Utrudzony pielgrzym przez całe wieki istnienia Jasnej Góry jako Sanktuarium wchodził przez kolejne jej bramy, aby wreszcie zatrzymać się przed głównym wejściem prowadzącym bezpośrednio do wnętrza kościoła. Może, z bagażem trosk, smutku, radości i próśb, nie zwracał uwagi na wspaniały, plastycznie ukształtowany portal głównego kościoła. Bo przecież po trudach pielgrzymowania jak najszybciej chciał się znaleźć przed Maryją, która oręduje w naszych błaganiach u Boga.
Spróbujmy zatem, jak to tradycyjnie czynimy, tym razem odkryć bogatą wymowę ideową i bogate przesłanie katechetyczne plastycznej formy głównego wejścia do Bazyliki Jasnogórskiej. Około 1631 r. główne wejście do kościoła zostało przeniesione na stronę południową, gdzie znajduje się do dziś. Poprzedziła je kruchta kopułowa, usytuowana naprzeciw bramy fortecznej. Właśnie główne wrota Bazyliki ujmuje wspaniały manierystyczny portal. W podłuczu arkady znajdują się dwa rzędy rozet w kasetonach. Arkada ujęta jest z dwóch stron dwoma półkolumnami dźwigającymi belkowanie, umieszczonymi na wysokich bazach. W żagielkach arkady znajdują się personifikacje Wiary i Nadziei. Zwieńczenie portalu ma dwie kondygnacje. W niższej kondygnacji trójosiowej umieszczono w centrum figurę Matki Bożej z Dzieciątkiem na ręku, a w znajdujących się z jednej i drugiej strony niszach - figury św. Pawła Pierwszego Pustelnika i św. Antoniego Opata i Pustelnika. Ukazani są w pozycji klęczącej i adorującej Matkę Bożą. W górnej kondygnacji znajduje się figura św. Michała Archanioła walczącego ze smokiem. Całość wieńczy trójkątny tympanon. Z jednej i drugiej strony portalu znajdują się wykonane w technice sgraffita dwa zegary słoneczne.
Belkowanie portalu, pokryte dekoracją o motywach rolwerków i okuć, inkrustowane jest czarnym marmurem, wyraźnie kontrastującym z całością. Dobrze widoczna jest tutaj łacińska inskrypcja
"DOMUM TUAM DOMINE DECET SANCTITUDO". Jest ona wyjęta z Psalmu 93 - Świadectwa Twoje są bardzo godne wiary; Domowi Twojemu przystoi świętość po wszystkie dni, o Panie (Ps 93, 5). Inskrypcja poucza zatem wchodzących do Sanktuarium pielgrzymów, że znajdują się w przybytku, któremu przystoi świętość, który stanowi sacrum. A więc zarówno Bazylika, Kaplica Matki Bożej, jak i boczne kaplice, owiane klimatem i atmosferą modlitwy pielgrzymów, są miejscem chwały Boga. Najpełniejsze zjednoczenie z Bogiem dokonuje się we wspólnocie przeżywanej Eucharystii. Bóg zastawia wtedy dla pielgrzymów Stół Słowa i Chleba, którym jest Jezus Chrystus. Wszystko dokonuje się pod Matczynym spojrzeniem Matki Bożej w znaku Jasnogórskiej Ikony.
A więc pielgrzym wchodzący w progi Sanktuarium wchodzi w klimat świętości tego przybytku. Ale czy tylko chodzi o takie przypomnienie? Może chodzi o coś głębszego... Można tutaj wskazać jeszcze na inną sugestię. Wejście do Sanktuarium przypomina, że każdy wchodzący jest także "Domem, któremu przystoi świętość". Mając w sobie godność Dziecka Bożego, otrzymaną na chrzcie św., i przeznaczenie do zbawienia, należy więc o to zabiegać, święcie idąc przez życie, święcie postępując, wybierając Boga i Jego przykazania i ciągle zawracając z drogi grzechu. Ważnym przypomnieniem są ukazane personifikacje cnót teologalnych.
WIARA (kobieta trzymająca krzyż i kielich), jak mówi Katechizm Kościoła Katolickiego - "cnota teologalna, dzięki której wierzymy w Boga i w to wszystko, co On nam powiedział i objawił, a co Kościół święty podaje nam do wierzenia, ponieważ Bóg jest samą Prawdą. Przez wiarę ´człowiek z wolnej woli cały powierza się Bogu´" (por. KKK 1814). NADZIEJA (kobieta opierająca jedną rękę na kotwicy, w drugiej trzymająca gołębicę z zieloną gałązką w dziobie) - cnota, "dzięki której pragniemy jako naszego szczęścia Królestwa niebieskiego i życia wiecznego, pokładając ufność w obietnicach Chrystusa i opierając się nie na naszych siłach, ale na pomocy łaski Ducha Świętego" (KKK 1817). Personifikacją MIŁOŚCI jest tutaj... Najświętsza Maryja Panna z Dzieciątkiem Jezus, z koroną na głowie i berłem w ręku, która " umiłowała Boga nade wszystko dla Niego samego, a wszystkich ludzi jak siebie ze względu na miłość Boga" (por. KKK 1822).
Ukazani w postawie adoracji św. Paweł Pierwszy Pustelnik i św. Antoni Opat i Pustelnik są exemplum - przykładem świętego życia, dzięki czemu już osiągnęli chwałę nieba. W zwieńczeniu portalu ukazany jest ten, który jest przykładem walki z "mocami ciemności i zła" - św. Michał Archanioł.