Ulice polskich miast i miasteczek zdobi coraz więcej murali, czyli monumentalnych malowideł ściennych. Wiele z tych prac już na stałe wpisało się w miejską tkankę i stało się elementem lokalnego pejzażu. Murale upamiętniają ważne daty, wydarzenia i postacie historyczne – choćby te, które powstały kilka lat temu z okazji 100. rocznicy urodzin Jana Pawła II.

Wielkoformatowe grafiki na ścianach budynków i ogrodzeń możemy podziwiać m.in. w Radomiu (upamiętnienie protestu robotniczego w 1976 r.), Poznaniu (rocznica Czerwca ’56), Łodzi („Dzieci Bałut” – murale przedstawiające najmłodszych mieszkańców łódzkiego getta) czy Wiźnie (upamiętnienie II wojny światowej). W całej Polsce mamy także wiele znakomitych prac poświęconych Żołnierzom Niezłomnym oraz dziejom polskiego oręża. Największa z nich, o długości ok. 750 m, znajduje się w Legionowie.

Miejskie malowidła ścienne często prezentują lokalnych bohaterów czy nieznane karty z historii małych ojczyzn. Są żywymi lekcjami historii wtopionymi w miejską zabudowę – rodzajem nowoczesnej, popkulturowej Biblii pauperum. W ostatnich latach murale stały się formą upamiętniania i popularyzowania naszej historii. Dzięki pracom przedstawiającym np. Żołnierzy Niezłomnych można przywracać pamięć o bohaterach podziemia antykomunistycznego, których komunistyczna władza skazała na zapomnienie.

Murale to także szansa, aby z atrakcyjnym przekazem o przeszłości trafić do szerokiego grona odbiorców, przede wszystkim ludzi młodych. Do nastolatków trzeba przemawiać językiem współczesnego świata; korzystać z form przekazu, które ci ludzie znają z wirtualnej rzeczywistości czy popkultury, a mural to właśnie jedna z takich form. Dlatego też cieszy fakt, że w Rzeszowie powstał mural przedstawiający błogosławioną rodzinę Ulmów. Autorem pracy jest Arkadiusz Andrejkow. Pomysł na powstanie projektu zrodził się w Fundacji im. Rodziny Ulmów SOAR, której aktywność skupia się na upamiętnianiu bohaterstwa Polaków niosących pomoc Żydom podczas II wojny światowej.

Dzieło wpisuje się w wiele ogólnopolskich wydarzeń, przedsięwzięć i inicjatyw organizowanych z okazji beatyfikacji rodziny Ulmów. Ta szczególna i długo wyczekiwana uroczystość o głębokim wymiarze religijnym miała także walor edukacyjny i dydaktyczny. Na te aspekty wydarzenia zwrócił uwagę min. Przemysław Czarnek. – Uroczystość beatyfikacyjna rodziny Ulmów ma potężny walor edukacyjny. Cały świat dowiedział się o tym, jak wyglądała pomoc Polaków dla Żydów w czasie Holokaustu i z jakim bohaterstwem to się wiązało. Bohaterstwem aż do śmierci. W Polsce za pomoc Żydom nie tylko groziła kara śmierci, ale też była ona wykonywana. Rodzina Ulmów jest tego przykładem – powiedział minister edukacji i nauki pod koniec września podczas odsłonięcia muralu, który powstał w Rzeszowie przy ul. Gałęzowskiego 6. – Cieszę się, że możemy kontynuować te wielkie wydarzenia związane z bohaterstwem rodziny Ulmów i odsłonić ten mural. Dziękuję wszystkim, którzy pamięć o niej rozsławiają na całym świecie – dodał min. Czarnek.

Mural przedstawiający rodzinę Ulmów w bezpośredni sposób nawiązuje do lokalnej historii. Może także stać się elementem wspierającym postawy patriotyczne, kształtującym zbiorową tożsamość, a także poczucie dumy z przynależności do narodowej wspólnoty. Ważne, że historia „Samarytan z Markowej” zaistniała w miejskiej przestrzeni i staje się elementem codzienności mieszkańców Rzeszowa i Podkarpacia.

Każdego dnia nauczyciele oraz rodzice, którzy chcą wychować swoje dzieci na świadomych i zaangażowanych obywateli, mierzą się z wyzwaniem, co zrobić, żeby zachęcić, a nie zniechęcić młodych do samodzielnego odkrywania przeszłości i krytycznego poznawania naszych dziejów. Bez wątpienia murale historyczne, także ten upamiętniający rodzinę Ulmów, mogą być pierwszym krokiem na tej pasjonującej drodze.