Reklama

Narodzenie Pańskie z Grudziądza

Niedziela Ogólnopolska 52/2000

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Krucha, jasnowłosa Najświętsza Maryja Panna w lekkim, wytwornym skłonie uklękła, ubrana w zielonkawą świetlistą szatę i gotycko pofałdowany płaszcz, podbity malinowym materiałem, i złożywszy dłonie pochyliła głowę, w ogromnej, złotej aureoli, przed Dzieciątkiem. Nagie Dzieciątko uśmiecha się i błogosławi Maryję. Ono spoczywa na ziemi w promienistej mandorli o złotych ostrych promieniach (w ikonografii chrześcijańskiej świetlisty spłaszczony owal o kształcie migdału otaczający postaci głównie Chrystusa, Maryi, czasami świętych; mandorla - migdał). W dekoracyjnie potraktowanym cebrzyku leżą dwie pieluszki z połyskliwej materii.
Scena Adoracji Dzieciątka odbywa się przed stajenką drewnianą, o ażurowej konstrukcji architektonicznej, z uroczym gołębnikiem i białymi gołębiami, które asystują temu wydarzeniu. W pobliskiej stajence wołek i osiołek spożywają paszę ze żłobu, a św. Józef - starzec z siwą brodą z niepokojem spogląda w niebo. W scenie Adoracji dominuje nastrój intensywnego przeżycia mistycznego i liryzm. Została ona zakomponowana w atmosferze harmonijnego, wytwornego zestrojenia linii i świetlistych, intensywnych kolorów, których głębię wzmagają otaczające liczne złocenia: tła, aureoli, mandorli. Wszystkie cechy malowanej kwatery z Adoracją Dzieciątka wskazują, że jest to przykład tzw. stylu pięknego, występującego w Europie w XIV wieku, w okresie średniowiecza. Kwatera ta jest częścią poliptyku grudziądzkiego (Pomorze Wschodnie ok. 1390 r.). Pochodzi z nieistniejącej kaplicy zamku krzyżackiego w Grudziądzu (w warszawskim Muzeum Narodowym od 1946 r.).
Poliptyk (czyli wieloskrzydłowy ołtarz szafiasty) z Grudziądza, jest poświęcony scenom z życia Maryi: Zaśnięcie i Koronację przedstawiono w części środkowej ołtarza, czyli części nieruchomej, natomiast boczne skrzydła (ruchome) - sceny z historii Narodzenia i Dzieciństwa Chrystusa. Po zamknięciu skrzydeł oglądamy sceny z Męki Chrystusa. Dotychczas niespotykane przedstawienie Narodzin Chrystusa jako Adoracji Dzieciątka przez Maryję, należy do najwcześniejszych przedstawień tego typu w Europie Północnej (ok. 1390 r.). Ta nowość ikonograficzna przyszła tu z Europy Zachodniej, której ośrodki, bogate w kulturę i sztukę we Francji, Anglii i Hiszpanii, promieniowały na resztę świata. W drugiej połowie XIV wieku również Czechy stają się ważnym ośrodkiem kultury i sztuki średniowiecznej, a do legendarnych mistrzów sztuki europejskiego średniowiecza zaliczono Mistrza trzebońskiego ołtarza. Czeski Mistrz z Trzebonia jest identyfikowany według trzech ocalałych desek rozebranego ołtarza z kościoła w Trzeboniu w południowych Czechach. (W średniowieczu malowano na odpowiednio zagruntowanych lub oklejonych płótnem deskach).
Styl poliptyku z Grudziądza, ukształtował się pod wpływem malarstwa czeskiego z tego okresu, głównie Mistrza z Trzeboni, a reprezentującego tzw. styl piękny. Cechy stylu pięknego w sztuce średniowiecza Europy to: dążenie do wykwintu formy, płynny kontur, wyrafinowanie i subtelność postaci i krajobrazu oraz dominujący nastrój mistycyzmu i liryzmu. Jego kolebką jest Francja. To bardzo ważne, że przez kontakt ze wspaniałym dziełem, jakim jest poliptyk grudziądzki, możemy poznać pewne cechy wyrafinowanej sztuki europejskiej z okresu, kiedy panuje tzw. styl piękny. Średniowiecze, ten fascynujący obszar kultury, wyrażający się we wszystkich dziedzinach sztuki, jest chyba dziś zbyt mało znany szerokiemu ogółowi. Bliższe są nam przykłady architektury sakralnej średniowiecza, które są bardziej dostępne. W Częstochowie np. na Jasnej Górze Kaplica Cudownego Obrazu Matki Bożej, utrzymana w stylu gotyckim, nieustannie zachwyca. Formą występującą dość często w Polsce jest styl wtórny, neogotyk, niejednokrotnie wspaniały, jak np. kościół św. Michała we Wrocławiu, który nawiedzała Edyta Stein, święta karmelitanka.
Natomiast malarstwo i rzeźba stylu pięknego, wysublimowany produkt elitarnej kultury dworskiej z epoki średniowiecza są u nas słabo znane. Ich przykłady w Polsce nie są częste, a te, które są, zostały zapoznane. Dlatego kontemplujmy malowaną kwaterę ze sceną Adoracji Dzieciątka z ołtarza grudziądzkiego (ok. 1390) jako subtelny, mistyczny przejaw sztuki minionego czasu - tak bardzo cenny.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

