Tokofobia, czyli fobia ciążowa, to przesadny, często paniczny strach przed ciążą i porodem. Słowo to składa się ze starożytnych greckich terminów toko (ciąża) i phobos (strach). Z medycznego punktu widzenia tokofobia jest jedną z fobii specyficznych, takich jak strach przed niektórymi zwierzętami, zamkniętymi przestrzeniami lub pójściem do dentysty. Rozróżnia się tokofobię pierwotną i wtórną. Pierwotna dotyka kobiety, które nigdy nie były w ciąży i bardzo boją się w nią zajść. To, czego konkretnie się boją, jest bardzo zróżnicowane. Niektóre kobiety boją się zmian fizycznych, inne tego, że nie będą w stanie znieść porodu lub że nie będą w stanie pokochać swojego dziecka. Tokofobia wtórna występuje u kobiet, które już były w ciąży i doznały wówczas traumy – czy to podczas ciąży, czy porodu – i obawiają się, że to doświadczenie może się powtórzyć.

Czy to zwykły strach, czy już tokofobia?

Rozróżnienie nie jest proste. W badaniach psychologicznych funkcjonują różne kwestionariusze, dlatego nie ma ogólnie obowiązującej oceny lęków ciążowych. Często kobietę dręczy pytanie: czy mogę żyć z tymi lękami? Jeśli kobieta nieco boi się tego, że jej ciało w czasie ciąży zmieni się, ale nie powstrzymuje jej to przed zajściem w ciążę, to nie jest to jeszcze tokofobia. Aby jednak rozwiać swoje obawy, warto udać się na konsultacje z lekarzem czy psychologiem. Warto pamiętać, że strach staje się patologiczny, gdy osoba nim dotknięta cierpi, ma poczucie ciągłości lęku i ten lęk uniemożliwia jej swobodne funkcjonowanie. W skrajnych przypadkach może np. całkowicie powstrzymać się od seksu lub poddać się sterylizacji w młodym wieku tylko dlatego, że boi się porodu. W konkretnych przypadkach tak naprawdę odpowiedzi na to pytanie może udzielić tylko osoba mająca wiedzę w danej dziedzinie, np. psycholog, psychoterapeuta lub psychiatra.

Jakie są przyczyny tokofobii?

Przyczyny mogą być bardzo różne, m.in.:

• traumatyczne doświadczenia z dzieciństwa, takie jak przerażające opisy porodów, wychowanie bardzo wrogie ciału, przemoc seksualna;

• istniejące zaburzenie lękowe lub depresja;

• traumatyczne doświadczenia podczas poprzedniej ciąży/porodu, takie jak pilne cięcie cesarskie lub przytłaczający ból skurczowy;

• ogólnie silny strach przed zmianami fizycznymi, bólem lub poczuciem braku kontroli nad sytuacją.

Co zrobić ze strachem przed ciążą?

Nieważne, jak uciążliwe są objawy – najistotniejsze jest przełamanie tabu i zwierzenie się drugiej osobie. Najlepiej komuś, kto wysłucha i zrozumie. Samo mówienie o swoim strachu w atmosferze zaufania już może go zmniejszyć. Jeżeli otaczające grono znajomych czy przyjaciół nie wystarczy albo gdy pojawi się kolejny strach przed zwierzeniem, warto udać się do lekarza, psychologa, psychoterapeuty czy psychiatry. Specjaliści mogą ocenić, czy dalsze poradnictwo psychologiczne lub psychoterapia są właściwą drogą.

Co warto zrobić, gdy ciąży towarzyszy lęk?

• jak najszybciej znaleźć położną, z którą będzie można swobodnie porozmawiać o swoich obawach;

• wziąć udział w kursie przygotowawczym, podczas którego można poznać fakty dotyczące wszystkich procesów porodowych i zadać wszystkie pytania. Konkretna wiedza jest zawsze lepsza niż pełne lęku fantazje, nawet jeśli uporanie się z tematem może na początku być trudne;

• unikać opowieści o horrorze porodowym, którymi niektóre matki lubią się przechwalać. Najczęściej są one przesadzone – pamiętaj, każdy poród jest inny;

• wziąć udział w kursie relaksacyjnym dla kobiet w ciąży.

Jeżeli strach będzie się utrzymywał, warto udać się do specjalisty.

Zapamiętaj! Tokofobię, jak każdą inną fobię, można leczyć psychoterapeutycznie.