W okresie przemian

W okresie PRL-u wiele dziedzin życia i działalności Kościoła, w tym przeznaczonych dla ludzi świeckich, było niedostępnych. Były najwyżej koncesjonowane pewne grupy dla upozorowania, że Kościół ma wolność. Dzisiaj te różne dziedziny winny być otwarte dla Kościoła i właściwie przez niego zagospodarowane. Sytuacja "katolickiego getta" - jak powiedział Jan Paweł II przemawiając do świeckich 6 czerwca 1991 r. w Olsztynie - winna zniknąć.
Wiemy już, że okres przemian ustrojowych w Ojczyźnie nie jest łatwy. Wciąż wiele jest chaosu i zamętu, nie tylko w polityce i gospodarce, ale niemalże we wszystkich dziedzinach życia. Siłą rzeczy, uczestnicząc w przebudowie i modernizacji życia społecznego, możemy czuć się "jakby na okręcie naprawianym na otwartym morzu" (H. Juros SDS). Mimo tych trudności, nie wolno Kościołowi w Polsce zrezygnować z szukania dróg odnowy na miarę trzeciego tysiąclecia. "Klucz do tej odnowy leży zapewne w kształtowaniu nowego stylu bycia katolikiem" (Jan Paweł II). Kościół w Polsce musi dawać odpowiedź na dzisiejsze pytania wierzących i tych stojących z dala od Kościoła, a nie odpowiadać na pytania sprzed 1989 r., których dziś już nikt nie zadaje.

W służbie komunii

W dokumencie programowym na nowe tysiąclecie (Novo millennio ineunte), Ojciec Święty jako jedno z najważniejszych zadań Kościoła uznał, aby "czynić Kościół domem i szkołą komunii". "Oto wielkie wyzwanie - pisze Papież - jakie czeka nas w rozpoczynającym się tysiącleciu, jeśli chcemy pozostać wierni Bożemu zamysłowi, a jednocześnie odpowiedzieć na najgłębsze oczekiwania świata" (nr 43). Istotne są przy tym konkretne działania oraz krzewienie duchowości komunii. Duchowość komunii winna stawać się zasadą wychowawczą wszędzie tam, gdzie kształtuje się człowiek, gdzie powstają rodziny i wspólnoty. Przestrzenie komunii należy kształtować na wszystkich płaszczyznach życia poszczególnych Kościołów.
To zadanie, nakreślone przez Ojca Świętego, koresponduje z programowym przesłaniem ks. bp. K. Ryczana. Pierwsze jego słowa, wypowiedziane przed 10 laty w dniu ingresu do katedry kieleckiej brzmiały: "Posługiwanie moje w diecezji, które podejmuję w imię Chrystusa, pragnę skoncentrować na wspólnocie. Wyraża to hasło: in vinculo communionis - co oznacza więzy wspólnoty". Uzasadniając sięgnięcie do idei wspólnoty, Ksiądz Biskup stwierdził, że wymagają tego współczesne czasy. Rozpad więzów społecznych, nieufność, zazdrość, nienawiść, brak oparcia, samotność to smutny, ale odczuwalny stan dzisiejszej kondycji polskiego społeczeństwa. Wspólnota najskuteczniej opiera się wszelkim złym zakusom.

Ku współodpowiedzialności

Wspomniana sytuacja "katolickiego getta" zostawiła znaczący ślad w mentalności duchownych i wiernych świeckich, w ich wzajemnej relacji. Mimo wielu wytycznych, ukazujących nową tożsamość i rolę świeckich w Kościele i w świecie, w praktyce niewiele się zmieniło. Centralizm, nieufność i mentalność "zaopatrzeniowa" nie są wciąż obce naszemu stylowi duszpasterstwa. Nadal dominuje wyuczona bezradność, nadmierna obrzędowość paraliturgiczna, kultyczne i rytualne pielęgnowanie tradycji narodowych, czekanie na odgórne dyrektywy (H. Juros, SDS).
Dlatego naglące jest podjęcie wezwania do współodpowiedzialności za losy Kościoła przez duchownych i świeckich. Podstawowym prolem zaangażowania apostolskiego świeckich w sprawy Kościoła pozostaje parafia. Katolikom należy ukazywać konkretne formy współodpowiedzialności za życie swych wspólnot parafialnych. Można tego dokonać w ramach parafialnych rad duszpasterskich i gospodarczych. To, co kiedyś było utrudnione, dziś jest koniecznością chwili.
Chcąc rozwijać apostolstwo świeckich, trzeba zadbać o ich właściwą formację (Christifideles laici, 60). "Niezastąpionym środkiem formacji apostolskiej świeckich są organizacje, stowarzyszenia i ruchy katolickie" (Jan Paweł II). Potrzeba przynależności do jakiejś wspólnoty jest dzisiaj szczególnym znakiem czasu. Autentyczna wspólnota pomaga przełamać poczucie osamotnienia, bezradności. Jest szansą kształtowania odpowiedzialności za Kościół i Ojczyznę. Czy nie stracimy tej szansy?