Reklama

Berdyczowska Madonna

Warszawa i jej okolice obfitują w wizerunki Madonny, których dzieje związane są z Kresami. Niektóre trafiły tutaj przed drugą wojną światową, inne na skutek powojennych zmian granic. Ich historia jest niezwykle ciekawa. Zaczynamy od prezentacji wizerunku Matki Bożej Berdyczowskiej, znajdującego się w konkatedrze na Kamionku.

Niedziela warszawska 20/2004

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Wizerunek znajdujący się w tej świątyni jest właściwie kopią obrazu Pani z Berdyczowa na Ukrainie. - Znajduje się w kaplicy bocznej kościoła, poświęconej Matce Bożej Częstochowskiej. Nie jest otaczany szczególnym kultem. O wizerunek Matki Bożej Berdyczowskiej często pytają historycy oraz kresowianie - mówi ks. kan. Zdzisław Gniazdowski, proboszcz parafii Bożego Ciała na Kamionku.
Do parafii Bożego Ciała na Kamionku obraz trafił w 1926 r. Przekazał go dr Juliusz Wieliczko w obecności przedstawicieli władz kościelnych i państwowych. Ofiarodawca złożył zaprzysiężenie, że obraz ten w 1914 r. otrzymał od ks. Wiktora Olędzkiego z Antonówki pod Czehryniem na Ukrainie celem przewiezienia do Warszawy, zabezpieczenia i zachowania dla narodu polskiego. Najprawdopodobniej jest to kopia, która była w posiadaniu słynnego karmelity, uczestnika konfederacji barskiej, ks. Marka Jandałowicza. Jego imię znane jest m.in. z dramatów Juliusza Słowackiego.
Słynącą łaskami Madonnę Berdyczowską umieszczono w kaplicy kościoła Matki Bożej Zwycięskiej. Była ona wotum dziękczynnym za zwycięstwo w wojnie polsko-bolszewickiej. Kopia odbiega nieco od pierwowzoru, który przedstawiał na jednostajnym tle Madonnę z Dzieciątkiem na ręku. Kopia zaś przedstawia Maryję w otoczeniu proporców z godłami Polski i Litwy, chorągwi i różnorodnej zbroi, w zwieńczeniu obronnych murów. U dołu w owalu widnieje berdyczowski klasztor - twierdza. Obraz ustawiano niegdyś w polowych ołtarzach. Do kopii, już w parafii Bożego Ciała, dodano boczne skrzydła, wykonane z desek. Na prawym z nich znajduje się harcerska lilijka, na lewym stylizowany Orzeł Biały. Na odwrocie skrzydeł widać podpisy osób uwierzytelniających autentyczność obrazu.
- W jednej z przedwojennych gazet pisano, że obraz Matki Bożej Berdyczowskiej przechowywany w naszej świątyni, ma być ofiarowany do świątyni Opatrzności Bożej, kiedy ta zostanie zbudowana - mówi ks. Gniazdowski.

