturgii, zawsze dawał przykład niezwykłej staranności i dbałości o szlachetne piękno (nobilis pulchritudo, por. SC. 124) sprawowanych przez siebie obrzędów. Przy obserwowanej dzisiaj braku dbałości o właściwą formę celebracji liturgii w naszych świątyniach, Osoba Ojca Świętego Benedykta XVI pozostaje zawsze właściwym wzorcem i godnym naśladowania przykładem. Jako wybitny teolog przełomu stuleci niestrudzenie nauczał, że w przekazie Orędzia Wiary pomocne mogą być różnorodne formy i gatunki muzyki kościelnej. „Kościół jest żywy i nie może ograniczać swej liturgii do form, które powstały w pierwszych wiekach chrześcijaństwa” - mówił w wywiadzie z Vittorio Messorim.

Wielkie umiłowanie liturgii przez Benedykta XVI i troska o właściwe w niej miejsce dla muzyki wyrażają dobitnie jego słowa: „W sprawowaniu liturgii decyduje się przyszłość wiary i Kościoła” a także: „Gdzie liturgia podupada, podupada również musica sacra, a gdzie liturgia jest właściwie rozumiana i gdzie wierni nią żyją, rozkwita także dobra muzyka kościelna”. Jesteśmy przekonani, że przyznanie doktoratu honoris causa emerytowanemu Ojcu Świętemu Benedyktowi XVI przez obydwie Uczelnie będzie wyrazem hołdu i wdzięczności dla Osoby papieża. Jego głęboka, teologiczna refleksja o muzyce kościelnej, pasterska dbałość o jej artystyczną wartość i związek z wielowiekową tradycją muzyczną, a nade wszystko troska o jej należne miejsce w obrzędach odnowionej liturgii Kościoła po Drugim Soborze Watykańskim, są niezwykle cenne i godne najwyższego uznania. To stanowi istotną podstawę nadania Ojcu Świętemu Benedyktowi XVI godności doktora honoris causa przez Akademię Muzyczną w Krakowie i Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie.