O. Jan Stanisław Rudziński OSPPE
Niedziela Ogólnopolska 35/2002
Od przeszło sześciuset lat Jasnogórska Bogurodzica nieprzerwanie
otaczana jest żarliwym i wciąż rosnącym kultem. Jest w nim miłość
do Matki Boga i całej ludzkości, połączona z czcią dla dostojeństwa
monarszego majestatu, jakim otacza się Maryję Królową Polski, Władczynię
i Orędowniczkę Narodu. Dzieje Cudownego Obrazu Matki Bożej Jasnogórskiej
od momentu, gdy pojawił się na Jasnej Górze, aż do naszych czasów
nierozerwalnie splotły się z losami Polski. Otoczony powszechnym
kultem zarówno przez władców, jak i przez wszystkie stany był
i jest nadal jednym z elementów świadomości narodowej.
Fundacja Klasztoru Paulinów na Jasnej Górze, dokonana przez
księcia opolskiego Władysława w 1382 r., należy do faktów udokumentowanych
źródłowo, lecz czas pojawienia się tam Cudownego Wizerunku Bogurodzicy
i powierzenia go opiece Paulinów nie jest dokładnie znany. Według
tradycji zakonnej, przekazanej w drugiej połowie XVI wieku przez
pisarza paulińskiego Mikołaja z Wilkowiecka, Obraz Matki Bożej został
złożony na Jasnej Górze w dwa lata po fundacji klasztoru, to jest
w 1384 r.
Wizerunkowi Matki Bożej od początku towarzyszy literacka
historia, inaczej mówiąc legenda. Najstarszym zachowanym źródłem
jest Translatio Tabulae Beatae Mariae Virginis, quam Sanctus Lucas
depinxit propris manibus Przenosiny tablicy Błogosławionej Dziewicy
Maryi, którą Święty Łukasz wymalował własnymi rękami (odpis z wcześniejszego),
pochodzące z pierwszej połowy XV wieku, z dopisaną później datą
1474 r. Według tego przekazu, jest to dzieło malarskie św. Łukasza
Ewangelisty przedstawiające Najświętszą Dziewicę Maryję z Dzieciątkiem
Jezus, namalowane na deskach stołu w jerozolimskim domu Bogurodzicy,
gdzie spędziła ostatnie lata swego ziemskiego życia. Legendarny opis
opowiada historię sprowadzenia Obrazu przez cesarza Konstantyna Wielkiego
z Jerozolimy do Konstantynopola, a następnie przekazania go przez
cesarza księciu ruskiemu Lwu, który go przywiózł do swych posiadłości.
Podczas wojny prowadzonej przez węgierskiego króla Ludwika Wielkiego
Obraz został znaleziony w Bełzie przez królewskiego namiestnika Władysława,
księcia opolskiego, który przywiózł go do Polski i ofiarował Paulinom
na Jasnej Górze. Według tej tradycji, powierzony przez księcia opolskiego
opiece braci pustelników Cudowny Wizerunek Matki Bożej z Dzieciątkiem
zaliczał się do najszacowniejszych relikwii chrześcijańskiego świata.
Z racji podłoża, na którym był namalowany, stanowił pamiątkę związaną
bezpośrednio z codziennym życiem Maryi, a jako Jej wierny wizerunek,
stworzony w natchnieniu przez św. Łukasza Ewangelistę, przybliżał
wiernym pamięć duchowej obecności i piękno Matki Zbawiciela.
Od początku swej obecności na Jasnej Górze Obraz był otoczony
wielkim kultem, a jego cudotwórcza moc przejawiała się w licznych
łaskach doznawanych przez wiernych. Czczono go nie tylko w Królestwie
Polskim, lecz i na ziemiach sąsiednich. Wybór Jasnej Góry na sanktuarium
maryjne (do takiej roli klasztor został powołany przez księcia fundatora
w momencie powierzenia Cudownego Obrazu Bogurodzicy) nie wydaje się
przypadkowy. Tak jak kolejne fundacje erygowanych przez Opolczyka
klasztorów paulińskich służyły wsparciu religijnych i politycznych
zamysłów księcia, tak też kult Wizerunku Jasnogórskiego od początku
miał charakter oficjalny. W zamyśle fundatora miała to być zapewne
opiekuńcza relikwia zarówno dziedzictwa rodowego, jak i ziem lennych.
Wydarzenia polityczne, klęska księcia i jego przegrana, nie pozwoliły
w pełni urzeczywistnić tych planów. Ale nowy dobroczyńca Zakonu Paulinów
król Władysław Jagiełło, zapewne za namową swej żony, królowej Jadwigi
potwierdził w 1393 r. fundację Jasnej Góry i pomnożył nadania klasztoru.
Para monarsza wraz z opieką nad jasnogórskim konwentem przejęła ideę
szczególnego kultu słynącego z cudów Wizerunku Bogurodzicy. Obraz
stał się opiekuńczą relikwią nowej dynastii Jagiellonów, a tym samym
całego Królestwa Polskiego. Maryja, jako niebiańska Królowa Polski
i duchowa władczyni narodu, czczona była ze splendorem monarszego
majestatu w swym Jasnogórskim Sanktuarium, uznanym od czasów Jagiełły
za duchową stolicę Królestwa.
