Przyjaciele są jak ciche anioły, które podnoszą nas, kiedy nasze skrzydła zapominają, jak latać”. Takich aniołów – według słów Antoine’a de Saint-Exupéry’ego – spotkali mieszkańcy Domu Pomocy Społecznej dla Dzieci i Młodzieży Niepełnosprawnych Intelektualnie w Łopiennie, prowadzonym przez Siostry Elżbietanki.

Dwa skrzydła

Jedno skrzydło, czyli miłość, troskę i bezpieczeństwo, już mają. Mają również na kim się wesprzeć, dzięki codziennej obecności sióstr elżbietanek i opiekunów. Jest bowiem miejsce, w którym poznają znaczenie słów: miłość, dobro i obecność. Drugie skrzydło jest pokaleczone przez niepełnosprawności. Aby je uleczyć, potrzebują stałej, regularnej, dostosowanej do zróżnicowanych potrzeb rehabilitacji. Teraz istnieje ona w wersji podstawowej. Dzięki drugiemu skrzydłu domu będzie wszechstronna, precyzyjna, nowoczesna i dostępna na wyciągnięcie ręki. Obecnie kilkoro dzieci jest dowożonych na specjalistyczną rehabilitację i rocznie przemierza tysiące kilometrów.

Troska o lepszą codzienność budzi w sercach mieszkańców nadzieję na samodzielność, poprawę samopoczucia i sprawności, aby mogli korzystać z życia w pełni na miarę swych możliwości. Ich życie toczy się w atmosferze szczęścia, miłości i dobra, wszyscy czują się tam jak w domu rodzinnym. Jest ich pięćdziesięcioro, wśród nich są dzieci, młodzież i osoby dorosłe, kobiety i mężczyźni.

Droga do sprawności

Misję domu wyjaśnia s. Weronika Maciejewska, dyrektor ośrodka: – W naszym domu dbamy nie tylko o te oczywiste potrzeby egzystencjalne: nakarmienie, ubranie, pielęgnację, zdrowie. Niezwykle ważne jest dla nas stworzenie więzi z domownikiem, a nie jest to możliwe bez dania mu poczucia bezpieczeństwa, przekazania jasnego sygnału: „Jesteś u siebie, dostrzegamy cię ze wszystkimi potrzebami, razem im sprostamy, możesz być spokojny(-na)”. Na tym fundamencie mają się rozwijać wzajemne zaufanie, przyjaźń, opiekuńcza miłość, poczucie własnej wartości mieszkańca. Wszystko to jest absolutnym fundamentem do pracy nad samodzielnością i pokonywaniem barier związanych z niepełnosprawnością. Zależy nam na odkrywaniu i rozwoju potencjału każdego mieszkańca. Wiemy, że każdy z nas jest wyjątkowy, ma swoje talenty i powołanie. Chcemy, aby nasi domownicy też to odkrywali, by byli przekonani o swojej wyjątkowości i godności, którą otrzymali. Niepełnosprawność mocno ogranicza im ten proces, ale nie jest on niemożliwy, dlatego różnymi sposobami torujemy domownikom drogę do sprawności, aby mogli doświadczać oraz poznawać siebie i świat.

Nie może w całym tym procesie zabraknąć radości życia, podążania za swoimi zainteresowaniami, rozwijania tego, co daje satysfakcję. Każdy domownik to inna historia początku życia, tęsknot, bólu, ale też pragnień, pasji i radości. Nasz dom jest cały czas otwartą wielką księgą tych opowieści, które czytamy codziennie i do których dopisujemy kolejne rozdziały.

Małe kroki – duże konkrety

Kolejne rozdziały piszą też sami domownicy. Drzemie w nich uśpiona moc i gdy wzbiją się do lotu, ich świat się odmienia. O tym opowiada Maria Brzozowska, sternik Drugiego Skrzydła, pośrednik dobra Stowarzyszenia na rzecz Osób Niepełnosprawnych „Uśmiech Nadziei”, powstałego w 2008 r.: – Nie zawsze jest to lot, o którym myślimy – wysoki, ponad górami, ponad chmurami; czasem są to kilka kroków zrobionych samodzielnie, wypicie herbaty bez asystencji albo samodzielny dobór ubrania i spędzenie dnia na własnych zasadach. Ten lot, czasem prozaiczny, jest czynnością, która zmienia rzeczywistość osoby z niepełnosprawnością, bo oddaje jej samodzielność i wolność, zarówno tę wewnętrzną, jak i wolność decydowania, czy np. siedzi czy stoi, czy będzie ćwiczyć fitness czy pojedzie na mecz Lecha Poznań. Takie małe kroki prowadzą do dużych konkretów.

Czasem dłużej trwa proces wyprowadzania domownika z ran psychicznych, wynikających z jego osobistej historii, aby czuł się bezpieczny, kochany, szczęśliwy i akceptowany, niż proces poprawy jego sprawności fizycznej. Nie ma pracy nad sprawnością fizyczną w momencie, kiedy ktoś czuje się odsunięty, gdy ma ranę porzucenia – podkreśla Maria i zwraca uwagę na to, że trzeba działać dwutorowo. Jeśli dwa skrzydła pracują jednocześnie, można latać. Temu, aby mieszkańcy wznieśli się do lotu, służą wszystkie aktywności wykonywane z myślą o ich dobru, aby widzieli, czuli i wiedzieli, że nie są sami, że mają wsparcie w codziennym życiu i w trudnościach, np. przez obecność przyjaciół. Są nimi przede wszystkim wolontariusze akcyjni, jednodniowi – głównie są to uczniowie. Wolontariusze towarzyszący – to osoby w średnim wieku, które uczestniczą w życiu domu przez jeden dzień albo weekend, szczególnie od wiosny do jesieni, i spędzają czas w ogrodzie. Organizowany jest także wolontariat pracowniczy – w jego ramach firmy współpracujące z domem, które wykonują konkretne prace, np. ogrodowe, organizują warsztaty (np. szydełkowania). Są też po prostu ludzie dobrego serca.

Brama do sprawności

Misją domu jest tworzenie przestrzeni miłosierdzia, realizowane na różne sposoby. W tym procesie pomaga stowarzyszenie. Organizuje ono zajęcia rehabilitacyjne na najwyższym poziomie i najlepiej dostosowane do potrzeb, ponieważ za rehabilitacją idzie sprawność, a rehabilitacja to brama do sprawności. Wśród dodatkowych zajęć są m.in.: wyjazdy rekreacyjne nad jezioro, morze, w góry oraz do kina, teatru i muzeum. Wszystkie te działania pozwalają osobom z niepełnosprawnościami, przywiązanym do jednego miejsca, poznawać świat.

To, jak przebiega dzień danego mieszkańca, zależy od stopnia jego niepełnosprawności. Dla osób z większą niesprawnością dzień zaczyna się porankiem terapeutycznym i ćwiczeniami sensorycznymi. Takie osoby większość dnia spędzają w salach dziennego pobytu. Są to jakby ogniska domowe, w których toczy się życie. Stąd wolontariusze zabierają mieszkańców na spacer lub rozmowę. Wolontariusze odmieniają oblicze tego domu. – Pozwalają na to, by domownicy czuli obecność drugiego człowieka na wyłączność. To jest niezwykle ważne: obecność, poczucie bliskości i nawiązanie więzi między wolontariuszem a domownikiem. Domownicy trafiają tu z różnymi historiami życia, często z raną tęsknoty – podkreśla Maria. Osoby bardziej sprawne poruszają się po domu swobodnie, uczestniczą w zajęciach terapii zajęciowej i rehabilitacyjnych. W czasie wolnym robią to, co im sprawia przyjemność.

Miłość i bycie z człowiekiem

Dzielenie życia z osobami niepełnosprawnymi uczy doceniania dobra we własnym życiu i dzielenia się nim z innymi. Jasno pokazuje, że jesteśmy sobie wzajemnie potrzebni: my, sprawni – niepełnosprawnym, a osoby z niepełnosprawnością – nam, abyśmy się nie pogubili i pamiętali, co jest w życiu najważniejsze. O swoim doświadczeniu, także z pracy w tym domu, mówi Maria: – Cokolwiek by się w życiu nie działo, najważniejsze pozostają relacje. Okazują to osoby tutaj mieszkające. Kompletnie inny świat i sposób funkcjonowania nie pozbawia ich potrzeby bliskości z drugim człowiekiem. Każdy z nas, bez względu na wszystko, potrzebuje drugiego człowieka. Angażuję się w działania w tym domu od 10 lat i do końca nie pojmuję jego fenomenu. Kiedy – w naszym rozumieniu – tak wiele brakuje, tak mało potrzeba: miłości i obecności. Priorytetem są miłość i bycie z człowiekiem. Ale są też, oczywiście, prozaicznie potrzeby: trzeba kupić wodę, chleb, masło, papier toaletowy. Gdy jednak patrzymy z perspektywy jednostki, to poczucie szczęścia zależy od tego, czy obok jest druga osoba, która akceptuje, kocha, poświęca czas i po prostu słucha.

W tym roku do Domu Pomocy Społecznej w Łopiennie trafi pomoc ze zbiórki charytatywnej prowadzonej w ramach Szlachetnego Szczytu. Akcja trwa do 31 października br.