2000-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Abp Galbas do kapłanów: biskup nie jest dozorcą księdza, ani jego strażnikiem

2024-03-28 13:23

[ TEMATY ]

Abp Adrian Galbas

Episkopat News/Facebook

Biskup nie jest dozorcą księdza, ani jego strażnikiem. Jeśli ksiądz prowadzi podwójne życie, jakąkolwiek postać miałoby ono mieć, powinien to jak najszybciej przerwać - powiedział abp Adrian Galbas do kapłanów. Metropolita katowicki przewodniczył Mszy św. Krzyżma w katedrze Chrystusa Króla w Katowicach. Podczas liturgii błogosławił oleje chorych i katechumenów oraz poświęca krzyżmo.

W homilii metropolita katowicki zatrzymał się nad znaczeniem namaszczenia, szczególnie namaszczenia krzyżmem, „najszlachetniejszym ze wszystkich dziś poświęcanych olejów, mieszaniną oliwy z oliwek i wonnych balsamów.” Jak zauważył, olej od zawsze, aż do naszych czasów wykorzystywany jest jako produkt spożywczy, kosmetyczny i liturgiczny. W starożytności był także zabezpieczeniem walczących. Namaszczali się nim sportowcy, stający do zapaśniczej walki. Śliski olej wtarty w ciało stanowił ochronę przed uchwytem przeciwnika.

CZYTAJ DALEJ

Przerażające dane: 1937 osób między 15. a 17. rokiem życia skorzystało w ub.r. z tabletki "dzień po"

2024-03-27 09:25

[ TEMATY ]

Pigułka „dzień po”

Adobe Stock

Minister zdrowia Izabela Leszczyna poinformowała, że w ubiegłym roku 15-latki stanowiły 2 proc. osób korzystających z tabletki "dzień po". Dodała, że w tym czasie 1937 osób między 15. a 17. rokiem życia skorzystało z tabletki "dzień po".

W połowie marca Andrzej Duda zapowiedział, że nie podpisze ustawy, "która wprowadza niezdrowe, chore i niebezpieczne dla dzieci zasady". Jego zdaniem tabletka "dzień po" dostępna bez recepty dla osób niepełnoletnich jest "daleko idącą przesadą". Według prezydenta tabletka nadal powinna być wydawana na receptę, a w przypadku dziewczynek jej zażycie powinno być "decyzją rodzica".

CZYTAJ DALEJ

Rozważania na Niedzielę Zmartwychwstania Pańskiego: szatan połknął haczyk

2024-03-28 23:26

[ TEMATY ]

rozważania

ks. Marek Studenski

Materiał prasowy

Jak wygląda walka dobra ze złem na zupełnie innym, nieuchwytnym poziomie? Jak to możliwe, że szatan, będący ucieleśnieniem zła, może zostać oszukany i pokonany przez dobro?

Zagłębimy się w niezwykłą historię i symbolikę Hortus deliciarum (grodu rozkoszy) Herrady z Landsbergu (ok. 1180). Ten odcinek to nie tylko opowieść o starciu duchowych sił, ale także głębokie przemyślenia na temat tego, jak każdy z nas może stawić czoła pokusom i trudnościom, wykorzystując mądrość przekazywaną przez wieki.

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję