Czynię cię proboszczem parafii w Kaszczorku i oddaję troskliwości twojej dobro dusz wiernych tutejszej parafji, przypominając, iż kiedyś masz za nich odpowiadać na sądzie Bożym; tak więc nad nimi pracuj, byś z ufnością mógł po śmierci stanąć przed Bogiem Ks. kan. Leon Kozłowski, delegat biskupi, 1935 r.
Stanisław Kossak-Główczewski urodził się 21 stycznia 1893 r. w Małych Chełmach w powiecie chojnickim, dużej wsi odległej o godzinę wędrówki do kościoła w Brusach. Parafia bruska była zagłębiem powołań kapłańskich, np. w 20-leciu międzywojennym dała Kościołowi 19 księży, najwięcej ze wszystkich parafii w diecezji chełmińskiej. Stanisław pochodził z nauczycielskiej rodziny wywodzącej się ze szlachty kaszubskiej. Rodzice Stanisława, Leon i Salomea z Szopińskich, wychowali 4 córki i 7 synów, z których oprócz Stanisława kapłanem został młodszy o 9 lat Leon.
W latach 1903-08 Stanisław uczył się w progimnazjum Collegium Marianum w Pelplinie, a 3 lata przed maturą - w gimnazjum chojnickim. W 1911 r. po zdaniu egzaminu dojrzałości powrócił do Pelplina, by podjąć studia w Seminarium Duchownym. W tym samym roku wicerektorem i ojcem duchownym w pelplińskiej uczelni został ks. Konstantyn Dominik, późniejszy biskup, sługa Boży, który swą szlachetną osobowością wywarł dobroczynny wpływ na formację duchową alumnów. Po święceniach subdiakonatu Stanisław podjął studia uzupełniające w Münster. Gdy wybuchła wojna światowa, został powołany do armii pruskiej jako sanitariusz.
Po powrocie z frontu zawitał w progach seminarium w Pelplinie. Pierwszy rok po wojnie był trudny dla uczelni, bo ważyła się przynależność państwowa Pomorza i dochodziło do waśni narodowościowych między klerykami. Z braku żywności i opału od Bożego Narodzenia 1919 r. do Wielkanocy 1920 r. seminarium było zamknięte. Tylko 8 „alumnów wojaków” z ostatniego kursu, wśród nich Stanisław Główczewski, przygotowywało się do święceń. Odbyły się one 20 marca 1920 r. w niedawno wyzwolonej stolicy diecezji. Z rocznika tego wyszedł sługa Boży ks. Anastazy Kręcki i wybitny liturgista ks. Kazimierz Bieszk.
Pierwsze kapłańskie kroki stawiał ks. Stanisław w kaszubskich parafiach w Chmielnie i Sierakowicach pod opieką zasłużonych dla sprawy narodowej, krzewicieli oświaty i polskości proboszczów: ks. Konrada Hoffmanna w Chmielnie i ks. Bernarda Łosińskiego w Sierakowicach.
W październiku 1923 r. zawitał do Torunia jako nauczyciel religii i historii w Państwowym Gimnazjum im. Mikołaja Kopernika. Uczył przez 10 lat, pełniąc też funkcje sekretarza Koła Księży Prefektów i członka Zarządu Okręgu Pomorskiego Towarzystwa Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych. W latach 1928-32 należał do TNT. W 1926 r. opublikował artykuł pt. „Wysiłki Polski o utrzymanie Pomorza od r. 1309-43” („Mestwin”: dod. naukowo-literacki „Słowa Pomorskiego” 1926/1). W opracowaniu tym zwraca uwagę zdanie: „Prowadzili [wojnę] Krzyżacy z bezbronnymi, z ludnością wsi i miast, wywierając na nią całą rozpasaną dzikość i nieludzką srogość. Grabiono wszystko, co się dało, nie oszczędzano nawet kościołów”. Nihil novi sub sole, westchniemy w kontekście tego, co czekało w 1939 r. Polskę i autora artykułu.
W poł. 1933 r. bp Okoniewski powierzył mu administrację parafii w Boleszynie (wtedy dekanat lidzbarski), gdy zaniemógł jej proboszcz, wielce zasłużony ks. Teofil Sychowski. Przypuszczamy, że miły dla ks. Stanisława, zapalonego myśliwego, był widok z okien boleszyńskiej plebanii na wyremontowaną przez ks. Sychowskiego kaplicę św. Huberta nad stawem, wtedy stojącą w otoczeniu wiekowych lip.
Dekretem z 1 stycznia 1935 r. biskup chełmiński skierował ks. Główczewskiego do Kaszczorka, gdy tamtejszy proboszcz, ks. Józef Paszota, przeszedł na emeryturę po 20 latach pracy w owym niezwykłym miejscu położonym na styku Mazowsza, Pomorza i Kujaw. Z wysokiej skarpy wznoszącej się nad gotyckim kościołem parafialnym pw. Podwyższenia Krzyża Świętego z końca XIII wieku zobaczymy rozciągającą się po horyzont parafialną dziedzinę, w tym ruiny sławnego zamku w Złotorii postawionego przez Kazimierza Wielkiego i wieżę świątyni z 1906 r. pw. św. Wojciecha, do 1979 r. kościoła filialnego. Ks. Stanisław objął opieką duszpasterską 2 tys. dusz z 9 miejscowości, przeważnie z rolniczych rodzin z dużych wsi: Złotorii i mniejszego Kaszczorka oraz rodów rybackich z Kaszczorka, Silna i Grabowca. Na terenie parafii mieszkało też 1,5 tys. Niemców protestantów.
W lutową niedzielę wprowadzenia nowego proboszcza dokonał delegat biskupi ks. kan. Leon Kozłowski, dziekan toruński, a kazanie podczas inauguracyjnej Sumy wygłosił ks. Franciszek Jank, proboszcz parafii Mariackiej w Toruniu. Pomimo srogich mrozów rzesza parafian uczestniczyła w procesji z plebanii do kościoła. „Po drodze kroczył pochód przez kilka gustownych bram triumfalnych, [które] były przystrojone flagami kościelnymi i narodowymi” (por. „Wiadomości Kościelne”, 17 lutego 1935). Miejscowa orkiestra grała melodię pieśni „Kto się w opiekę”, która niespełna 5 lat później będzie towarzyszyła ks. Stanisławowi w jego ostatnich chwilach w lesie na Barbarce.
Dokończenie za tydzień
Pomóż w rozwoju naszego portalu