W 2006 r. mija 100 lat od utworzenia Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, jednej z najważniejszych organizacji społecznych powstałych na ziemiach dawnego Królestwa Kongresowego. Jego twórcy - Aleksander Janowski, Kazimierz Kulwieć, Zygmunt Glogier, Karol Hoffman, wykorzystali nową sytuację powstałą w zaborze rosyjskim. Po rewolucji 1905 r. i przegranej wojnie Rosji z Japonią władze carskie musiały iść na ustępstwa. 9 listopada 1906 r. stowarzyszenie (PTK) zostało zarejestrowane. Było to swoiste „ministerstwo polskości”. Zrzeszało Polaków i szerzyło wiedzę o Polsce, kraju formalnie nie istniejącym. Rozwijało się, jak na ówczesne warunki szybko. Oddziaływało na społeczeństwo, szczególnie na młodzież, kierując się zasadą: Przez poznanie do umiłowania - przez umiłowanie do czynów ofiarnych.
Tradycje PTK kontynuuje powstałe w 1950 r. Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze. Oddziały PTTK województw małopolskiego i śląskiego przygotowały obchody setnej rocznicy PTK. Uczestnicy jubileuszu spotkali się w Olkuszu w dniach od 28 czerwca do 1 lipca 2006 r. Brali udział w trzech krajoznawczych wycieczkach autokarowych, w sesji popularno-naukowej w Sosnowcu. 1 lipca br. zgromadzili się w Podzamczu-Ogrodzieńcu. Tam wznoszą się majestatyczne, dumne i najpiękniejsze na Jurze ruiny zamku Jana Bonera. To te ruiny zainspirowały Aleksandra Janowskiego do idei powołania Towarzystwa Krajoznawczego. Tu znajduje się sanktuarium Matki Bożej Skałkowej. Jest to kaplica zbudowana u stóp malowniczego ostańca, którego zwieńczenie stanowi żelazny krzyż. Tuż pod szczytem osadzona została figura Matki Bożej. Wewnątrz kaplicy znajduje się historyczny obraz, który do momentu jej wybudowania znajdował się we wnęce ostańca skalnego. Obraz jest pamiątką cudownego objawienia Matki Boskiej. Miejsce to często odwiedzają liczne rzesze pielgrzymów, także tych zmierzających do Częstochowy. Tu zaplanowane było modlitewne zadumanie z okazji jubileuszu. Blisko ołtarza stanęły poczty sztandarowe, wśród nich Oddziału Krakowskiego im. ks. Karola Wojtyły (przyszły Papież był członkiem zwyczajnym PTTK, potem od 1979 r. Członkiem Honorowym Towarzystwa). Mszę św. odprawił i homilię wygłosił ks. prał. dr Jerzy Pawlik. Po niej uroczystości przeniosły się na zamek (były występy artystyczne, wystąpienia gości, odsłonięto tablicę pamiątkową).
Biorąc udział w tych jubileuszowych obchodach miałem przekonanie, że wartości i motywacje (także patriotyczne), leżące u podstaw utworzenia Towarzystwa, mimo zmian cywilizacyjnych i globalizacji, pozostają nadal bardzo aktualne.