Wotum za wolność

Oryginał obrazu Matki Bożej Berdyczowskiej był kopią wizerunku Matki Bożej Śnieżnej, pochodzącą prawdopodobnie z przełomu XVI i XVII w., namalowaną na płótnie i naklejoną na cyprysowej desce. Jak opisuje Tadeusz Kukiz w Rocznikach Lwowskich, historia tej kopii wiąże się z trzema wiekami istnienia sanktuarium w Berdyczowie. Położone ok. 40 km na południe od Żytomierza miasto, było tym dla tamtejszej ludności, czym dla nas jest dzisiaj Częstochowa.
Powstanie wizerunku przypisuje się pewnej legendzie. Janusz Tyszkiewicz, wojewoda kijowski w 1626 r. przebywał w tureckiej niewoli. We śnie zobaczył nieznanych mu zakonników, wstawiających się za jego uwolnieniem. Otrzymał też wtedy zalecenie ufundowania dla Matki Bożej świątyni i klasztoru i uczynienia go niezdobytą fortecą. Wydobywszy się cudownie z niewoli, wojewoda chciał wypełnić złożoną obietnicę. Będąc w Lublinie zobaczył Karmelitów Bosych. Poznał w nich zakonników ze swojego snu. Dla nich ufundował w Berdyczowie w latach 1634-1642 kościół i klasztor. Do świątyni ofiarował kopię obrazu Matki Bożej Śnieżnej, która od dawna znajdowała się w domu Tyszkiewiczów.
Wkrótce obraz zasłynął cudami do tego stopnia, że Berdyczów stał się znany w okolicy. Kościół i klasztor otoczono wałami i zwodzonym mostem oraz uzbrojono w armaty. Niestety nie zapobiegło to jego zniszczeniu w czasie wojen kozackich w latach 1648-49 i potem w 1653 r. Karmelici opuszczając Berdyczów przenieśli obraz Madonny do kościoła sióstr Karmelitanek we Lwowie. Tu pozostał on przez 73 lata. Do Berdyczowa wrócił w 1721 r., kiedy to udało się ojcom karmelitom odzyskać kościół i odbudować go po zniszczeniach kozackich. Obraz nie pozostał tu jednak długo. W 1732 r. w granice Rzeczypospolitej wkroczyły wojska rosyjskie. Z obawy przed zniszczeniem obrazu wywieziono go do Lublina, skąd wrócił do Berdyczowa dopiero po 4 latach.
Za sprawą Madonny z obrazu dokonywały się kolejne cuda. Od połowy XVIII stulecia na podstawie przysięgłych zeznań spisano ich 250. Po zbadaniu przez specjalnie powołaną komisję, w 1752 r. bp Sołtyk uznał obraz za cudowny. Dzięki staraniom biskupa, w tym samym roku, na Sejmie w Grodnie wyjednano u króla Augusta III i stanów Rzeczypospolitej prośbę do Ojca Świętego Benedykta XIV o koronowanie wizerunku papieskimi koronami. Papież nie tylko przychylił się do tej prośby, ale także ufundował złote korony. Koronacja, która odbyła się 16 lipca 1756 r. miała charakter narodowego święta. Kazanie wygłosił Ignacy Krasicki, pełniący wówczas funkcje kanonika kijowskiego.
Do rozsławiania berdyczowskiego sanktuarium przyczyniło się m.in. ustanowienie tu przez króla Stanisława Augusta w 1765 r. jarmarków. Dlatego ludzie tym chętniej odwiedzali Berdyczów. Sanktuarium rozsławiało się także za sprawą założonej w 1760 r. drukarni. Przy drukarni pracowali rytownicy sporządzający wizerunki Matki Bożej, a także świętych i postaci zasłużonych w historii Polski. Dzięki drukarni miasto stało się znanym ośrodkiem kulturalnym. Wydawano tu ponad 700 druków zwartych: książki teologiczne i historyczne, polityczne broszury czy gospodarskie kalendarze.
Kult Madonny nie przygasł nawet wówczas, gdy Berdyczów dotknęły represje po zduszeniu naszych powstańczych zrywów. W 1831 r. w mieście zamknięto klasztorne szkoły. W 1866 r. dokonano kasaty klasztoru. Wcześniej zamknięto drukarnię. Wciąż przybywali tu pielgrzymi.
Madonna Berdyczowska koronowana była trzykrotnie. Złote korony wieńczące skronie Maryi i Dzieciątka padły bowiem łupem złodziei. Drugi raz koronacji dokonano w 1765 r., dokładnie sto lat po pierwszej koronacji. Po kolejnej kradzieży nowe korony przesłał papież Pius IX.
Z początkiem minionego stulecia kościół w Berdyczowie poddano gruntownej renowacji. W 1917 r. przejęli go ojcowie jezuici, zaś rok później karmelici. Kiedy zmarł ostatni z braci w 1926 r., władze bolszewickie zamieniły dolny kościół na kino. W kościele górnym urządziły muzeum ateizmu. Obraz Madonny pokazywali jako religijny przeżytek. Od tego czasu los obrazu pozostaje nieznany.
Poza obrazem Matki Bożej Berdyczowskiej na warszawskim Kamionku, w Polsce jest jeszcze kilka innych kopii tego wizerunku, m.in. w kościołach Trójcy Świętej w podwarszawskich Ząbkach, Przemienienia Pańskiego w Łodzi, w kościele parafialnym w Jaworzu koło Bielska Białej oraz garnizonowym w Inowrocławiu.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

2004-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Franciszek podczas Mszy Krzyżma do kapłanów: musimy być wolni od surowości i oskarżeń, od egoizmu i ambicji!

2024-03-28 10:38

[ TEMATY ]

papież Franciszek

PAP/EPA/GIUSEPPE LAMI

Do postrzegania życia i powołania w perspektywie całej przeszłości i przyszłości oraz odkrycia na nowo potrzeby adoracji i bezinteresownej, spokojnej i przedłużonej modlitwy serca - zachęcił Franciszek w Wielki Czwartek podczas Mszy Krzyżma w watykańskiej Bazylice św. Piotra. Papież wskazał na potrzebę skruchy, która jest nie tyle owocem naszej sprawności, lecz łaską i jako taka musi być wyproszona na modlitwie.

MSZA KRZYŻMA
HOMILIA OJCA ŚWIĘTEGO FRANCISZKA

CZYTAJ DALEJ

Przerażające dane: 1937 osób między 15. a 17. rokiem życia skorzystało w ub.r. z tabletki "dzień po"

2024-03-27 09:25

[ TEMATY ]

Pigułka „dzień po”

Adobe Stock

Minister zdrowia Izabela Leszczyna poinformowała, że w ubiegłym roku 15-latki stanowiły 2 proc. osób korzystających z tabletki "dzień po". Dodała, że w tym czasie 1937 osób między 15. a 17. rokiem życia skorzystało z tabletki "dzień po".

W połowie marca Andrzej Duda zapowiedział, że nie podpisze ustawy, "która wprowadza niezdrowe, chore i niebezpieczne dla dzieci zasady". Jego zdaniem tabletka "dzień po" dostępna bez recepty dla osób niepełnoletnich jest "daleko idącą przesadą". Według prezydenta tabletka nadal powinna być wydawana na receptę, a w przypadku dziewczynek jej zażycie powinno być "decyzją rodzica".

CZYTAJ DALEJ

Wspaniałe świadectwo wrażliwości liturgicznej

2024-03-28 12:37

[ TEMATY ]

Msza Wieczerzy Pańskiej

parafia św. Stanisława Kostki w Zielonej Górze

procesja z darami

Archiwum parafii

Kolejny rok przygotowujemy bardzo uroczystą procesję z darami na Wielki Czwartek. To taka tradycja w naszej parafii - mówi Iwona Szablewska (pierwsza z prawej)

Kolejny rok przygotowujemy bardzo uroczystą procesję z darami na Wielki Czwartek. To taka tradycja w naszej parafii - mówi Iwona Szablewska (pierwsza z prawej)

Parafia wprawdzie niewielka, ale zaangażowanie i hojność wiernych – bardzo duże. Parafia św. Stanisława Kostki to zielonogórski fenomen. W tym roku na procesję z darami na Mszę Wieczerzy Pańskiej uzbierano tam ogromną sumę, a w samą procesję zaangażowało się ponad 200 osób!

- Kolejny rok przygotowujemy bardzo uroczystą procesję z darami na Wielki Czwartek. To taka tradycja w naszej parafii, bardzo związana z tym jak mocno stawiamy na liturgię i na edukację liturgiczną wszystkich wiernych – mówi Iwona Szablewska, wiceprzewodnicząca duszpasterskiej rady parafialnej i precentorka. - Jesteśmy bardzo małą parafią jak na realia Zielonej Góry, bo liczymy 3,5 tys. mieszkańców, a do kościoła w niedzielę na Mszę św. regularnie przychodzi 400 osób. W procesję z darami w tym roku zaangażowało się 250 osób. To ponad 70 rodzin, co daje nam 150 osób, i kolejne 100 osób, niepowtarzalnych, to ci, którzy są we wspólnotach. Zwyczaj jest taki, że w ciągu roku przyglądamy się, co jest tak naprawdę potrzebne jeszcze do sprawowania liturgii, a że jesteśmy młodą parafią „na dorobku” to wiele rzeczy nam brakowało, więc zawsze staramy się ustalać priorytety z proboszczem i służbą liturgiczną – podkreśla pani Iwona. Dodaje, że we wszystkim ważna jest też transparentność, by ofiarodawcy mieli świadomość, na co i w jaki sposób zostały rozdysponowane pieniądze. - W procesję z darami czynnie zaangażowało się 62,5% parafian. To wspaniałe świadectwo wrażliwości liturgicznej, dbania o jej piękno – to wszystko dla naszego Pana Jezusa Chrystusa – mówi Iwona Szablewska.

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję