Ps 15[14], 1-4a. 5b - z Nieszporów na poniedziałek I tygodnia
Audiencja generalna, 4 lutego 2004 r.

1. Psalm 15 [14], który został nam dany do refleksji, często jest uważany przez biblistów jako część tzw. liturgii wejścia. Można tu myśleć, jak w przypadku innych utworów wchodzących w skład Psałterza (por. np. Ps 24 [23]; 26 [25]; 95 [94]), o pewnego rodzaju procesji wierzących, która zbliża się do bram świątyni na Syjonie, aby uczestniczyć w kulcie. W dialogu między wierzącymi a lewitami nakreślone są niezbędne warunki uczestnictwa w celebracji liturgicznej, a więc i uczestnictwa bliskości z Bogiem.
Z jednej strony rodzi się pytanie: „Kto będzie przebywał w Twym przybytku, Panie, kto zamieszka na Twojej świętej górze?” (Ps 15 [14], 1). Z drugiej strony mamy wykaz wartości koniecznych, aby przekroczyć próg prowadzący do „namiotu”, to znaczy do świątyni na „świętej górze” Syjon. Wyliczono jedenaście takich wartości, a stanowią one idealną syntezę podstawowych obowiązków moralnych zawartych w prawie biblijnym (por. ww. 2-5).

2. Na frontonach świątyń egipskich i babilońskich często wyryte były warunki wejścia w świętą przestrzeń. Jednakże trzeba odnotować znaczącą różnicę między nimi a warunkami, które sugeruje nasz Psalm. W licznych kulturach religijnych, aby być dopuszczonym przed oblicze Bóstwa, konieczna jest przede wszystkim zewnętrzna czystość naturalna, która obejmuje obmycia oraz szczególne gesty i szaty.
Psalm 15 [14] żąda natomiast oczyszczenia sumienia, aby nasze wybory były umiłowaniem sprawiedliwości i bliźniego. W tych wierszach odczuwa się powiew ducha proroków, którzy nieustannie zapraszają do połączenia wiary i życia, modlitwy i egzystencjalnego zaangażowania, adoracji i sprawiedliwości społecznej (por. Iz 1, 10-20; 33, 14-16; Oz 6, 6; Mi 6, 6-8; Jr 6, 20).
Posłuchajmy, dla przykładu, mowy oskarżycielskiej proroka Amosa, który w imieniu Boga odrzuca kult oderwany od codziennej historii: „Nienawidzę waszych świąt i brzydzę się nimi. Nie będę miał upodobania w waszych uroczystych zebraniach. Bo kiedy składacie Mi całopalenia i wasze ofiary, nie znoszę tego, a na ofiary biesiadne z tucznych wołów nie chcę patrzeć (...). Niech sprawiedliwość wystąpi jak woda z brzegów i prawość niech się wyleje jak nie wysychający potok!” (Am 5, 21-22. 24).

3. Powracamy teraz do jedenastu postaw, wyliczonych przez Psalmistę, które mogą stanowić bazę osobistego rachunku sumienia za każdym razem, gdy przygotowujemy się do wyznania naszych win, aby być dopuszczonymi do komunii z Panem w celebracji liturgicznej.
Trzy pierwsze postawy mają charakter ogólny i wrażają wybory etyczne: postępowanie po drogach uczciwości moralnej, praktykowanie sprawiedliwości oraz doskonała szczerość w mówieniu (por. Ps 15 [14], 2).
Następują potem trzy obowiązki, które możemy zdefiniować jako relacje z bliźnim: wyeliminować oszczerstwo ze swojego języka, unikać wszystkiego, co może zaszkodzić bratu, powstrzymać się od obelg w odniesieniu do tych, którzy żyją obok nas na co dzień (por. w. 3). Następuje później żądanie zajmowania jasnej postawy w środowisku społecznym: pogardzać złoczyńcą i szanować tego, który boi się Boga. Wreszcie wyliczone są ostatnie trzy nakazy, na podstawie których możemy dokonać rachunku sumienia: być wiernym danemu słowu, przysiędze, również w tym wypadku, gdy pociąga to za sobą szkodliwe skutki, nie uprawiać lichwy, która jest plagą również w naszych czasach i stanowi haniebną rzeczywistość, zdolną do zniszczenia życia wielu osób. Należy unikać wszelkiego rodzaju korupcji w życiu publicznym; ten nakaz trzeba z mocą praktykować również w naszych czasach (por. ww. 4-5).

4. Postępowanie drogą tych prawdziwych wyborów moralnych oznacza gotowość na spotkanie z Panem. Również Jezus w Kazaniu na Górze proponuje swoją fundamentalną „liturgię wejścia”: „Jeśli więc przyniesiesz dar swój przed ołtarz i tam sobie przypomnisz, że brat twój ma coś przeciw tobie, zostaw tam dar swój przed ołtarzem, a najpierw idź i pojednaj się z bratem swoim. Potem przyjdź i dar swój ofiaruj” (Mt 5, 23-24).
Kto postępuje w sposób wskazany przez Psalmistę - tak kończy się nasza modlitwa - „nigdy się nie zachwieje” (Ps 15 [14], 5). Św. Hilary z Poitiers, Ojciec i Doktor Kościoła z IV wieku, w swoim traktacie Tractatus super Psalmos komentuje w ten sposób to zakończenie, łącząc je z początkowym obrazem namiotu na Syjonie: „Postępując zgodnie z tymi nakazami, mieszka się w namiocie, odpoczywa się na górze. Pozostaje zatem trwałe zachowywanie przepisów i przykazań. Psalm ten powinien być zakorzeniony we wnętrzu człowieka, musi być wyryty w sercu, zapisany w pamięci; skarb jego bogatej, choć krótkiej treści powinien być konfrontowany z nami dniem i nocą. W ten sposób, nabierając tego bogactwa na drodze ku wieczności i trwając w Kościele, możemy w końcu odpocząć w chwale ciała Chrystusa” (PL 9, 308).

Z oryginału włoskiego tłumaczył o. Jan Pach OSPPE